Дубінкі (Літва)

Дубінкі
	Герб
Краіна	Літва
Павет	Уцянскі
Раён	Маляцкі
Сянюнія	Дубінкаўская
Каардынаты	55°03′29″ пн. ш. 25°27′00″ у. д.HGЯO
Першая згадка	1334
Вышыня цэнтра	183 м
Насельніцтва	208 чал. (2011);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дубінкі^[1], таксама Дубінгей (літ.: Dubingiai) — мястэчка ў Маляцкім раёне Уцянскага павета Літвы, на беразе возера Асвяя. Адміністрацыйны цэнтр Дубінкаўскай сянюніі.

Месцяцца за 20 км на поўдзень ад Малятаў, за 50 км на паўночны ўсход ад Вільні. Згодна з сучаснай афіцыйнай літоўскай класіфікацыяй мястэчка належыць да этнаграфічнага рэгіёну Аўкштота.

Гісторыя

Дубінкаўская зямля ўпершыню згадваецца ў 1334 годзе^[2]. У 1373 і 1377 гадах Дубінкі пацярпелі ад нападаў крыжакоў. У пачатку XV стагоддзя вялікі князь Вітаўт збудаваў каля Дубінак драўляны^[3] замак, у якім заснаваў касцёл Святога Духа.

У канцы XV стагоддзя вакол замка ўтварылася мястэчка. Да пачатку XVI стагоддзя Дубінкі разам з Майшаголай кіраваліся каралеўскімі намеснікамі, пасля сталі ўласнасцю Радзівілаў, а Юрый Радзівіл распачаў тут узводзіць мураваны замак. Па яго смерці ў 1541 годзе мястэчка перайшло да яго сына Мікалая Радзівіла «Рудага», які ў 1564 годзе прыняў кальнівісцкае веравызнанне і перарабіў касцёл на кальвінскі збор. Той зрабіўся месцам пахавання біржанска-дубінкаўскай лініі роду Радзівілаў^[4].

У другой палове XVI—XVII стагоддзях цэнтр Дубінкаўскага княства. У 1547—1548 гадах тут жыла Барбара Радзівіл. У XVII стагоддзі Дубінкі складаліся з дзвюх частак на розных берагах возера — Ціванішак і Лаўрыканцаў^[4]. У 1651 годзе ў мястэчку было 67 дымоў (каля 450 жыхароў), аднак у 1661 годзе ў выніку ваенных спусташэнняў іх колькасць скарацілася да 12^[4].

У 1682 годзе ў Дубінках адбыўся сінод кальвінісцкай царквы Вялікага Княства Літоўскага. У 1777 годзе ў мястэчку адкрылася парафіяльная школа.

Замчышча на літаграфіі з малюнку Напалеона Орды

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года мястэчка апынуліся ў складзе Расійскай імперыі. З 1808 года — ва ўладанні Тышкевічаў.

З 1918 года — у складзе Літвы, летняя рэзідэнцыя прэзідэнта Антанаса Смятоны.

23 чэрвеня 1944 годзе мясцовае падраздзяленне Арміі Краёвай ўчыніла гвалт над больш чым 20 жыхарамі-літоўцамі^[5]^[6] ў адказ за ранейшыя адпаведныя дзеянні да польскіх жыхароў Гліцішкаў літоўскімі калабарацыяністамі^[5]^[6].

У пачатку XXI стагоддзя на Замкавай гары ў Дубінках праводзіліся археалагічныя раскопкі, падчас якіх былі знойдзены астанкі Радзівілаў. Па аналізе ДНК літоўскія і польскія спецыялісты здолелі ідэнтыфікаваць косці Мікалая Радзівіла Чорнага і Мікалая Радзівіла Рудага. 5 верасня 2009 года астанкі стрыечных братоў былі ўрачыста перахаваныя ў адрэстаўраваных руінах кальвінскага збору^[7].

Насельніцтва

1866 — 363 чал., з іх 241 каталік, 102 іўдзеі, 20 праваслаўных.^[8]
1897 — 363 чал.
1923 — 265 чал.
1959 — 102 чал.
1970 — 130 чал.
1989 — 253 чал.
2001 — 229 чал.
2011 — 208 чал.

Славутасці

Замчышча, падмуркі збору (XVII ст.)
Могілкі каталіцкія, званіца касцёла (1672)

Страчаная спадчына

Касцёл Св. Георгія (1672)

Галерэя

Мост да Замчышча
Падмуркі збору
Званіца

Крыніцы

↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 3 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — Мінск: Белкартаграфія, 2016. — 352 с., іл. — ISBN 978-985-508-298-0. С. 80.
↑ ЭнцВКЛ 2010, с. 205.
↑ Дубінкаўскі замак // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак. А — Я. — С. 205. — 696 с. — ISBN 978-985-11-0487-7 (т. 3), ISBN 985-11-0315-2.
↑ ^а ^б ^в ЭнцВКЛ 2010, с. 206.
↑ ^а ^б Tadeusz Piotrowski. «Poland's Holocaust». — McFarland & Company, 1997. — С. 168—169. — ISBN 0-7864-0371-3.
↑ ^а ^б Litewska prokuratura przesłuchuje weteranów AK (польск.). Gazeta Wyborcza (7 чэрвеня 2010).
↑ Marcin Szymaniak, Robert Mickiewicz. Litwa żegna Radziwiłłów (польск.)(недаступная спасылка). газета «Rzeczpospolita» (3 кастрычніка 2010). Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2015. Праверана 8 кастрычніка 2014.
↑ Dubinki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 191

Літаратура

Дубінкі // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак. А — Я. — С. 205—206. — 696 с. — ISBN 978-985-11-0487-7 (т. 3), ISBN 985-11-0315-2.
Dubinki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. — S. 191.
Dubinki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XV, cz. 1: Abablewo — Januszowo (польск.). — Warszawa, 1900. — S. 445.
Mirosław Gajewski. Dubinki: w krainie niebieskich jezior Архівавана 18 жніўня 2009. // «Magazyn Wileński» № 2, 2003.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дубінкі (Літва)
г. п. Дубінкі на Radzima.org

[atlas3-1] Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 3 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — Мінск: Белкартаграфія, 2016. — 352 с., іл. — ISBN 978-985-508-298-0. С. 80.

[FOOTNOTEЭнцВКЛ2010205-2] ЭнцВКЛ 2010, с. 205.

[3] Дубінкаўскі замак // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак. А — Я. — С. 205. — 696 с. — ISBN 978-985-11-0487-7 (т. 3), ISBN 985-11-0315-2.

[FOOTNOTEЭнцВКЛ2010206-4] а ^б ^в ЭнцВКЛ 2010, с. 206.

[Piotrowski-L-5] а ^б Tadeusz Piotrowski. «Poland's Holocaust». — McFarland & Company, 1997. — С. 168—169. — ISBN 0-7864-0371-3.

[Gazeta20010214-6] а ^б Litewska prokuratura przesłuchuje weteranów AK (польск.). Gazeta Wyborcza (7 чэрвеня 2010).

[7] Marcin Szymaniak, Robert Mickiewicz. Litwa żegna Radziwiłłów (польск.)(недаступная спасылка). газета «Rzeczpospolita» (3 кастрычніка 2010). Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2015. Праверана 8 кастрычніка 2014.

[8] Dubinki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 191

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]