Мсцібава

Мсцібава
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская
Раён	Ваўкавыскі
Сельсавет	Гнезнаўскі
Каардынаты	53°06′42″ пн. ш. 24°15′23″ у. д.HGЯO
Вёска з	1744
Вышыня цэнтра	161 м
Насельніцтва	287 чалавек (2007)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1512
Паштовыя індэксы	231902
Аўтамабільны код	4
СААТА	4208820021
	Мсцібава на Вікісховішчы

Мсці́бава^[2] (трансліт.: Mscibava, руск.: Мстибово) — вёска ў Ваўкавыскім раёне Гродзенскай вобласці, на рацэ Гнезна. Уваходзіць у склад Гнезнаўскага сельсавета.

Насельніцтва 287 чал. (2007). Знаходзіцца за 23 км на захад ад Ваўкавыска, за 1 км ад чыгуначнай станцыі Мсцібава (лінія Ваўкавыск — Бераставіца).

Гісторыя

Першае паселішча на месцы Мсцібава — гарадзішча — сфарміравалася ў XII—XIII стагоддзях. У XV стагоддзі згадваецца гаспадарскі двор і вёска Мсцібогаў, якія вялікі князь Казімір перадаў Яну Кезгайлу, старосту жамойцкаму.

У 1492 годзе Мсцібава згадваецца пад цяперашняй назвай, у складзе Ваўкавыскага павета. 3 першай чвэрці XVI стагоддзя зноў уладанне вялікіх князёў. У 1533 годзе каралева і вялікая княгіня Бона ўтварыла Мсцібаўскае нягродавае староства. Старостамі ў розныя часы былі Іван Гарнастай, Валовічы, Весялоўскія, Ракоўскія, Глябовічы, Сапегі, Масальскія, Бжастоўскія, Агінскія. У 1572 і 1576 гадах у мястэчку адбываліся з’езды шляхты Рэчы Паспалітай, на апошнім з якіх пастанавілі абраць каралём і вялікім князем Стэфана Баторыя.

У вайну Расіі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў Мсцібава і староства істотна пацярпелі: з 543 будынкаў тут засталося толькі 230. Паводле інвентару 1738 года ў мястэчку меліся Рынак, 3 вуліцы (Белская, Гродзенская і Роскі гасцінец), касцёл і грэка-каталіцкая царква Святога Спаса, 2 карчмы. У 1744 годзе кароль і вялікі князь Аўгуст Саксонскі надаў мястэчку магдэбургскае права. Станам на 1775 год — 162 двары, пры замку існавалі карчма, млын, кляштар марыявітак. У 1792 годзе каля мястэчка адбылася бітва войска Вялікага Княства Літоўскага з кааліцыяй расійскіх войскаў і аддзелаў Таргавіцкай канфедэрацыі.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Мсцібава апынулася ў складзе Расійскай імперыі, дзе стаў цэнтрам воласці Ваўкавыскага павета Гродзенскай губерні. Станам на 1836 год у мястэчку было 66 двароў. На 1886 год — 103 двары, 2 царквы, касцёл, сінагога, пошта, багадзельня, 6 крам, 5 корчмаў, 3 рэгулярныя кірмашы. На 1914 год — 208 двароў.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Мсцібава апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Ваўкавыскага павета Беластоцкага ваяводства.

У 1939 годзе Мсцібава ўвайшло ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года стала цэнтрам Мсцібаўскага сельсавета (з 28 ліпеня 1967 года ў Гнезнаўскім сельсавеце^[3]). Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1997 год тут было 186 двароў, на 1 студзеня 2004 года — 175 двароў.

Мястэчка на старых здымках
Стары касцёл (царква?)
Стары касцёл
Новы касцёл
Працэсія перад новым касцёлам

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1830 год — 232 муж., з іх шляхты 1, духоўнага саслоўя 1, мяшчан-іўдзеяў 171, мяшчан-хрысціян і сялян 39^[4]; 1836 год — 781 чал.; 1886 год — 1040 чал.
XX стагоддзе: 1914 год — 1137 чал.; 1921 год — 1051 чал.^[5]; 1997 год — 376 чал.^[6]
XXI стагоддзе: 1 студзеня 2004 года — 334 чал.; 1 студзеня 2007 года — 287 чал.

Інфраструктура

У Мсцібаве працуюць базавая школа, бібліятэка, клуб.

Славутасці

Гарадзішча

Касцёл Святога Яна Хрысціцеля

Гарадзішча перыяду сярэднявечча (XII—XIII, XVI—XVIII стагоддзі), за 0,5 км на захад ад вёскі — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 413В000111шыфр 413В000111
Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (1910—1922) — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 412Г000110шыфр 412Г000110
Могілкі яўрэйскія

Страчаная спадчына

Царква Святога Георгія (1875)
Касцёл (XVIII ст.)

Крыніцы

↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
↑ Рашэнне выканкома Гродзенскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 28 ліпеня 1967 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1967, № 24 (1182).
↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 412.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom V: Województwo Białostockie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924.
↑ ЭГБ 1999.

Літаратура

Шаблюк В. Мсцібава // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — С. 376. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9.
Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Mścibów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo (польск.). — Warszawa, 1893. — S. 773.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мсцібава

[_2ffe9d5a99ce1c6d-1] GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>

[2] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).

[3] Рашэнне выканкома Гродзенскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 28 ліпеня 1967 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1967, № 24 (1182).

[4] Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 412.

[5] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom V: Województwo Białostockie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924.

[FOOTNOTEЭГБ1999-6] ЭГБ 1999.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]