Братоша
Братоша (Братош, Братша) Кайлутавіч (упам. з 1370-х — да 1414) — набліжаны баярын Вітаўта.
| Братоша |
|---|
Родапачынальнік Зяновічаў. Паводле генеалагічнага падання XVI ст., Зяновічы выводзілі сябе ад сербскага ці малдаўскага дэспата, т.б. намесніка правінцыі, які з'ехаў у ВКЛ на службу да вял.кн. Вітаўта. Паводле Рымвідаса Петраўскаса, паданне магло мець гістарычную аснову, бо імя Братоша і праўда было характэрным для сербаў, а княжацкае паходжанне тлумачыць далучэнне Братошы да вялікалітоўскай эліты. Праўда, імя Братоша не сустракаецца сярод сербскай арыстакратыі, толькі ў простанароддзя, і арыстакраты пры неабходнасці эмігравалі звычайна на Захад, у Венгрыю або Венецыю.
У 1370-я гады быў радцам кн. Андрэя Альгердавіча, у т.л. у 1370—1377 гадах сведкам яго граматы на сяло Семянцова баярам Фёдару і Дзмітрыю, родапачынальнікам Корсакаў[1]. Снежнем 1388 года разам з панам Мінігайлам і кн. Юрыем Кажушнам ездзіў у Маладзечна каб засведчыць прысягу кн. Дзмітрыя Альгердавіча польскаму каралю Уладзіславу Ягайле[2]. У 1388—пачатку 1389 года ездзіў разам з кн. Іванам Альгімонтавічам паслом кн. Лугвена Альгердавіча ў Ноўгарад Вялікі[2].
У 1387-1392 годзе сярод іншых баяраў паручыўся кн. Скіргайлу за Грыдку Канстанцінавіча[2], тады ж Братоша атрымаў ад караля Ягайлы Глыбокае. Браў удзел у падрыхтоўцы і падпісанні Салінскага дагавора (1398)[2]. Пасля прыходу да ўлады вял.кн. Вітаўта, да 1404 года быў у яго радзе. У 1399 годзе па даручэнні вял.кн. Вітаўта суправаджаў пасланнікаў з Рыгі ў Полацк[2]. Напэўна, у часы вял.кн. Вітаўта ўладанні Братошы перайшлі са складу Полацкай зямлі ў склад Віленскага ваяводства.
Не згадваецца ў ліку літоўскіх паноў, якія ў 1413 годзе прынялі польскія гербы ў Гарадле, што можа сведчыць пра праваслаўнае веравызнанне, але магчыма Братоша памёр да гэтага часу, бо ў 1414 годзе яго сын Зяновій атрымаў ад вял.кн. Вітаўта пацвярджэнне правоў на бацькоўскія маёнткі.
Валодаў Мышшу, Паставамі з вялікім абшарам да р. Дзісны і мяжы тагачаснай Полацкай зямлі, а таксама Глыбокім. Меў сыноў Івашку і Зяновія (вядомыя з 1396).
Магчыма, служыў яшчэ вял.кн. Альгерду і ездзіў яго паслом у Арду. Прынамсі ў Прастраннай рэдакцыі «Сказання пра Мамаева пабоішча» наўгародскага паходжання, як паказана С. М. Азбелевым, згадваецца літоўскі пасол Барцяш, чэх паходжаннем, які напярэдадні Кулікоўскай бітвы ездзіў да Мамая і потым адгаворваў Альгерда ад саюзу з ім, за што Альгерд хацеў забіць яго. Альгерд жа памёр у 1377 годзе, за некалькі гадоў да бітвы, хоць і праўда падтрымліваў сувязі з Ардой.
Зноскі
ЛітаратураПравіць
- Кузьмин А. В. Опыт комментария к актам полоцкой земли второй половины XIII — начала XV в. // Древняя Русь. Вопросы мидеевистики. 2007, № 4. С. 50-62.;
- Лицкевич О. В. Поручительство литовско-русской знати за нобиля Братошу Койлутовича (1387—1394 гг.) // Беларуская даўніна. — 2014. — В. 1. — С. 29-58.
- Насевіч В. Зяновічы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 660. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
- Хорошкевич А. Л. Комментарии // Полоцкие грамоты XIII — начала XVI вв. -- Т. III. -- М., 1980. -- С. 140—152.