Савецкая вуліца (Брэст)

Савецкая вуліца
Брэст
Савецкая вуліца; Брэст
Агульная інфармацыя
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Брэсцкая вобласць
Горад	Брэст
Ранейшыя назвы	Мільённая, Паліцэйская, Дамброўскага
Паштовы індэкс	224030
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вуліца Савецкая (раней Мільённая, Паліцэйская, Дамброўскага) — вуліца ў цэнтральнай частцы горада Брэста. Займае важнае месца ў яго планіровачнай структуры. Бярэ пачатак з вул. Арджанікідзэ, перасякае пр. Машэрава і выходзіць на набярэжную р. Мухавец. Ад вул. Пушкінскай да пр. Машэрава з’яўляецца пешаходнай. Даўжыня вуліцы складае 1740 м.

Гісторыя

Савецкая вуліца

Кінатэатр «Беларусь»

Пачала фармавацца ў сярэдзіне XIX стагоддзя. У 1915 годзе значная частка вуліцы была спалена. Да Другой сусветнай вайны на вуліцы размяшчаліся гарадскі магістрат, крамы, аптэкі, цырульні, 1—2-павярховыя жылыя дамы, кінатэатр «Адрыя» (цяпер «1 Мая»). У 1951—1957 гадах вуліца рэканструявана, пабудаваныя 2—3-павярховыя жылыя дамы, архітэктура якіх узбагачаюць элементы класічнай спадчыны. У 1970-я гады пабудаваны кінатэатр «Беларусь», ансамбль дзевяціпавярховых жылых дамоў з прадпрыемствамі гандлю, культурна-побытавага абслугоўвання ў першых паверхах.

Ліхтаршчык Брэста запальвае газавыя ліхтары

З 2009 года на адной з пешаходных зон вуліцы штодня запальвае і гасіць старадаўнія ліхтары штатны ліхтаршчык у форме пятроўскіх часоў. Для гэтага ён падымаецца па лесвіцы і ўручную запальвае і гасіць у кожным ліхтары газавую лямпу. Усяго на вуліцы Савецкай усталявана 19 такіх ліхтароў^[1]^[2].

Апісанне

Брацкая царква

Своеасаблівае архітэктурна-мастацкае аблічча вуліцы ствараюць суадносіны шырыні і профілю магістралі, вышыні забудовы і рытмічнае чаргаванне адміністрацыйных, культурна-побытавых, гандлёвых і жылых будынкаў. Захаваліся помнікі архітэктуры канца XIX — пачатку XX стагоддзяў: былы гарадскі асабняк, былая мужчынская гімназія (цяпер навучальны корпус педінстытута), Брацкая царква. Тарцовай часткай на вул. Савецкую выходзіць гандлёвы цэнтр.

У 2009 годзе на скрыжаванні вул. Гогаля і вул. Савецкай за кошт ахвяраванняў гараджан і сродкаў горада ўзведзены помнік, прысвечаны тысячагоддзю Брэста.

Забудова

Па цотным баку

№ 2/1 — адміністрацыйны корпус «Белалка» (2015; арх. Я. Крапіўны^[3]).
№ 10 — Свята-Мікалаеўская брацкая царква. Узведзена ў 1906 годзе. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Г000021шыфр 113Г000021
№ 16 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 18 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 28 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 46 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 50 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002

Дом № 64

№ 64 — мураваны двухпавярховы будынак з мансардай.
№ 66 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 68 — гандлёвы цэнтр «Аціс-Хол» (2014, архітэктар У. Н. Казакоў)^[4].
№ 72 — мураваны двухпавярховы будынак, складанай у плане формы. Узведзены ў 1920—1930 гадах. Галоўным фасадам выходзяць на вуліцу, утвараючы з дамамі № 74 і 76 адзіны комплекс. Сцены дэкарыраваныя лапаткамі, вокны прамавугольныя, на другіх паверхах балконы. На першым паверсе размешчаны гандлёвыя ўстановы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 74 — мураваны двухпавярховы будынак, складанай у плане формы. Узведзены ў 1920—1930 гадах. Галоўным фасадам выходзяць на вуліцу, утвараючы з дамамі № 72 і 76 адзіны комплекс. Сцены дэкарыраваныя лапаткамі, вокны прастакутныя, на другіх паверхах балконы. У доме № 74 асіметрычна размешчана прамавугольная арка. На першым паверсе размешчаны гандлёвыя ўстановы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 76 — мураваны двухпавярховы будынак, складанай у плане формы. Узведзены ў 1920—1930-х гадах. Галоўным фасадам выходзяць на вуліцу, утвараючы з дамамі № 72 і 74 адзіны комплекс. Сцены дэкарыраваныя лапаткамі, вокны прастакутныя, на другіх паверхах балконы. У цэнтры дома лучковая арка^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 80 — мураваны аднапавярховы будынак з мансардай. Узведзены ў 1890 г.
№ 82 — мураваны аднапавярховы будынак з мансардай. Узведзены ў 1890 г.
№ 90 — мураваны аднапавярховы Г-падобны ў плане будынак. Узведзены ў першай чвэрці XX стагоддзя. Галоўны фасад расчлянёны руставанымі пілястрамі, прамавугольныя вокны дэкарыраваныя сандрыкамі і падаконнымі плітамі, карніз складанага профілю, на другім паверсе балкон з ажурнай металічнай агароджай.
№ 98 — мураваны аднапавярховы будынак.
№ 100 — мураваны двухпавярховы будынак. Мае складаную ў плане форму і дваровыя прыбудовы. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаны міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы, ажурныя балконы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 102 — мураваны двухпавярховы будынак. Мае складаную ў плане форму і дваровыя прыбудовы. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаны міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы, ажурныя балконы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 104 — мураваны двухпавярховы будынак. Мае складаную ў плане форму і дваровыя прыбудовы. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаны міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы, ажурныя балконы. Мае лучковую праезную арку^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 106 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 108 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 110, 112, 114, 116 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаныя міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 110 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 108, 112, 114, 116 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаныя міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 112 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 108, 110, 114, 116 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаныя міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 114 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 108, 110, 112, 116 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаныя міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002

Дом № 116 на скрыжаванні з пр. Машэрава

№ 116 (пр. Машэрава № 52) — мураваны аднапавярховы будынак. Разам з дамамі № 108, 110, 112, 114 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі. У дэкаратыўнай аздобе выкарыстаныя міжпаверхавыя паясы, сандрыкі, аконныя нішы^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002

Па няцотным баку

№ 1 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 5 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 7 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 11 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002

Дом № 13

№ 13 (вул. Міцкевіча, 26) — асабняк (першая палова XIX стагоддзя) — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 25 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 29 — будынак Брэсцкай жаночай гімназіі — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 43 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 45 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 49 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 51 (вул. Гогаля, 53) — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 53 — мураваны трохпавярховы будынак. Узведзены ў пачатку XX стагоддзя. Утварае адзіны комплекс з домам № 55. Фасад дэкарыраваныя рустам, вуглавымі лапаткамі, пілястрамі, балконамі^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 55 — мураваны аднапавярховы будынак. Узведзены ў пачатку XX стагоддзя. Утварае адзіны комплекс з домам № 53. Фасад дэкарыраваныя рустам, вуглавымі лапаткамі, пілястрамі, балконамі^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 57 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 59 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 61 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 65 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 69 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002

Дом № 71

№ 71 — мураваны трохпавярховы будынак. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002

Дом № 73

№ 73 — мураваны двухпавярховы будынак.
№ 85 — мураваны двухпавярховы будынак. Узведзены ў першай чвэрці XX стагоддзя. Мае ў плане складаную форму.
№ 87 — мураваны двухпавярховы будынак. Узведзены ў першай чвэрці XX стагоддзя. Мае ў плане складаную форму.
№ 89 — мураваны двухпавярховы будынак. Узведзены ў першай чвэрці XX стагоддзя. Мае ў плане складаную форму^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 93 — мураваны аднапавярховы будынак. Узведзены ў першай чвэрці XX стагоддзя. Мае ў плане складаную форму.
№ 93 — мураваны двухпавярховы будынак. Узведзены ў першай чвэрці XX стагоддзя. Мае ў плане складаную форму^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 95 — мураваны двухпавярховы будынак. Узведзены ў першай чвэрці XX стагоддзя. Мае ў плане складаную форму^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 97 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 99, 101, 103, 105 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 99 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 97, 101, 103, 105 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 101 — мураваны чатырохпавярховы будынак. Разам з дамамі № 97, 99, 103, 105 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі. З’яўляецца архітэктурным акцэнтам комплексу, арыентаваны на вуліцу галоўны фасад будынка вылучаны эркерам на вышыню 2—3-га паверхаў і завершаны трохвугольным франтонам^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 103 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 97, 99, 101, 105 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 105 — мураваны двухпавярховы будынак. Разам з дамамі № 97, 99, 101, 103 утварае адзіны складаны ў плане комплекс з дваровымі прыбудовамі^[5]. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002
№ 107 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Е000002шыфр 112Е000002

Зноскі

↑ В Бресте ретро-фонари будет зажигать фонарщик в форме петровских времен (руск.). Архівавана з першакрыніцы 3 красавіка 2012. Праверана 1 июля 2009.
↑ Юрий Рубашевский.. Тепло и свет «живого» фонаря (руск.). Вечерний Брест (29 ліпеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 3 красавіка 2012. Праверана 12 кастрычніка 2015.
↑ А. А. Андреюк. Крапивной Евгений Петрович
↑ Казаков Владимир Нахимович
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у ^ф Брэст. Жылыя дамы. Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.

Літаратура

Краўчук А. М. Савецкая вуліца // Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — С. 422—423. — ISBN 5-85700-078-5.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Савецкая вуліца (Брэст)

[kp.by-1] В Бресте ретро-фонари будет зажигать фонарщик в форме петровских времен (руск.). Архівавана з першакрыніцы 3 красавіка 2012. Праверана 1 июля 2009.

[2] Юрий Рубашевский.. Тепло и свет «живого» фонаря (руск.). Вечерний Брест (29 ліпеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 3 красавіка 2012. Праверана 12 кастрычніка 2015.

[3] А. А. Андреюк. Крапивной Евгений Петрович

[4] Казаков Владимир Нахимович

[Жылыя_дамы-5] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у ^ф Брэст. Жылыя дамы. Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]