Дарыйцы
Дары́йцы (стар.-грэч.: Δωριεῖς) † — адно з асноўных з старажытнагрэчаскіх плямёнаў. У канцы 2 тысячагоддзя да н. э. мігрыравалі на поўдзень Грэцыі.
Дарыйцы † Δωριεῖς | |
![]() | |
Паляўнічыя (Крыт, VII ст. да н. э.)
| |
Агульная колькасць | |
---|---|
Рэгіёны пражывання | Старажытная Грэцыя |
Мова | грэчаская |
Рэлігія | політэізм, культ продкаў |
Блізкія этнічныя групы | ахейцы, эалійцы, іанійцы, магчыма старажытныя македонцы |
ПаходжаннеПравіць
Відавочна, дарыйцы трапілі на тэрыторыю Балканскага паўвострава разам з ахейцамі, аднак у адрозненні ад апошніх доўгі час жылі на поўначы сучаснай Грэцыі, на тэрыторыі Эпіра і Македоніі. Размаўлялі на заходніх дыялектах старажытнагрэчаскай мовы. У старажытнагрэчаскай міфалогіі продкам дарыйцаў лічыўся Дор, сын Эліна і німфы Арсеіды.
Грэчаскае паходжанне дарыйцаў падкрэсліваў Герадот. Згодна яго сведчанню, у мінулым яны насялялі землі паўночна-заходняй Грэцыі, а таксама мясцовасці вакол гары Алімп. "Пасля выгнання з Гістэатыды кадмейцамі дарыйцы пасяліліся каля Підна і называліся цяпер македнамі. Адсюль гэта плямя зноў перасялілася ў Дрыапіду, а адтуль — перадусім у Пелапанес, дзе і прыняло найменне дарыйцаў"[1], — пісаў ён.
Цікава, што ў "Адысеі" Гамера дарыйцы ўзгадваліся толькі як адныя з насельнікаў Крыта[2]. Назва або імя дарыйцаў таксама знойдзены пры расшыфроўцы ахейскіх надпісаў. Такім чынам, да міграцыі паўночных дарыйцаў на Пелапанес там маглі жыць нейкія дарыйцы, назву якіх запазычылі перасяленцы.
Дарыйскае нашэсцеПравіць
У канцы 2 тысячагоддзя да н. э. на поўдні Грэцыі адбылося разбурэнне ахейскіх дзяржаў і іх культуры. Гісторыкі Старажытнай Грэцыі вылучаюць "гамераўскі перыяд" (XII ст. да н. э. або XI ст. да н. э. - IX ст. да н. э.), які характарызаваўся значным заняпадам, хаця таксама быў звязаны з надыходам жалезнага веку. Частка гісторыкаў гэта традыцыйна тлумачаць дарыйскім нашэсцем, якое быццам бы загубіла ахейскую цывілізацыю[3].
Ужо ў эпоху элінізму існавала агульна прынятае тлумачэнне заняпаду ахейскага дыялекта на Пелапанесе ўварваннем дарыйцаў. Для гэтага выкарыстоўваўся міф аб вяртанні нашчадкаў Геракла, які лічыўся прадстаўніком валадарскай дынастыі Аргаса, але памёр у выгнанні. Яго нашчадкі вярнулі сабе адабраныя землі з дапамогай дарыйцаў. У заходнееўрапейскай навуковай гістарыяграфіі канцэпцыя дарыйскага нашэсця ўпершыню была дэталёва распрацавана Карлам Отфрыдам Мюлерам у 1825 - 1830 гг. Прыхільнікі яго ідэі першапачаткова таксама спасылаліся на старажытнагрэчаскую міфалогію, але пазней прыводзілі ў якасці доказаў і археалагічныя знаходкі, звязвалі прыход дарыйцаў з распаўсюджваннем абраду спалення нябожчыкаў.
Ужо ў XIX - XX стст. таксама вылучыўся шэраг навукоўцаў, які абвяргае канцэпцыю дарыйскага нашэсця на поўдзень і тлумачыць перасяленне дарыйцаў як звычайную міграцыю, што не абавязкова абумовіла разбурэнне папярэдняй культуры. Яны звязваюць прыход дарыйцаў з распаўсюджваннем геаметрычнай керамікі (X ст. да н. э.), з перыядам, калі Мікенская Грэцыя ўжо была зруйнавана нейкім іншым нашэсцем, магчыма так званых "народаў мора". Ніякіх іншых ясных археалагічных доказаў не існуе[4]. На іх думку, міф аб вяртанні нашчадкаў Геракла быў складзены толькі ў другой палове 1 тысячагоддзя да н. э. і выкарыстоўваўся для апраўдання агрэсіўнай палітыкі Аргаса і Спарты ў дачыненні суседніх раёнаў Пелапанеса[5].
РассяленнеПравіць
Перасяленне дарыйцаў з поўначы Грэцыі ў Пелапанес адбылося каля 1100 г. да н. э. (згодна канцэпцыі дарыйскага нашэсця) або каля 950 г. да н. э. (згодна канцэпцыі міграцыі). Яны засялілі большую частку паўвострава, акрамя Аркадзіі, дзе ў горнай мясцовасці захаваліся ахейцы. Найбольш магутнымі дарыйскімі полісамі на Пелапанесе былі Спарта, Карынф, Аргас. У часы Герадота дарыйцы таксама складалі аснову насельніцтва Крыта, Родаса, Эгіны, некалькіх іншых астравоў поўдня Эгейскага мора. У выніку каланізацыі паселішчы дарыйцаў узніклі ў Малой Азіі (Дарыда), Сіцыліі і поўдні Апенінскага паўвострава. Сам Герадот паходзіў з дарыйскай калоніі Галікарнас.
Зноскі
- ↑ Герадот, I:56
- ↑ Гамер, "Адысея", XVI:175
- ↑ Для прыкладу: История Древней Греции / Под редакцией В.И.КУЗИЩИНА, МОСКВА, «ВЫСШАЯ ШКОЛА», 2003
- ↑ Jonathan M. Hall, Ethnic Identity in Greek Antiquity, p. 114 - 141
- ↑ Гл.: Белох Ю. Греческая история в двух томах. Т. 1. - М., 2009
СпасылкіПравіць
- Старажытная Грэцыя Архівавана 7 сакавіка 2016.