Братоша

Братоша (Братош, Братша) Кайлутавіч (упам. з 1370-х — да 1414) — набліжаны баярын вялікага князя Вітаўта.

Братоша
Род дзейнасці	арыстакрат
Дата нараджэння	не пазней за 1360
Дата смерці	не пазней за 1414

Родапачынальнік Зяновічаў. Паводле генеалагічнага падання XVI ст., Зяновічы выводзілі сябе ад сербскага ці малдаўскага дэспата, т.б. намесніка правінцыі, які з'ехаў у Вялікае княства Літоўскае, на службу да вялікага князя Вітаўта. Паводле Рымвідаса Пятраўскаса, паданне магло мець гістарычную аснову, бо імя Братоша і праўда было характэрна для сербаў, а княжацкае паходжанне тлумачыць далучэнне Братошы да вялікалітоўскай эліты. Праўда, імя Братоша не сустракаецца сярод сербскай арыстакратыі, толькі ў простанароддзі, і арыстакраты пры неабходнасці эмігравалі звычайна на Захад, у Венгрыю або Венецыю.

У 1370-я гады быў радцам кн. Андрэя Альгердавіча, у т.л. у 1370—1377 гадах выступаў сведкам яго граматы на сяло Семянцова баярам Фёдару і Дзмітрыю, родапачынальнікам Корсакаў. Снежнем 1388 года разам з панам Мінігайлам і князем Юрыем Кажушнам ездзіў у Маладзечна каб засведчыць прысягу князя Дзмітрыя Альгердавіча польскаму каралю Уладзіславу Ягайле. Напэўна на пачатку 1389 года, ездзіў разам з кн. Альгімонтам паслом князя Лугвена Альгердавіча ў Ноўгарад Вялікі.

У 1387-1392 годзе сярод іншых баяраў паручыўся князю Скіргайлу за Грыдку Канстанцінавіча, тады ж Братоша атрымаў ад караля Ягайлы Глыбокае. Браў удзел у падрыхтоўцы і падпісанні Салінскага дагавора (1398). Пасля прыходу да ўлады вялікага князя Вітаўта, да 1404 года быў у яго радзе. У 1399 годзе па даручэнні вялікага князя Вітаўта суправаджаў пасланнікаў з Рыгі ў Полацк. Напэўна, у часы вялакага князя Вітаўта ўладанні Братошы перайшлі са складу Полацкай зямлі ў склад Віленскага ваяводства.

Не згадваецца сярод літоўскіх баяраў, у 1413 годзе прынялых польскія гербы ў Гарадле, што можа сведчыць пра праваслаўнае веравызнанне, але магчыма Братоша памёр да гэтага часу, бо ў 1414 годзе яго сын Зяновій атрымаў ад вялікага князя Вітаўта пацвярджэнне правоў на бацькоўскія маёнткі.

Валодаў Мышшу, Паставамі з вялікім абшарам да ракі Дзісны і мяжы тагачаснай Полацкай зямлі, а таксама Глыбокім. Меў сыноў Івашку і Зяновія (вядомыя з 1396).

Магчыма, служыў яшчэ вялікаму князю Альгерду і ездзіў яго паслом у Арду. Прынамсі ў Шырокай рэдакцыі «Сказання пра Мамаева пабоішча», наўгародскае паходжанне якой паказаў С. М. Азбелеў, згадваецца літоўскі пасол Барцяш, чэх паходжаннем, які напярэдадні Кулікоўскай бітвы ездзіў да беклярбека Мамая і потым адгаворваў Альгерда ад саюзу з ім, за што Альгерд хацеў забіць яго. Аднак, Альгерд памёр у 1377 годзе, за некалькі гадоў да бітвы, хоць і праўда падтрымліваў сувязі з Ардой.

Літаратура

• Кузьмин А. В. Опыт комментария к актам Полоцкой земли второй половины XIII-начала XV в. (окончание) // Древняя Русь. Вопросы медиевистики. — 2007. — № 4 (40). — С. 50-68.
• Лицкевич О. В. Поручительство литовско-русской знати за нобиля Братошу Койлутовича (1387—1394 гг.) // Беларуская даўніна. — 2014. — В. 1. — С. 29-58.
• Насевіч В. Зяновічы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 660. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Polechow S., Butyrski M. Pieczęć kniazia Iwana Olgimuntowicza Holszańskiego // Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. — Białystok: 2018.
• Хорошкевич А. Л. Комментарии // Полоцкие грамоты XIII — начала XVI вв. — Т. III. — М., 1980. — С. 140—152.