Тэбрыз

Тэбрыз
	Сцяг
Краіна	Іран
Астан	Усходні Азербайджан
Каардынаты	38°05′ пн. ш. 46°17′ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Iraj Shahin Baher[d]
Плошча	1781 км²
Вышыня НУМ	1363 м
Афіцыйная мова	персідская
Насельніцтва	1 558 693 чал. (2016);
Часавы пояс	UTC+3:30
Тэлефонны код	041
Паштовыя індэксы	51368
Аўтамабільны код	15
Афіцыйны сайт	tabriz.ir
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тэбры́з (перс.: تبریز Tabriz, азерб. Təbriz, تبریز) — горад з насельніцтвам 1,4 мільёна чалавек ля возера Урмія ў Іране, адміністрацыйны цэнтр іранскай правінцыі Усходні Азербайджан. У горадзе асноўны склад насельніцтва складаюць азербайджанцы, пасля іх вынікаюць персы, курды і іншыя нацыянальнасці. Насельніцтва размаўляе як на азербайджанскай, так і на персідскай мовах. Чацвёрты па велічыні горад Ірана.

Гісторыя правіць

IV стагоддзе да н.э. — сталіца Атрапатэны.
III—VII стагоддзя — у складзе дзяржавы Сасанідаў.
XII—XIII стагоддзя — сталіца дзяржавы Атабекаў Азербайджана.
1220—1222 — горад тройчы падвергся нападу манголаў падчас Першага, разведвальнага паходу манголаў на Паўднёвы Каўказ (1220—1222) і тройчы ад іх адкупіўся.
XIII—XIV стагоддзя — адна са сталіц дзяржавы ільханаў-Хулагуідаў.
1375—1468 — сталіца Кара-Каюнлу.
1469—1501 — сталіца Ак-Каюнлу.
1501—1555 — сталіца дзяржавы Сефевідаў.

Горад тройчы быў разбураны (у 858 годзе, 1041 годзе і 1721 годзе) з-за магутных землетрасенняў, а таксама моцна пацярпеў падчас баявых дзеянняў падчас ірана-іракскай вайны 1980—1988 гг.

Эканоміка правіць

Гістарычна Тэбрыз быў буйным гандлёвым цэнтрам, пра што сведчыць старадаўні Тэбрызскі базар — помнік Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Цяпер горад з’яўляецца другім па значэнні прамыслова-індустрыяльным цэнтрам Ірана. У горадзе размешчана сетка профільных заводаў і фабрыкаў Іранскай трактарабудаўнічай кампаніі «Тэбрыз Махсен», якая складае ядро машынабудаўнічай індустрыі Ірана, філіялы якой дзейнічаюць у шматлікіх гарадах краіны і за мяжой. У горадзе размешчаны таксама нафтаперапрацоўчы, хімічны і цэментавы заводы. Развіта лёгкая і тэкстыльная прамысловасць, функцыянуе дыванаткацкая прадзільная фабрыка.

Навука і адукацыя правіць

У 1898 годзе вядомы персідскі паэт Абід-аль-Мемалік пачаў выдаваць у Тэбрызе газету «Адаб».

У Тэбрызе дзейнічаюць каля дваццаці вышэйшых навучальных устаноў, сярод якіх вылучаюцца Тэбрызскі ўніверсітэт, Тэбрызскі ўніверсітэт медыцынскіх навук, Універсітэт мастацтваў і Універсітэт педагогаў Азербайджана. У горадзе знаходзіцца Цэнтр навукі і тэхналогій Усходняга Азербайджана і Тэбрызская нацыянальная бібліятэка.