Аперацыя «Рэйкавая вайна»
Аперацыя «Рэйкавая вайна» — кодавае найменне аперацыі савецкіх партызан, якая праводзілася з 3 жніўня па 15 верасня 1943 года на акупаванай тэрыторыі РСФСР, БССР і часткі УССР у рамках рэйкавай вайны. Мэта — аказаць дапамогу Савецкай Арміі ў завяршэнні разгрому нямецкіх войск пад Курскам і развіцці агульнага наступлення, праз цяжкасць дастаўкі грузаў для ўмацавання абароны праціўніка і адцягненне сіл для аховы чыгуначных шляхоў.
| Аперацыя «Рэйкавая вайна» | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Вялікая Айчынная вайна | |||
| Дата | 3 жніўня — 15 верасня 1943 | ||
| Месца | БССР, УССР, асобныя рэгіёны РСФСР (Ленінградская, Калінінская, Смаленская, Арлоўская вобласці) | ||
| Вынік | савецкія партызаны дасягнулі сваёй мэты | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
Цэнтральны штаб партызанскага руху прыцягнуў да выканання аперацыі беларускіх, ленінградскіх, калінінскіх, смаленскіх, арлоўскіх і частку ўкраінскіх партызан (усяго 167 брыгад і асобных атрадаў). Кіраўніцтва памылкова меркавала, што праціўнік адчувае недахоп рэек, хоць у рэальнасці ў немцаў быў іх лішак[1].
14 ліпеня 1943 года Стаўкай ВГК быў аддадзены загад на правядзенне аперацыі. Мясцовыя штабы партызанскіх рухаў і іх прадстаўніцтвы на франтах вызначылі ўчасткі і аб’екты дзеянняў кожнаму фарміраванню. Байцы забяспечваліся выбухоўкай і мінна-падрыўной тэхнікай, да іх былі пасланыя інструктары-падрыўнікі. Толькі ў чэрвені 1943 года на партызанскія базы закінута 150 тон талавых шашак спецыяльнага профілю, 156 тысяч метраў вогнеправоднага шнура, 28 тысяч метраў пяньковага кнота, 595 тысяч капсуляў-дэтанатараў, а таксама зброя і боепрыпасы. Актыўна вялася разведка чыгуначных камунікацый.
За першую ноч аперацыі было падарвана 42 тысячы рэек. Усяго прыцягнута каля 100 тысяч партызан. Дыверсіі разгарнуліся ў тылавых раёнах груп армій «Цэнтр» і «Поўнач» (працягласць па фронце каля 1000 кіламетраў, у глыбіню 750 кіламетраў). Адначасова вялі актыўныя баявыя дзеянні ўкраінскія партызаны ў тыле групы армій «Поўдзень». Нямецкае камандаванне на працягу некаторага часу не магло арганізаваць процідзеяння праціўніку.
У ходзе дыверсій было падарвана каля 215 тысяч рэек, знішчана значная колькасць эшалонаў (толькі беларускімі партызанамі — 836 эшалонаў і 3 бронецягнікі), узарваны масты і станцыйныя збудаванні. Асабліва значныя разбурэнні зроблены на ўчастках Полацк — Маладзечна, Мінск — Бабруйск, Лунінец — Калінкавічы і Магілёў — Жлобін. Да восені аператыўныя перавозкі праціўніка скараціліся на 40 адсоткаў. На некаторых чыгунках рух быў затрыманы на 3-15 сутак, а магістралі Магілёў — Крычаў, Полацк — Дзвінск, Магілёў — Жлобін не працавалі ўвесь жнівень. Для аднаўлення разбураных чыгуначных шляхоў немцы былі вымушаны ператварыць двухшляховыя ўчасткі ў аднашляховыя, зварыць падарваныя рэйкі, разабраць асобныя ўчасткі, даставіць з Польшчы і Германіі новыя рэйкі, што яшчэ больш павялічыла напружанасць перавозак. Германскае камандаванне для падвозу рэек прыцягнула 5000 платформаў і сотні лакаматываў. Да аховы чыгунак вылучаны дадатковыя сілы.
Аперацыя значна абцяжарыла перагрупоўку і забеспячэнне нямецкіх войск.
Заўвагі правіць
- ↑ И. Г. Старинов. Ошибки партизанской войны. / Малая война. Организация и тактика боевых действий малых подразделений. — Мн.: Харвест, 2003. — С. 173.
Літаратура правіць
- Рельсовая война // Великая Отечественная война, 1941—1945 : (ru) / под ред. М. М. Козлова. — М. : Советская энциклопедия, 1985. — С. 608. — 500 000 экз.
- Рельсовая война // Железнодорожный транспорт: энциклопедия / гл. ред. Н. С. Конарев. — М.: Большая российская энциклопедия, 1994. — С. 363. — ISBN 5-85270-115-7.