Андрэй Альгердавіч
Андрэ́й Альге́рдавіч, Андрэй Полацкі; каля 1320 — 12 жніўня 1399) — князь пскоўскі, князь полацкі (1348—1387), некаторы час тытулаваўся вялікім князем полацкім і вялікім князем рускім. Старэйшы сын Альгерда і яго першай жонкі Марыі Віцебскай[1].
| Андрэй Альгердавіч | ||
 | ||
| Павел Татарнікаў. «Андрэй Полацкі» | ||
| ||
|---|---|---|
| 1341 — 1348 | ||
| 1377 — 1385 | ||
| Папярэднік | Мацвей Пскоўскі | |
| Пераемнік | Іван Андрэевіч | |
| 1394 — 1399 | ||
| Папярэднік | Іван Андрэевіч | |
| Пераемнік | — | |
| ||
| 1342 — 1377 | ||
| Папярэднік | Нарымонт Гедзімінавіч | |
| Пераемнік | Скіргайла | |
| 1381 — 1387 | ||
| Папярэднік | Скіргайла | |
| Пераемнік | Скіргайла | |
| 1393 — 1399 | ||
| Папярэднік | Скіргайла | |
| Нараджэнне | каля 1320 | |
| Смерць | 12 жніўня 1399 Ворскла | |
| Дынастыя | Гедзімінавічы | |
| Бацька | Альгерд | |
| Маці | Марыя Віцебская | |
| Дзеці | сыны: Міхаіл, Сямён, Іван і Фёдар | |
Нарадзіўся каля 1320 (у 1325[2]) года. У 1342 г. быў абраны пскавічамі пскоўскім князем, але хутка пакінуў Пскоў, бо быў абраны полацкім князем замест свайго дзядзькі Нарымонта-Глеба, аднак за захаванне стальца ў Пскове змагаўся і тады, калі стаў полацкім князем. Замест сябе ў Пскове пакінуў намеснікам Юрыя Вітаўтавіча, магчыма свайго стрыечнага брата, пасля гібелі Юрыя ў бітве з лівонскімі рыцарамі пскавічы абралі сабе іншага князя, бо былі незадаволеныя адсутнасцю Андрэя ў Пскове.
Удзельнічаў у паходзе цвярскога князя Міхаіла на Маскву ў 1372 годзе. Вёў актыўную барацьбу з крыжакамі, у 1373 і 1375 гг. правёў паспяховыя паходы на Дынабург[1].
Пасля смерці Альгерда (1377 г.) паводле яго тастаменту вялікім князем літоўскім стаў Ягайла. Андрэй спачатку быў у саюзе з Кейстутам супраць Ягайлы, пасля смерці Кейстута абвясціў сябе вялікім князем полацкім, а пасля вялікім князем рускім са сталіцай ў Полацку. Аднак пад ціскам Ягайлы вымушаны быў падацца з Полацку ў Пскоў, дзе зноў заняў сталец.
Уступіў у саюз з вялікім князем маскоўскім Дзмітрыем Данскім[1], удзельнічаў у 1378 годзе ў разгроме татараў у пераможнай бітве на рацэ Вожы, адваяваў у ВКЛ для Масквы северскія гарады Трубчэўск і Старадуб, удзельнічаў у Кулікоўскай бітве 1380 г., дзе ўзначальваў правы фланг маскоўскага войска[1].
Пасля ўступіў у саюз з Лівонскім ордэнам, назваў лівонскага магістра бацькам і дарагім сябрам, такім чынам прызнаў сябе яго васалам, вярнуўся ў Полацк, выступіў супраць Ягайлы (1386). У 1386 г. спаліў Дрысенскі замак[3].
Праз нейкі час быў захоплены Ягайлам і зняволены ў адным з замкаў у Польшчы. Адтуль быў вызвалены на просьбу Вітаўта ў 1390 г. Стаў на бок Вітаўта ў яго барацьбе супраць Скіргайлы[1]. Зноў княжыў у Пскове.
Загінуў у 1399 г. у бітве на Ворскле разам з братам Дзмітрыям і інш. князямі.
ІмяПравіць
Хроніка Быхаўца, якая пэўны час лічылася фальсіфікатам Т. Нарбута, памылкова называе яго сынам Кейстута — Андрэем Гарбатым[1], а таксама чацвёртым сынам і князем трубчэўскім Вінгальтам[1] («Y było synow u welikaho kniazia Olgierda dwanadcat, … czetwerty Wingolt Andrey, udeł ieho Trubczesk»), ад чаго ў гістарыяграфіі XIX ст. гэтае імя прыпісвалася Андрэю як літоўска-паганскае, але іншыя крыніцы кажуць інакш[4].
Зноскі
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Андрей Полоцкий // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 19. — 737 с.
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0036-6 (т.1).
- ↑ Мацей Стрыйкоўскі. Хроніка Польская, Літоўская, Жамойцкая і ўсёй Русі (1582).
- ↑ Stadnicki K. Bracia Władysława-Jagiełły… — S. 18, прим. 4.
ЛітаратураПравіць
- Варонін В. А. Старонка біяграфіі князя Андрэя Полацкага // Гістарычны альманах. – Т. 15. Гародня, 2009.
- Ермаловіч М. І. Андрэй Альгердавіч. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0036-6 (т.1).
- Stadnicki K. Bracia Władysława-Jagiełły Olgierdowicza, króla Polski, wielkiego Xięcia Litwy. Jako dalszy ciąg «Synów Giedymina». Z tablicami genealogicznymi. Lwów, 1867. VIII, 416 s.