Вікіпедыя

Стывен Хокінг

англійскі фізік-тэарэтык

Стывен Уільям Хокінг (англ.: Stephen William Hawking; 8 студзеня 1942, г. Оксфард, Вялікабрытанія — 14 сакавіка 2018, Кембрыдж, Вялікабрытанія) — англійскі фізік-тэарэтык. Член Лонданскага каралеўскага таварыства (1974), Нацыянальнай АН ЗША (1992).

Стывен Хокінг
англ.: Stephen William Hawking
Дата нараджэння 8 студзеня 1942(1942-01-08)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 14 сакавіка 2018(2018-03-14)[4][5][…] (76 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Бацька Frank Hawking[d][9]
Маці Isobel Eileen Hawking[d][9]
Муж Jane Wilde Hawking[d] і Elaine Mason[d]
Дзеці Lucy Hawking[d], Robert Hawking[d] і Timothy Hawking[d]
Род дзейнасці фізік-тэарэтык, cosmologist, пісьменнік
Навуковая сфера АТА, квантавая гравітацыя, тэарэтычная фізіка[10], касмалогія, прыкладная матэматыка[10], сусвет[10] і чорная дзірка[10]
Месца працы
Навуковая ступень бакалаўр мастацтваў[d] (1962) і доктарская ступень[d] (1 сакавіка 1966)
Навуковае званне
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Дэніс Сіяма[d]
Член у
Прэміі
Узнагароды
ордэн Брытанскай імперыі камандор ордэна Брытанскай імперыі Прэзідэнцкі медаль Свабоды

медаль Альберта Эйнштэйна[d] (1979)

прэмія Вольфа па фізіцы (1988)

 медаль Коплі

Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics[d] (2013)

 Companion of Honour

медаль Эдынгтана[d] (1975)

 залаты медаль Каралеўскага астранамічнага таварыства

прэмія і лекцыя імя Нейлара[d] (1999)

медаль Оскара Клейна[d] (2003)

медаль Х’юза (1976)

Royal Society Science Books Prize[d] (2002)

медаль Альберта[d] (1999)

Michelson–Morley Award[d] (2003)

прэмія Фансекі[d] (2008)

Pius XI Medal[d] (17 красавіка 1975)

медаль і прэмія Максвела[d] (1976)

медаль і прэмія Дзірака[d] (1987)

прэмія Адамса[d] (1966)

прэмія Эндру Геманта[d] (1998)

The James Smithson Bicentennial Medal[d] (2005)

NSS Robert A. Heinlein Memorial Award[d] (2012)

прэмія прынцэсы Астурыйскай «Згода»[d] (1989)

ганаровы доктар Гарвардскага ўніверсітэта[d] (1990)

ганаровы доктар Оксфардскага ўніверсітэта[d] (1978)

прэмія Марселя Гросмана[d] (чэрвень 1991)

медаль Франкліна[d] (1981)

BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award[d] (2015)

Gold medal of the Spanish National Research Council[d] (1989)

прэмія Эйнштэйна[d] (1978)

Fellow of the Royal Society of Arts[d]

ганаровы доктар Прынстанскага ўніверсітэта[d]

ганаровы доктар Кембрыджскага ўніверсітэта[d] (1989)

прэмія Дэні Хайнемана ў галіне матэматычнай фізікі[d] (1976, 1976)

прэмія Ліліенфельда[d] (1999, 1999)

 Princess of Asturias Awards

Прэмія па фундаментальнай фізіцы[d]

член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (1974)

Member of the National Academy of Sciences of the United States[d] (1992)

 ордэн Кавалераў Пашаны
Сайт hawking.org.uk (англ.)
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфічныя звесткі Правіць

Скончыў Оксфардскі ўніверсітэт (1962), затым Кембрыджскі ўніверсітэт (1966), у якім і працаваў, з 1977 прафесар.

3 1962 паралізаваны, з 1985 страціў магчымасць маўлення.

У 22 гады ў Хокінга быў дыягнаставаны бакавы аміятрафічны склероз. Паводле прагнозаў урачоў, вучонаму заставалася жыць 2-3 гады. Аднак лёс Хокінга склаўся інакш. Ён быў двойчы жанаты, стаў бацькам траіх дзяцей. І ўжо цалкам паралізаваны прадаўжаў займацца навукай, выкладаў, выступаў з дакладамі з дапамогай камп’ютарнага галасавога сінтэзатара[22].

Прах Стывена Хокінга пахаваны ў лонданскім Вэстмінстэрскім абацтве.

Навуковая дзейнасць Правіць

Навуковыя працы па агульнай тэорыі адноснасці, тэарэтычнай астрафізіцы і касмалогіі. Даказаў тэарэму аб сінгулярнасці прасторы-часу (тэарэма Xокінга—Пенроўза, 1960-я г.). Паказаў, што на пачатковых этапах эвалюцыі Сусвету маглі ўтварацца чорныя міні-дзіры (памерам з элементарную часціцу). У сярэдзіне 1970-х г. распрацаваў тэорыю «выпарэння» чорных дзір за кошт квантавых эфектаў і нараджэння пар часціц і антычасціц (выпрамяненне Xокінга).

Аўтар шэрагу навукова-папулярных кніг, у т.л. кнігі «Кароткая гісторыя часу», якая разышлася 10-мільённым тыражом.

Прэміі і ўзнагароды Правіць

Публікацыі Правіць

Зноскі

  1. ↑ MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
  2. ↑ Stephen Hawking // Internet Speculative Fiction Database — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ а б в Catalog of the German National Library Праверана 12 жніўня 2023.
  4. ↑ Stephen Hawking // Stephen Hawking dies aged 76 — BBC, 2018. Праверана 14 сакавіка 2018.
  5. ↑ Stephen Hawking, modern cosmology's brightest star, dies aged 76 — The Guardian, 2018. — ISSN 0261-3077 Праверана 14 сакавіка 2018.
  6. ↑ Ian Sample Science editor Stephen Hawking, modern cosmology's brightest star, dies aged 76 — The Guardian, 2018. — ISSN 0261-3077 Праверана 14 сакавіка 2018.
  7. ↑ Stephen Hawking sera enterré au côté de Newton et Darwin à l'abbaye de Westminster — 2018. Праверана 12 жніўня 2023.
  8. ↑ Stephen Hawking op jeugdliteratuur.org — 2017. Праверана 12 жніўня 2023.
  9. ↑ а б geni.com — 2006.
  10. ↑ а б в г Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
  11. ↑ а б Hawking S. Properties of expanding universes — 1966. — 117 p. — doi:10.17863/CAM.11283
  12. ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
  13. ↑ а б Professor Stephen Hawking — Кембрыджскі ўніверсітэт.
  14. ↑ Physicist Stephen Hawking accepts post at Waterloo institute — Таронта Стар, 2008.
  15. ↑ Hawking gives up academic title — 2009. Праверана 17 сакавіка 2018.
  16. ↑ People | Department of Applied Mathematics and Theoretical Physics Праверана 17 сакавіка 2018.
  17. ↑ http://www.casinapioiv.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/hawking.html
  18. ↑ http://www.amphilsoc.org/memhist/search?creator=hawking&title=&subject=&subdiv=&mem=&year=&year-max=&dead=&keyword=&smode=advanced
  19. ↑ NNDB — 2002.
  20. ↑ www.nasonline.org
  21. ↑ http://www.damtp.cam.ac.uk/people/s.w.hawking/ Праверана 17 сакавіка 2018.
  22. ↑ blr.belta.by Архівавана 17 сакавіка 2018.

Літаратура Правіць

Спасылкі Правіць

  Стывен Хокінг у Вікіцытатніку
  Стывен Хокінг на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Стывен_Хокінг&oldid=4102646"