Эліэль Саарынен

Эліэль Саарынен
Эліэль Саарынен
	; Эліэль Саарынен
Дата нараджэння	20 жніўня 1873[…]
Месца нараджэння	Рантасалмі[d], Паўднёвае Сава, Фінляндыя;
Дата смерці	1 ліпеня 1950 (76 гадоў)
Месца смерці	Блумфілд-Хілс[d], Окленд[d], Мічыган, ЗША;
Грамадзянства	Расійская імперыя (Вялікае Княства Фінляндскае), Фінляндыя, ЗША
Бацька	Juho Saarinen[d]
Дзеці	Ээра Саарынен і Pipsan Saarinen Swanson[d]
Альма-матар	Вышэйшая тэхнічная школа Універсітэта Аалта[d]; Former Real Lyceum[d];
Працы і дасягненні
Месца працы	Мічыганскі ўніверсітэт;
Працаваў у гарадах	Хельсінкі, Выбарг, Сартавала, Талін і інш.
Архітэктурны стыль	мадэрн, арт-дэко, інтэрнацыянальны стыль
Найважнейшыя пабудовы	павільён "Фінляндыя", вілы Вітрэск і Суўр-Мерыёкі, будынак каманіі Pohjola, чыгуначныя вакзалы Хельсінкі і Выбарга
Уплыў на	Florence Knoll[d]
Узнагароды	Залаты медаль Амерыканскага інстытута архітэктуры[d] (1947) Каралеўскі залаты медаль[d] (1950) honorary doctorate of the Karlsruhe Institute of Technology[d] (1933) ганаровы доктар Гарвардскага ўніверсітэта[d] (1940) ганаровы доктар Кембрыджскага ўніверсітэта[d] (1940) Fellow of the American Institute of Architects[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Готліб Эліэль Саарынен (фінск.: Gottlieb Eliel Saarinen; 20 жніўня 1873, Рантасалмі, Фінляндыя — 30 чэрвеня 1950, Блумфілд-Хілс, штат Мічыган, ЗША) — фінскі архітэктар і дызайнер, заснавальнік стылю нацыянальны рамантызм у фінскай архітэктуры.

Жыццё

Частку дзяцінства правёў у вёсцы Шпанькова пад Гатчынай, Санкт-Пецярбургская губерня, дзе настаяцелем лютэранскага прыходу служыў яго бацька, Юха Саарынен. Вучыўся ў Гатчынскай прагімназіі. У 1893—97 вучыўся ў Гельсінгфорсе (Хельсінкі) ва Універсітэце (жывапісу) і ў Політэхнічным інстытуце (архітэктуры). З 1903 па 1923 гады жыл на ўласнай віле Вітрэск (Hvitträsk) пад Хельсінкі, першапачаткова разам са сваімі кампаньёнамі па архітэктурным бюро — Армасам Ліндгрэнам і Германам Гезеліусам. Двойчы быў жанаты, другі раз ажаніўся ў 1904 годзе з сястрой Гезеліуса — Лое. Двое дзяцей ад гэтага шлюбу — дачка Эва-Ліза і сын Эра, які пазней стаў выдатны амерыканскі архітэктар. У 1923 годзе эміграваў з сям’ёй у ЗША. Большую частку часу там пражыў на тэрыторыі ўзначаленай ім Акадэміі мастацтваў Кранбрук (Cranbrook), Блумфілд-Хілс (Bloomfield-hills), штат Мічыган.

Пабудовы

Будынак вакзала ў Хельсінкі

Павільён Фінляндыі

Ратуша ў Ёэнсу

У складзе архітэктурнага бюро Gesellius-Lindgren-Saarinen:

Дом Тальберга, 1897—1898, Хельсінкі
Сядзіба Г. фан Гільзэ ван дэр Пальса ў Паланіемі (Paloniemi), 1898. Знішчана пажарам у 1950 годзе
Павільён Фінляндыі на Сусветнай выстаўцы ў Парыжы, 1898—1900
Страхавая кампанія Pohjola, 1899—1901, Хельсінкі
Дом урачоў, 1900—1901, Хельсінкі
Віла «Вітрэск» (Hvitträsk), 1901—1903, Кірканумі
Віла «Вітарп» (Hvittorp), 1902, Кірканумі
Дом «Олафсборг» (Olofsborg), 1902—1903, Хельсінкі
Дом Эал (Eol), 1902—1903, Хельсінкі
Віла «Суўр-Мерыякі» (Suur-Merijoki) пад Выбаргам, 1902—1904. Разбурана ў савецкі час
Народны дом Карла Лютэра, 1902—1904, Талін
Нацыянальны музей Фінляндыі, 1902—1910, Хельсінкі
Дом Леандэра, 1903—1905, Сортавала. Малаважная перабудова ў 1935 годзе па праекце Ларса Сонка

Самастойныя працы:

Канцэртная зала г. Котка, 1907. Сумесна з Г. Гезеліусам
Жылы дом на Fredrikinkatu 18, 1907, Хельсінкі. Сумесна з Г. Гезеліусам
Цэнтральны вакзал Хельсінкі, 1909—1914. Сумесна з Г. Гезеліусам і А. Ліндгрэнам. Скульптар Э. Вікстрэм.
Чыгуначны вакзал Выбарга, 1910—1913. Сумесна з Г. Гезеліусам. Падарваны Чырвонай арміяй пры адступленні ў 1941 годзе. Захаваўся багажны корпус і дзве гранітныя скульптуры мядзведзяў з фасада будынка.
Дача Вінтэра, 1909, Сортавала
Гарадская ратуша ў Лахты, 1911
Будынак Таварыствы ўзаемнага крэдыту, 1911—1912, Талін
Царква Св. Паўла, 1913—1917, Тарту
Гарадская ратуша ў Ёэнсу, 1914
«Мармуровы палац», 1918, Хельсінкі
Пансіён у Мункініемі, 1920, Хельсінкі
Дзелавы будынак на Keskuskatu 1b, 1920, Хельсінкі

Пабудовы ў ЗША:

Адміністрацыйны будынак, школа для хлопчыкаў, школа для дзяўчынак, музей і бібліятэка, навуковы інстытут, уласны дом і іншыя пабудовы на тэрыторыі Акадэміі мастацтваў Кранбрук (Cranbrook), 1925—1945, Блумфілд-Хілс (Bloomfield-hills), штат Мічыган
Канцэртная зала Клейнханс (Kleinhans Music Hall), 1938—1940, Буфала, штат Нью-Ёрк. Сумесна з Эра Саарыненам
Школа «Кроу-Айленд» (Crow Island), 1938—1940, Вінетка, штат Ілінойс. Сумесна з Эра Саарыненам і інш.
Царква ў Каламбусе, штат Індыяна, 1942. Сумесна з Эра Саарыненам
Лютэранская царква Хрыста, Мінеапаліс, штат Мінесота, 1949. Сумесна з Эра Саарыненам
Тэхнічны цэнтр General Motors, Дэтройт, штат Мічыган, 1948—1956. Удзел, аўтар — Эра Саарынен

Нерэалізаваныя праекты:

Конкурсны праект Палаца міру ў Гаазе, 1906
Конкурсны праект будынка парламента Фінляндыі, 1908
Ратуша ў г. Турку, 1911
Дом таварыства Калевалы ў Хельсінкі, 1921
Конкурсны праект офіса газеты Chicago Tribune у Чыкага, 1922, 2-я прэмія. Будынак Gulf Building у Х’юстане, завершаны ў 1929 годзе, за выключэннем прапорцый паўтарае праект Саарынена

Зноскі

↑ Kansallisbiografia / пад рэд. M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Suomen Historiallinen Seura. — ISSN 1799-4349 Праверана 23 сакавіка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3055194"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10495591"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2843522"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4349956"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г https://www.mfa.fi/kokoelmat/arkkitehdit/eliel-saarinen/ Праверана 6 жніўня 2020.
↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ Sanna A. (unspecified title) — ISBN 978-88-6637-024-6, 978-88-6637-023-9, 978-88-6637-025-3
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47120391"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18565389"></a>

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Эліэль Саарынен
Эліэль Саарынен
Фінскі музей архітэктуры Архівавана 6 сакавіка 2017.

[_2f6924f5e0700d43-1] Kansallisbiografia / пад рэд. M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Suomen Historiallinen Seura. — ISSN 1799-4349 Праверана 23 сакавіка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3055194"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10495591"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2843522"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4349956"></a>

[_d7ad60f438c20932-2] а ^б ^в ^г https://www.mfa.fi/kokoelmat/arkkitehdit/eliel-saarinen/ Праверана 6 жніўня 2020.

[_ce9c3e2cfe7d6072-3] The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[_0833f31ee6740b78-4] Sanna A. (unspecified title) — ISBN 978-88-6637-024-6, 978-88-6637-023-9, 978-88-6637-025-3
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47120391"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18565389"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

Эліэль Саарынен
Эліэль Саарынен
Дата нараджэння	20 жніўня 1873(1873-08-20)^[1]^[2]^[…]
Месца нараджэння	Рантасалмі^[d], Паўднёвае Сава, Фінляндыя^[2]
Дата смерці	1 ліпеня 1950(1950-07-01)^[2]^[3] (76 гадоў)
Месца смерці	Блумфілд-Хілс^[d], Окленд^[d], Мічыган, ЗША^[4]^[2]
Грамадзянства	Расійская імперыя (Вялікае Княства Фінляндскае), Фінляндыя, ЗША
Бацька	Juho Saarinen^[d]
Дзеці	Ээра Саарынен і Pipsan Saarinen Swanson^[d]
Альма-матар	Вышэйшая тэхнічная школа Універсітэта Аалта^[d] Former Real Lyceum^[d]
Працы і дасягненні
Месца працы	Мічыганскі ўніверсітэт
Працаваў у гарадах	Хельсінкі, Выбарг, Сартавала, Талін і інш.
Архітэктурны стыль	мадэрн, арт-дэко, інтэрнацыянальны стыль
Найважнейшыя пабудовы	павільён "Фінляндыя", вілы Вітрэск і Суўр-Мерыёкі, будынак каманіі Pohjola, чыгуначныя вакзалы Хельсінкі і Выбарга
Уплыў на	Florence Knoll^[d]
Узнагароды	Залаты медаль Амерыканскага інстытута архітэктуры^[d] (1947) Каралеўскі залаты медаль^[d] (1950) honorary doctorate of the Karlsruhe Institute of Technology^[d] (1933) ганаровы доктар Гарвардскага ўніверсітэта^[d] (1940) ганаровы доктар Кембрыджскага ўніверсітэта^[d] (1940) Fellow of the American Institute of Architects^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы