Тэбрыз
Тэбры́з[4], Таўры́з[4] (перс.: تبریز Tabriz, азерб. Təbriz, تبریز) — горад з насельніцтвам 1,4 мільёна чалавек ля возера Урмія ў Іране, адміністрацыйны цэнтр іранскай правінцыі Усходні Азербайджан. У горадзе асноўны склад насельніцтва складаюць азербайджанцы, пасля іх вынікаюць персы, курды і іншыя нацыянальнасці. Насельніцтва размаўляе як на азербайджанскай, так і на персідскай мовах. Чацвёрты па велічыні горад Ірана.
Тэбрыз на карце Ірана   | ||||||||||||||||||||||||
Гісторыя
правіць- IV стагоддзе да н.э. — сталіца Атрапатэны.
- III—VII стагоддзя — у складзе дзяржавы Сасанідаў.
- XII—XIII стагоддзя — сталіца дзяржавы Атабекаў Азербайджана.
- 1220—1222 — горад тройчы падвергся нападу манголаў падчас Першага, разведвальнага паходу манголаў на Паўднёвы Каўказ (1220—1222) і тройчы ад іх адкупіўся.
- XIII—XIV стагоддзя — адна са сталіц дзяржавы ільханаў-Хулагуідаў.
- 1375—1468 — сталіца Кара-Каюнлу.
- 1469—1501 — сталіца Ак-Каюнлу.
- 1501—1555 — сталіца дзяржавы Сефевідаў.
Горад тройчы быў разбураны (у 858 годзе, 1041 годзе і 1721 годзе) з-за магутных землетрасенняў, а таксама моцна пацярпеў падчас баявых дзеянняў падчас ірана-іракскай вайны 1980—1988 гадоў
Насельніцтва
правіць
| |||||||||||||||||||||||||||
Эканоміка
правіцьГістарычна Тэбрыз быў буйным гандлёвым цэнтрам, пра што сведчыць старадаўні Тэбрызскі базар — помнік Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Цяпер горад з’яўляецца другім па значэнні прамыслова-індустрыяльным цэнтрам Ірана. У горадзе размешчана сетка профільных заводаў і фабрыкаў Іранскай трактарабудаўнічай кампаніі «Тэбрыз Махсен», якая складае ядро машынабудаўнічай індустрыі Ірана, філіялы якой дзейнічаюць у шматлікіх гарадах краіны і за мяжой. У горадзе размешчаны таксама нафтаперапрацоўчы, хімічны і цэментавы заводы. Развіта лёгкая і тэкстыльная прамысловасць, функцыянуе дыванаткацкая прадзільная фабрыка.
Навука і адукацыя
правіцьУ 1898 годзе вядомы персідскі паэт Абід-аль-Мемалік пачаў выдаваць у Тэбрызе газету «Адаб».
У Тэбрызе дзейнічаюць каля дваццаці вышэйшых навучальных устаноў, сярод якіх вылучаюцца Тэбрызскі ўніверсітэт, Тэбрызскі ўніверсітэт медыцынскіх навук, Універсітэт мастацтваў і Універсітэт педагогаў Азербайджана. У горадзе знаходзіцца Цэнтр навукі і тэхналогій Усходняга Азербайджана і Тэбрызская нацыянальная бібліятэка.
Гарады-пабрацімы
правіць
Баку, Азербайджан[9][10]
Газа, Дзяржава Палесціна
Конья, Турцыя
Магілёў, Беларусь (17 красавіка 2012)[11]- Стамбул, Турцыя
Худжанд, Таджыкістан
Вядомыя асобы
правіць- Гегам Багдасаравіч Сар’ян (1902—1976) — армянскі паэт[12].
Гл. таксама
правіцьЗноскі
правіць- ↑ а б в Moin M. فرهنگ فارسی معین — Amir Kabir Publishers, 1972.
- ↑ а б Statistical Center of Iran > Home
- ↑ а б جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری Праверана 29 кастрычніка 2023.
- ↑ а б БелЭн 2002.
- ↑ Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 25. — С. 353.
- ↑ Географический энциклопедический словарь: Географические названия / под ред. В. М. Котляков — 3-е изд. — М.: Большая российская энциклопедия, 2003. — 903 с. — ISBN 5-85270-216-1
- ↑ Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 633. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
- ↑ Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 7 ліпеня 2024.
- ↑ http://baku-ih.gov.az/page/26.html
- ↑ http://azerbaijans.com/content_1719_az.html
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/tebriz-islamskaya-respublika-iran/
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
Літаратура
правіць- Таўры́з // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 460. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Тебри́з, Тавриз // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 353. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
- Тебри́з, Тавриз // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 633—634. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
- Тебри́з, Тавриз // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 474. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
- Тебри́з // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские словари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 413. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тэбрыз
