Чорная кніга камунізму

Чорная кніга камунізму: злачынствы, тэрор, рэпрэсіі (фр.: Le Livre noir du communisme) — кніга пра палітычныя і грамадзянскія рэпрэсіі ў камуністычных дзяржавах, генацыд, пазасудовыя пераследы, дэпартацыі і штучный голад. Кніга была надрукаваная ў 1997 годзе ў Францыі, арыгінальнае назва фр.: Le Livre noir du communisme: Crimes, terreur, répression. Напісаная групай некалькіх еўрапейскіх акадэмікаў пад рэдакцыяй Стэфана Куртуа.

Чорная кніга камунізму: злачынствы, тэрор, рэпрэсіі
фр.: Le Livre Noir Du Communisme: Crimes, Terreur et Repression
Мемарыял ахвярам камунізму і Супраціву ў Сігету-Мармацыей, Румынія (2007 г.)
Аўтар	С. Куртуа, Н. Верт, Ж-Л. Пане, А. Пачкоўскі, К. Бартошэк, Ж-Л. Марголін
Жанр	гісторыя, паліталогія
Мова арыгінала	французская
Арыгінал выдадзены	1997
Выдавецтва	Editions Robert Laffont
Выпуск	6 лістапада 1997
Старонак	912
ISBN	978-0-674-07608-2

Змест

Кніга складаецца з пяці частак, з увядзеннем і рэзюмэ Стэфана Куртуа:

• Увядзенне — Злачынства камунізму
• Частка I — Дзяржава супраць грамадства. Гвалт, рэпрэсіі і тэрор у Савецкім Саюзе
• Частка II — Сусветная рэвалюцыя, грамадзянская вайна і тэрор
  • Камінтэрн у дзеянні
  • Цень НКУС над Іспаніяй
  • Камунізм і тэрарызм
• Частка III — Еўропа пры камунізме
  • Палякі пад чужым і сваім гвалтам
  • Еўропа Цэнтральная і Паўднёва-Усходняя
• Частка IV — Камунізм у Азіі: Паміж «перавыхаваннем» і разнёй
  • Кітай: Доўгі марш у цемры
  • Паўночная Карэя. В’етнам, Лаос: насенне цмока
    • Злачынства, тэрор і таямніца ў Паўночнай Карэі
    • В'етнам: бездарожжа ваеннага камунізму
    • Лаос: уцякаючае насельніцтва
  • Камбоджа: у краіне незразумелага злачынства
• Частка V — Трэці свет
  • Лацінская Амерыка знаёміцца з камунізмам
  • Афракамунізмы: Эфіопія, Ангола, Мазамбік
  • Камунізм у Афганістане
• Чаму?

Кніга арыентавана ў першую чаргу на прадстаўленні рэжымаў у Савецкім Саюзе і Кітаі. Частка пасвечаная СССР апісвае функцыянаванне рэпрэсіўнай сістэмы ад лістапада 1917 года, эру сталінскіх чыстак у Савецкім Саюзе, дэпартацыі насельніцтва і барацьбу з палітычнымі апанентамі, якія праводзіліся з 1917 года. Раздзелы, якія апісваюць гісторыю Кітая канцэнтруюцца на культурнай рэвалюцыі, сітуацыі ў Тыбеце, вялікім скачку, а таксама рэпрэсіях, якія ажыццяўляліся партыяй.

У меншай ступені, кніга апісвае падзеі, што адбываюцца ва Усходнім Блоку. Аўтары засяроджаны галоўным чынам на буйных публічных выступах супраць урада і на працэсе ўстанаўлення панавання камуністычных партый. Асобныя часткі прысвечаны Паўночнай Карэі, Камбоджы, Кубе і савецкая інтэрвенцыі ў Афганістане. Стэфан Кортуа прабуе ацаніць колькасць ахвяраў рэпрэсій, якая агулам састаўляе каля 100 мільёнаў смерцяў. Той жа аўтар напісаў уступную главу, дзе параўноўвае камунізм з нацыянал-сацыялізмам прыходзіць да высновы, што крывавыя рэпрэсіі закладзеныя ў саміх асновах камуністычнай ідэалогіі.

Савецкая рэпрэсіі

Рэпрэсіі і голад, якія адбываліся ў Савецкім Саюзе пры рэжымах Уладзіміра Леніна і Іосіфа Сталіна, апісаныя ў кнізе:

• расстрэлы дзясяткаў тысяч закладнікаў і зняволеных;
• забойства сотняў тысяч паўстаўшых рабочых і сялян у перыяд 1918-1922;
• голад у 1922 годзе, які прывёў да гібелі 5 мільёнаў людзей;
• ліквідацыя і дэпартацыя данскіх казакоў ў 1920 годзе;
• дзясяткі тысяч памерлых у канцэнтрацыйных лагерах у перыяд 1918-1930;
• высылка 2 мільёнаў кулакоў (або меркаваных кулакоў) у перыяд 1930-1932;
• 6 мільёнаў украінцаў загіныўшых у выніку справакаванага голаду (Галадамор) у перыяд 1932-1933;
• дэпартацыя сотняў тысяч палякаў, украінцаў, прыбалтаў, малдаван і жыхароў Бесарабіі ў перыяд 1939-1941 і 1944-1945;
• дэпартацыя паволжскіх немцаў у 1941 годзе;
• амаль 690 000 забітых падчас Вялікага тэрору ў перыяд 1937-1938;
• дэпартацыя крымскіх татараў ў 1943 годзе;
• дэпартацыя чачэнцаў у 1944 годзе;
• дэпартацыя інгушаў у 1944 годзе.

Ацэнка агульнага ліку ахвяр камуністычных рэжымаў

У кнізе прыведзены наступныя дадзеныя аб колькасці ахвяр камуністычных рэжымаў у розных краінах свету:

• Савецкі Саюз — 20 мільёнаў жыццяў
• Кітай — 65 мільёнаў
• В’етнам — 1 мільён
• Карэя — 2 мільёны
• Камбоджа — 2 мільёны
• Усходняя Еўропа — 1 мільён
• Лацінская Амерыка — 150 000
• Афрыка — 1 700 000
• Афганістан — 1 500 000

Агульная колькасць забітых, згодна з прыведзенымі ў кнізе дадзенымі, набліжаецца да адзнакі ў сто мільёнаў.

Фота з кнігі

• 
  Трупы закладнікаў, знойдзеныя ў Херсонскай ЧК у падвале дома Цюльпанавай
• 
  Двор харкаўскай губчака (вуліца Садовая, 5) з трупамі пакараных

Рэакцыя на кнігу

На працягу трох гадоў з моманту выпуску было прададзена каля. 700 тысяч копій кнігі на 16 мовах. У 1998 годзе выдавецтва Le Temps Des Cerises выдала Чорную кнігу капіталізму як адказ на абвінавачванні Чорнай кнігу камунізму. У 2002 годзе ў Францыі было выдадзена дапаўненне - другі том «Кнігі», які змяшчаў, сярод іншага, адказ аўтара на абвінавачання, зробленыя супраць першага тома.

Аналагічныя кнігі

У 2009 годзе ў Швецыі выйшла кніга «Злачынствы супраць чалавечнасці пры камуністычных рэжымах». У выданні апісваюцца Чырвоны тэрор, раскулачванне, масавы голад, ГУЛАГ, Вялікі тэрор, барацьба з касмапалітызмам.

Гл. таксама

• Камунізм
• Тэрор
• Чырвоны тэрор
• Катынь
• Курапаты

Літаратура

• Nicolas Werth, Karel Bartošek, Jean-Louis Panné, Jean-Louis Margolin, Andrzej Paczkowski, Stéphane Courtois, The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression, Harvard University Press, 1999, hardcover, 858 pages, ISBN 0-674-07608-7