Тышкевічы

Тышкевічы
	;
Краіна паходжання	Вялікае Княства Літоўскае
Тытул	графы
Прызнаныя ў	Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая, Расійская імперыя

Тышкевічы — шляхецкі род герба «Ляліва», займалі высокія дзяржаўныя і ваенныя ўрады ў Вялікім Княстве Літоўскім.

Валодалі вялікімі маёнткамі на тэрыторыі сучасных Беларусі (галоўная рэзідэнцыя — Лагойск), Літвы (Біржай) і Украіны (Бярдзічаў).

Цяпер Тышкевічы жывуць у Бельгіі, Вялікабрытаніі, Польшчы і Францыі^[1].

Паходжанне

Паходзяць ад Каленіка Мішкавіча, якому вялікі князь Свідрыгайла ў 1437 годзе даў сяло Буркаўцы са слабадой Мігеявічы, Хадарковічы і Ейковічы ў Жытомірскім павеце, а таксама сёлы Астаф’ева, Вальковічы, Дэмадковічы, Вішчы і Кусопічы ў Оўруцкім павеце. Каленік Мішкавіч таксама атрымаў вялікі маёнтак Чарталесы, у якім яго нашчадкі збудавалі Бярдзічаў. З часам уладанні роду павялічылася.

Палац Тышкевічаў у Лагойску. Малюнак Н. Орды, XIX ст.

У Каленіка Мішкавіча былі сыны Сенька (падскарбі і падканцлер Свідрыгайлы, 1446—1452), Федзька, Дашка, Івашка (архімандрыт Кіева-Пячэрскага манастыра) і Каленік (згадваецца ў 1457/1458—1488).

Каленік Каленікавіч меў сыноў Тышку (Цімафея), Акушку (намесніка звягольскага, зг. 1488), Гетаўта-Андрэя, Дзебру і невядомую на імя сястру (часам даецца імя Яўфімія, жонку Рамана Волкавіча, яе ўнук Іван Гарнастай падтрымліваў родзічаў пры двары, спрыяў узвышэнню Тышкевічаў^[2]).

Да 2-й паловы XVI ст. Тышкевічы былі праваслаўнымі.

Ад сына Каленіка Каленікавіч — Тышкі паходзіць прозвішча роду, у яго было 5 сыноў. Старэйшы Барыс (памёр пасля 1498) быў жанаты з Мілохнай, сястрой вядомага ваеннага дзеяча Астафія Дашкевіча (Дашковіча), пра яго нашчадкаў звестак няма. Другі сын — Леў (памёр да 1515), быў гаспадарскім дваранінам, ад яго сына Скуміна Львовіча (Івана Скуміна Львовіча; памёр у 1566) паходзіць галіна роду — Скуміны-Тышкевічы (згасла ў 1808). Трэці сын Тышкі — Васіль Тышкевіч (памёр у 1571), ад яго паходзіць графская галіна роду Тышкевічаў-Каляніцкіх (так спачатку яны называліся), або Тышкевічаў, графаў «на Лагойску і Бярдзічаве».

Герб роду

Ужывалі герб «Ляліва», разам з яшчэ 593 арыстакратычнымі родамі Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага.

Апісанне гербу — у блакітным полі залаты маладзік рагамі ўгору, над ім залатая 6-прамянёвая зорка. Клейнод — над прылбіцай з каронай, на паўлінавых пёрах, такія ж маладзік і зорка.

Герб выбіваўся на вялікалітоўскіх манетах у часы падскарбніцтва Фёдара Тышкевіча.

Найбольш вядомыя

Васіль Тышкевіч (1492—1571) — ваявода падляшскі і смаленскі; атрымаў ад вялікага князя Жыгімонта Аўгуста тытул графа
Януш Тышкевіч (каля 1572 — 1642) — ваявода мсціслаўскі, троцкі і віленскі
Юрый Тышкевіч (1596—1656) — біскуп жамойцкі і віленскі
Людвік Тышкевіч (1748—1808) — гетман польны літоўскі
Тадэвуш Тышкевіч (1774—1852) — генерал, кіраўнік Часовага паўстанцкага ўрада Літвы ў паўстанні 1830—1831 гадоў
Бенедыкт Тышкевіч (1801—1866) — граф, уладальнік Чырвонага Двара, калекцыянер і мецэнат
Канстанцін Піевіч Тышкевіч (1806—1868) — беларускі археолаг, гісторык, этнограф, фалькларыст; адзін з заснавальнікаў беларускай навуковай археалогіі
Яўстах Піевіч Тышкевіч (1814—1873) — беларускі археолаг, гісторык, этнограф, краязнаўца, музеязнаўца; адзін з заснавальнікаў беларускай навуковай археалогіі
Бенедыкт Генрык Тышкевіч (1852—1935) — граф, унук Бенедыкта Тышкевіча, вядомы польскі фатограф

Галерэя

Іканаграфія роду Тышкевічаў
Януш Тышкевіч
Юрый Тышкевіч
Еўфрасіння Тышкевіч
Сузанна Курч (з Тышкевічаў)
Аляксандра Тышкевіч (з Чартарыйскіх)
Антоній Дамінік Тышкевіч
Антоній Казімір Тышкевіч
Мікалай Тышкевіч
Марыя Тэрэза Тышкевіч (з Панятоўскіх)
Міхал Тышкевіч
Тадэвуш Тышкевіч
Пій Тышкевіч

Памяць

У 2014 годзе вуліца мікрараёна Міхалова-2 у Мінску названа вуліцай Тышкевічаў^[3].

Зноскі

Літаратура

Lulewicz, H. Miszkowicze, Kalenikowicze, Tyszkowicze (Tyszkiewicze) — cztery pokolenia w dziejach rodu (XV wiek — pierwsza połowa XVI wieku) // Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI—XVIII wieku. — Białystok, 2003;
Narkowicz, L. Tyszkiewiczowie z Waki / Liliana Narkowicz. — Warszawa : DiG, 2010. — 476 s.
Грыцкевіч А. Тышкевічы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 681. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Статкевіч-Чагабанаў Анатоль Геталты і Тышкевічы з роду Каленікавічаў герба «Ляліва» // Роднае слова № 7, 2011 Архівавана 22 студзеня 2022.. — С. 81-84.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
Яковенко, Н. Українська шляхта. — С. 179—188.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тышкевічы

[FOOTNOTEЭнцВКЛ2005-1] ЭнцВКЛ 2005.

[FOOTNOTEСтаткевіч-Чагабанаў2011-2] Статкевіч-Чагабанаў 2011.

[3] У Мінску ўвекавечаць памяць пераможцы Аршанскай бітвы

[1]

[2]

[3]

Тышкевічы

Краіна паходжання	Вялікае Княства Літоўскае
Тытул	графы
Прызнаныя ў	Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая, Расійская імперыя