Першацвет
Першацвет, Ключыкі (Prímula) — род раслін сямейства Першакветныя (Primulaceae) парадку Верасакветныя (Ericales). Большасць відаў — прыгожаквітнеючыя невысокія травы.
| Першацвет | |||||||||||||||
 Primula denticulata | |||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||
|
Primula L., 1753 | |||||||||||||||
| Сінонімы | |||||||||||||||
| Тыпавы від | |||||||||||||||
| Даччыныя таксоны | |||||||||||||||
|
Гл. раздзел Віды
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Назва правіць
Назва паходзіць ад лацінскага слова prímus («першы») і тлумачыцца тым, што многія віды першацвету цвітуць ранняй вясной, аднымі з першых, часам яшчэ да таго, як згоне снег. Адсюль жа паходзіць і беларуская назва.
Апісанне правіць
Прадстаўнікі роду першацвет — шматгадовыя, радзей двугадовыя і аднагадовыя травы.
Лісце суцэльнае, утварае прыкаранёвую разетку. Лісце маршчыністае і пакрытае валасінкамі.
Кветкі пяцічленныя, правільнай формы, разнастайных расфарбовак і адценняў, адзінкавыя або сабраны ў гронкападобныя або парасонападобныя суквецці на канцах безлісцевых сцеблаў.
Гаспадарчае значэнне і прымяненне правіць
Розныя віды першацвету даюць нектар, але з-за доўгай кветкавай трубачкі меданосныя пчолы збіраюць яго ў нязначнай колькасці.
Многія з раслін могуць выклікаць алергічныя рэакцыі[4].
Таксанамія правіць
Primula L. Species Plantarum 1: 142. 1753.
Род разбіваюць на 6 падродаў і 38 секцый[5]:
- Aleuritia — 20 секцый
- Aleuritia, Amethystina, Armerina, Capitatae, Cordifoliae, Crystallophlomis, Denticulata, Dryadifolia, Fedtschenkoana, Glabra, Minutissimae, Muscarioides, Oreophlomis, Petiolares, Proliferae, Pulchella, Sikkimensis, Soldanelloides, Souliei, Yunnanensis
- Auganthus — 9 секцый
- Auganthus, Bullatae, Cortusoides, Malvacea, Monocarpicae, Obconicolisteri, Pinnatae, Pycnoloba, Reinii
- Auriculastrum — 4 секцыі
- Auricula, Cuneifolia, Dodecatheon, Parryi
- Carolinella — 3 секцыі
- Carolinella, Chartacea, Davidii
- Primula — 1 секцыя
- Primula
- Sphondylia — 1 секцыя
- Sphondylia
Віды правіць
Існуе не менш за 390[6] відаў першацветаў, растуць пераважна ва ўмераным клімаце.
.jpg)
.JPG)
- Primula algida
- Primula alpicola
- Primula apennina
- Primula auricula
- Primula beesiana
- Primula borealis
- Primula bulleyana
- Primula calderiana
- Primula capitata
- Primula cortusoides
- Primula denticulata
- Primula elatior — Першацвет высокі, ці Ключыкі высокія
- Primula farinosa — Ключыкі мучністыя
- Primula florindae
- Primula forrestii
- Primula geraniifolia
- Primula griffithii
- Primula halleri
- Primula kitaibeliana
- Primula marginata
- Primula matthioli
- Primula minima
- Primula nivalis
- Primula obconica
- Primula parryi
- Primula patens
- Primula ×polyantha, міжвідавы гібрыд Primula veris і Primula vulgaris
- Primula ×pubescens, міжвідавы гібрыд Primula auricula і Primula hirsuta
- Primula pulverulenta
- Primula rosea
- Primula rusbyi
- Primula saxatilis
- Primula scandinavica
- Primula scotica
- Primula sieboldii
- Primula sikkimensis
- Primula tibetica
- Primula veris — Першацвет веснавы, ці Ключыкі вясеннія, ці Грабелькі, ці Ключыкі, ці Буквіца белая, ці Зязюльчыны панчошкі, ці Адкашнік
- Primula vialii
- Primula vulgaris
Па інфармацыі базы дадзеных The Plant List, статус відаў Primula japonica A.Gray і Primula juliae Kusn. не вызначаны.
Па інфармацыі базы дадзеных The Plant List, від Primula macrocalyx Bunge лічыцца падвідам віду першацвет веснавы (Primula veris L.).
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Звесткі пра род Primula у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
- ↑ Сергей Бесараб Защита Первоцвета/Примулы. Хиноны и аэроаллергены // Патрэон — patreon.com, 22 кастрычніка 2021, 21:24
- ↑ Паводле сайта GRIN (гл. карку расліны).
- ↑ The Plant List: Primula Архівавана 15 жніўня 2017.
Літаратура правіць
- Primula // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с.
- Первоцвет Першацвет (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
- Примула // Полупроводники — Пустыня. — М. : Большая российская энциклопедия, 2015. — С. 510——511. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 27). — ISBN 978-5-85270-364-4.
- Святковская Е., Тростенюк Н. Примулы для северного сада // Цветоводство. — 2008. — № 3. — С. 20—21.
Спасылкі правіць
- Первоцвет: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
- Primula World — виды, гибриды и сорта, информация и фотографии.
- Первоцвет на сайте USDA NRCS