Уладзіслаў I Лакетак

Уладзіслаў Лакетак (польск.: Władysław I Łokietek; паміж 3 сакавіка 1260 і 19 студзеня 1261 — 2 сакавіка 1333) — князь Куявіі і Добжыня (1267—1275; пад апекай маці), удзельнае кіраванне сумесна з братамі (1275—1288), князь брэст-куяўскі і серадзскі (1288—1300), князь сандомежскі (1289—1292); леннік караля чэшскага Вацлава II (1292—1300) і рэгент у Добжынскім княстве (1293—1295), князь ленчыцкі (1294—1300), князь вялікапольскі і паморскі (1296—1300). Пасля канфлікту з Вацлавам II Чэшскім знаходзіўся ў выгнанні (1300—1304); мяркуецца, што браў удзел ва ўрачыстасцях вялікага юбілею 1300 года, арганізаванага Папам Баніфацыем VIII, знаходзіўся ў галіцкіх і славацкіх землях. Вярнуўшыся з выгнання, на чале венгерскіх атрадаў заехаў у Кракаў (1306), распаўсюдзіў сваю ўладу на Малую Польшчу і Усходняе Памор’е. У 1314 годзе далучыў да Малой Польшчы Вялікую Польшчу і вёў барацьбу за аб’яднанне ўсіх польскіх зямель. У 1320 годзе стаў каралём польскім (1320—1333). У 1327 годзе абмяняў серадзкія і ленчыцкія землі на інаўроцлаўскія і добжынскія. У 1329 годзе страціў добжынскія землі, а ў 1332 годзе — Куявію. Мянушку Лакетак (польск.: Łokietek) атрымаў з-за свайго малога росту (паводле некаторых крыніц — 140 см).

Уладзіслаў Лакетак
польск.: Władysław I Łokietek
Князь Польшчы (Кракава) 1306 — 1320
Папярэднік	Вацлаў III Чэшскі
Пераемнік	прыняў каралеўскі тытул
Кароль Польшчы 1320 — 1333
Каранацыя	20 студзеня 1320 у Кракаве
Папярэднік	Вацлаў III Чэшскі
Пераемнік	Казімір III Вялікі
Нараджэнне	не раней за 3 сакавіка 1260 і не пазней за 19 студзеня 1261 ці 1260 Куявія, Куяўска-Паморскае ваяводства, Польшча
Смерць	2 сакавіка 1333 ці 1333 Кракаў, Каралеўства Польскае
Месца пахавання	Кафедральны сабор Святых Станіслава і Вацлава
Род	Пясты
Бацька	Казімір I Куяўскі[d]
Маці	Ефрасіння[d]
Жонка	Ядвіга Калішская[d]
Дзеці	Кунігунда Польская[d], Казімір III і Лізавета Польская[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Дзейнасць	палітыка і урад
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Найбольш важнымі дасягненнямі Уладыслава Лакетка на шляху да каралеўскага трона лічыцца задушэнне паўстанняў кракаўскага войта Альберта і познаньскага войта Пшэмка, а таксама ўмелая дыпламатычная дзейнасць.

Унук Конрада Мазавецкага, сын Казіміра I Куяўскага. Бацька Казіміра III Вялікага.

Князь Польскі з мая па чэрвень — ліпень 1305 года (1-ы раз), са жніўня — верасня 1306 па 1311 год (2-гі раз), з чэрвеня 1312 года па 20 студзеня 1320 года (3-ці раз).

Генеалогія

Уладзіслаў Лакетак быў трэцім сынам Казіміра I, які меў двух сыноў ад першага шлюбу з Канстанцыяй Урацлаўскай: Лешка Чорнага і Жэмомысла Інаўроцлаўскага. Ад шлюбу Казіміра з Еўфражынай Апольскай Уладзіслаў быў найстарэйшым сынам. Ён атрымаў імя ў гонар свайго дзядзькі па мацярынскай лініі — апольскага князя Уладзіслава.

Конрад I Мазавецкі 1187(1188)–1247

Агаф'я Святаславаўна паміж 1190 і 1195–1248

Казімір I Апольскі паміж 1178 і 1180–1230

Віола Апольская невядома–1251

Казімір I Куяўскі каля 1211–1267

Еўфражына Апольская паміж 1228 і 1230–1292

Уладзіслаў I Лакетак

Казімір II Ленчыцкі паміж 1262 і 1265–1294

Зямовіт Добжынскі каля 1265–1312

Эўфемія Куяўская каля 1265–1308

Пачатак княскай улады

У 1267 годзе, калі Лакетку было 7 гадоў, ягоны бацька памёр, у выніку чаго яны разам з братамі і сястрой выхоўваліся маці, якая стала рэгентам у раёнах, не занятых старэйшымі братамі Лакетка, у Куявіі, на добжыньскіх і ленчыцкіх землях. Пасля смерці бацькі Лакетак адправіўся ў Кракаў да свайго блізкага сваяка Баляслава V Сарамлівага. У 1275 годзе стаў кіраваць удзельна са сваімі братамі, Казімірам II і Зямовітам. У 1287 ці 1288 годзе паміж братамі адбыўся падзел улады, у выніку чаго Уладзіслаў стаў князем брэст-куяўскім, а ў 1288 годзе таксама князем серадзкім пасля смерці свайго зводнага брата Лешка Чорнага.

Да 1288 года засталося мала сведчанняў пра дзеянні Уладзіслава. У 1273 годзе ён удзельнічаў у арбітражы князя Баляслава II Набожнага, які меў замірыць яго і яго маці Еўфражыну з крыжакамі Тэўтонскага ордэна. У 1277 годзе вобласці, якія знаходзіліся ў руках Уладзіслава Казіміравіча былі захопленыя літоўцамі, якія вярнуліся ў ВКЛ пасля захопу ваеннаполанных і выкрадання грошай. Гэта быў кошт за тое, што сыны Еўфражыны былі звязаныя з Баляславам Сарамлівым, які ў гэты час канфліктаваў з князем Мазовіі Конрадам II, з-за зямлі якога і адбылося ўварванне. Праз два гады, у 1279 годзе, згодна з Іпацьеўскім летапісам Лакетак быў адным з прэтэндэнтаў на ўладу ў Малапольшчы пасля смерці Баляслава Сарамлівага.

Пасля набыцця ўлады ў Кракаве і ў Сандомежы ў 1979 годзе праз Лешка Чорнага Лакетак разам з малодшымі братамі быў верным свайму паходжанню, у выніку чаго меў адзіны герб разам з усімі сынамі Казіміра Куяўскага, паўлеў-паўарол, а пазней заўсёды выступаў у якасці саюзніка свайго старэйшага брата. У 1280 годзе дапамагаў саюзніку Лешка, мазавецкаму князю Баляславу II у барацьбе супраць Конрада II, здолеўшы захапіць Яздаў. Магчыма, што ў 1284 годзе ў прысутнасці Лешка Чорнага і Пшэмысла II, вялікапольскага князя ў Серадзе, абмяркоўваўся шлюб Уладзіслава са стрыечнай сястрой Пшэмысла Ядвігай. У жніўні наступнага года разам з Пшэмыслам II і зводным братам Жэмомыслам Куяўскім прысутнічаў пры заканчэнні перабудаванага Сулеюўскага кляштара, а менавіта пры заняцці новага кляштара ванхоцкімі манахамі. Пасля гэтага Лакетак зноў з’явіўся ў Мазовіі, дзе падтрымліваў, імаверна ад імя Лешка Чорнага, Баляслава II у супрацьстаянні з Конрадам II пасля таго, як 15 жніўня 1286 года, апошні ўзяў уладу ў сталічным Плоцку. У адказ на дзеянні праціўнікаў Конрад зноў нацкаваў на іх літоўскія войскі, якія ў 1287 годзе заваявалі Добжынь.

Барацьба за ўладу ў Кракаве (1288—1292)

30 верасня 1288 года памёр князь кракаўскі і серадзкі Лешак Чорны, перадаўшы ўладу ў Серадзкім княстве свайму зводнаму брату Уладзіславу Лакетку. З гэтага часу ён стаў князем Брэста Куяўскага і Серадзі. Смерць Лешка выклікала пачатак барацьбы за ўладу ў сталічным Кракаве, асноўнымі прэтндэнтамі на якую былі Баляслаў II Мазавецкі і ўроцлаўскі князь Генрых IV Пробус. Лакетак падтрымліваў Баляслава ў гэтай барацьбе. Генрых абапіраўся на падтрымку нямецкага патрыцыяту і шляхты і атрымаў уладу ў сталіцы ў канцы 1288 года. Баляслаў не здаваўся і пры падтрымцы куяўскіх войскаў Уладзіслава, свайго іншага брата Казіміра II Ленчыцкага і, магчыма, войскаў Пшэмысла II 26 лютага 1289 года пад Севежам ў Сілезіі атакаваў кааліцыю праціўнікаў: Генрыка III Глагоўскага, Бойкі I Апольскага і Пшэмысла Сцынаўскага. Крывавая бітва, у якой загінуў Пшэмка Сцынаўскі, скончылася поўнай перамогай мазавецка-куяўскіх войскаў.

Пасля бітвы пад Севежам Баляслаў II па невядомых прычынах не стаў прэтэндаваць на ўладу ў Малапольшчы, а Уладзіслаў Лакетак пачаў тытулавацца князем Кракава і Сандаміра. Дамінаванне не было сталым, і, нягледзячы на перамогі пад Скалай і пад Свенцыцэ, Лакетак быў вымушаны бегчы з горада з-за Пробуса, выратаўшыся толькі дзякуючы дапамозе францысканцаў. У другой палове 1289 года князь куяўскі здолеў умацаваць сваю ўладу ў Сандамірскім княстве.

Смерць князя ўроцлаўскага Генрыха IV 23 чэрвеня 1290 года і атрыманне кракаўскага трона Пшэмыслам II прывяло да павелічэння падзелу двух княстваў: Кракаўскага і Сандамірскага. Дакладна невядома, у якіх адносінах былі князь Вялікапольшчы і Лакетак, але вельмі імаверна, што яны былі сяброўскімі, што прывяло да таго, што падзел адбываўся без кровапраліцця ў выніку дыпламатычнага ўрэгулявання паміж князямі. Тым не менш, магчыма, што іхнія адносіны былі напружанымі або нават варожымі. Пшэмысл без праблем асвоіў Вавельскі замак, аднак з самага пачатку змагаўся з унутранай апазіцыяй (частка якой падтрымлівала Уладзіслава Лакетка, а частка чэшскага манарха Вацлава II) і ўжо ў верасні 1290 года пакінуў Кракаў і адправіўся ў Вялікапольшчу. У той жа час, увосень 1290 года, Лакетак, у мэтах павелічэння свайго міжнароднага ўплыву, выдаў сваю пляменніцу Фенэну за вугорскага караля з дынастыі Арпадаў — Андраша III.

У сярэдзіне 1291 года Пшэмысл II канчаткова адмовіўся ад улады ў Кракаве, у выніку чаго тая дасталася Вацлаву II. У адрозненне ад свайго стрыечнага брата Уладзіслаў вырашыў змагацца за ўладу ў Малапольшчы, выкарыстоўваючы дапамогу Андраша III. У 1292 годзе чэшскія войскі, дзякуючы колькаснай перавазе і дапамозе сілезкіх князёў і маркграфа брандэбурскага перамаглі Лакетка ў Сандаміры, выгнаўшы таго з княства і змусіўшы яго ўцякаць у Серадз. Пасля паспяховай аблогі Серадзкага княства Уладзіслаў Лакетак разам са сваім братам Казімірам II апынуўся ў палоне. 9 кастрычніка 1292 года было падпісана пагадненне, у адпаведнасці з якім Уладзіслаў адмаўляўся ад прэтэнзій на Малапольшчу і прысягнуў на вернасць чэшскаму кіраўніку, у абмен на што яны засталіся пры сваіх куяўскіх уладаннях.

Супрацоўніцтва з Пшэмыслам II (1293—1296)

Апошнія няўдачы і пагрозы з боку Вацлава II прывялі да сустрэчы Пшэмысла II і Уладзіслава, канкурэнтаў на кракаўскі трон, у студзені 1293 года ў Калішы з мэтай распрацоўкі адзінай стратэгіі для ліквідацыі чэшскай пагрозы. Непрымірымыя праціўніка сустрэліся разам з дапамогай арцыбіскупа гнязненскага Якуба Швінкі (арцыбіскуп атрымаў абяцанневялікіх даходаў з саляных шахтаў у выпадку перамогі Малапольшчы). 6 студзеня 1293 года князі падпісалі сакрэтную дамову (у перамовах таксама ўдзельнічаў Казімір II Ленчыцкі), каб падтрымліваць намаганні адно аднаго для вяртання ў Кракаў. Імаверна, тады ж было падпісанае пагадненне аб выжыванні, якое мусіла гарантаваць узаемную спадчыну ў выпадку вяртання Кракава. Хутчэй за ўсё, тады ж Уладзіслаў Лакетак ажаніўся з Ядзвігай — дачкой Баляслава II Набожнага, дзядзькі Пшэмысла II. Ужо ў 1294 годзе з’явілася патрэба ў пераглядзе сакрэтнай дамовы з-за смерці Казіміра II Ленчыцкага ў выніку барацьбы супраць літвінаў, калі яго землі перайшлі да Лакетка. 26 чэрвеня 1295 года саюзнік куяўскага князя Пшэмысл II быў каранаваны польскім каралём са згоды Папы Рымскага. Меркаванне Уладзіслава Лакетка на гэты конт невядомае. Тым не менш, новы кароль кіраваў усяго сем месяцаў, бо ўжо 8 лютага 1296 года Пшэмысл II быў забіты ў выніку змовы брандэбургскіх маркграфаў.

Набыццё ўлады ў Вялікапольшчы і на Памор’і

Паводле ўмоваў пагаднення чатырох князяў, землі Пшэмысла II пасля ягонай смерці мусілі перайсці да ягонага стрыечнага брата Генрыка, князя глагоўскага. Аднак супраць такога рашэння выступілі князі Вялікапольшчы і Памор’я. Пасля смерці Пшэмысла яны склікалі савет, на якім абвясцілі пра перадачу ўлады ў абодвух рэгіёнах Уладыславу Лакетку, заявіўшы, што той мае больш правоў на ўспадкаванне зямель. Прававой асновай, якой яны тлумачылі правы Лакетка на ўспадкаванне, быў ягоны шлюб з Ядзвігай, блізкай сваячкай памерлага караля. Уладзіслаў Лакетак як муж Ядзвігі, дачкі Баляслава, князя калішскага, мог распаўсюджваць свае прэтэнзіі толькі на Каліш, бо Баляслаў абяцаў яму землі ў Вялікапольшчы альбо 120 грыўняў у якасці пасагу. На землі правоў у Лакетка наогул не было спадчынных правоў.

Пасля гэтага Генрык III адправіўся ў Вялікапольшчу з вялікім войскам. Імаверна, бітваў не было, бо Уладзіслаў Лакетак, які намагаўся атрымаць уладу ад вялікапольскіх паноў, заўсёды вызнаваў за Генрыкам права на гэтыя землі. 10 сакавіка 1296 года ў Кшывіні бакі прыйшлі да пагаднення, паводле якога Лакетак пагадзіўся аддаць глагоўскаму князю частку зямель на захад і поўдзень ад рэк Обра і Варта ажно да вусця Нотаці, а таксама зацвердзіць ягонае права на ўспадкаванне тытула ў выпадку бяздзетнай смерці (у той час у Лакетка не было сыноў). Такім чынам, пасада магла перайсці старэйшаму сыну Генрыка III — Генрыку IV Вернаму, якога ўсынавіў куяўскі князь з гэтай нагоды. Апроч таго, Генрык IV мусіў атрымаць княства познаньскае па дасягненні паўналецця, у незалежнасці ад таго, ці нарадзяцца ў Лакетка сыны.

Пагадненне ў Кшывіні не вырашыла ўсіх спрэчных пытанняў паміж князямі, улічваючы той факт, што на свет хутка з’явіўся родны сын Уладзіслава. Кіраванне Лакетка ў Вялікапольшчы не было паспяховым, бо пачалі распаўсюджвацца бандыцкія рухі і расла ўнутраная апазіцыя на чале з Анджэям Зарэмбам (ёсць меркаванне, што Анджэй наслаў на Лакетка праклён царквы). Апроч таго, арцыбіскуп Якуб Свінка, бачачы, што Лакетак мае праблемы з належным кіраваннем краем, усё больш аддаляўся ад свайго былога пратэжэ. У 1298 годзе ў Косцяне паміж апазіцыяй Вялікапольшчы і Генрыкам III было заключанае пагадненне, паводле якога наўзамен на высокія пасады ў адноўленым каралеўстве апазіцыя абяцала падтрымаць ягоную кандыдатуру на трон Вялікапольшчы.

Уцёкі з Польшчы. Падарожжа ў Рым

Тым не меш, пагроза для ўлады Лакетка прыйшла з іншага боку. З куяўскім князем вырашыў расправіцца кароль Багеміі (з 1297 года) Вацлаў II. У 1299 годзе ў Кленцы было заключанае пагадненне, згодна з якім Уладзіслаў Лакетак абавязваўся вызнаць над сабой панаванне Вацлава, а наўзамен атрымліваў 400 грыўняў і васьмігадовыя даходы з руднікоў у Олькушы. Тым не менш, Лакетак не стрымаў умоваў пагаднення, і ў 1299 годзе Вацлаў II арганізаваў новую ваенную выправу, у выніку якой Лакетак мусіў ратавацца ўцёкамі з краіны.

Наконт месцазнаходжання Уладзіслава з 1300 да 1304 года даклданых звестак няма. Паводле найбольш распаўсюджанага меркавання, Лакетак мусіў вырушыць у Рым, дзе прымаў удзел у вялікім святкаванні 1300-годдзя з нараджэння Хрыста, арганізаванага Папам Рымскім Бяніфацыям VIII. Імаверным месцазнаходжаннем Уладзіслава II у гэты перыяд таксама з’яўляюцца Рутэнія і Венгрыя (хутчэй за ўсё, Славакія, дзе вялікую ўладу мелі шляхцічы, якія выступалі супраць сына Вацлава II — Вацлава III), з магнатамі якіх Лакетак меў саюзныя дачыненні. У гэтыя час жонка Лакетка Ядзвіга з дзецьмі заставаліся жыць на куяўскіх тэрыторыях пад выглядам звычайных грамадзян.

Аднаўленне ўлады ў Малапольшчы, Куяўскім княтсве і Гданьскім Памор’і

Лакетак вярнуўся на польскія землі ў 1304 годзе з дапамогай вугорскага магната Амадэя Абы, пасяліўшыся ў Сандаміры. У тым жа годзе ён здолеў апанаваць замкі ў Вісліцы і Лелеве. Тым не менш, поспехі князя заставаліся б недаўгавечнымі, калі б не збе абставінаў. 21 чэрвеня 1305 года памёр кароль чэшскі і польскі Вацлаў II, пакінуўшы адзінага спадчынніка Вацлава III. Лакетак скарыстаўся сітуацыяй, да канца года ўзяўшы пад кантроль Сандамірскае і Серадзка-лечыцкае княствы, а таксама Куявы Брэсцкія. Чэшская шляхта спрабавала выратаваць Вацлава III, арганізаваўшы вайсковую выправу супраць Уладзіслава. Але 4 жніўня 1306 года Вацлаў быў забіты ў мараўскім горадзе Оламаўц, у выніку чаго падзел улады ў Чэхіі апынуўся ў віхры грамадзянскай вайны.

Смерць апошняга Пшэмыславіча на чэшскім троне прывяла да рыцарскага выступу, у выніку якога Лакетак атрымаў афіцыйнае запрашэнне заняць кракаўскі трон. 1 верасня 1306 года адбыўся святочны ўваход у сталіцу Малапольшчы, які быў аб’яднаны з выданнем прывілеяў гораду і прыхільніку чэшскіх кіраўнікоў кракаўскаму біскупу Яну Мускаце.

Іншай мэтай Лакетка была спадчына Пшэмысла II — Вялікапольшча і Гданьскае Памор’е. Аднак тут ягоныя дзеянні сутыкнуліся са значнымі цяжкасцямі. У Вялікапольшчы яму ўдалося ўзяць толькі землі на мяжы з Куявам, самымі значнымі з якіх былі Конін, Кола і Накла, а астатняя частка дасталася старому ворагу Уладзіслава Генрыкам III Глагоўскім (за выключэннем Велюньскай зямлі, якую заняў Баляслаў I Апольскі). У выніку вайсковай выправы ў канцы 1306 года Памор’е было ўзятае Лакеткам, але кантроль над гэтай аддаленай вобласцю быў перададзены намеснікам. Гэтую ролю ў Гданьску атрымаў магутны род Свенцаў, а ў Тчэве і ў Свеце пляменнікі Лакетка — Пшэмысл і Казімір III.

Барацьба Гданьскага Памор’я з Брандэнбургам і Тэўтонскім ордэнам

Неўзабаве пасля смерці Вацлава III маркграф брандэнбургскі вырашыў скарыстацца магчымасцю і захапіў слаўненскія землі на Памор’і. У той жа час у 1306 годзе Уладзіслаў Лакетак авалодаў Гданьскім Памор’ем, атрымаўшы даніну ад прадстаўнікоў паморскага грамадства ў Бышаве на Куявах. Лакетак больш не давяраў паморскай дынастыі Свенцаў і, нягледзячы на тое, што губернатарская пасада мусіла дастацца Пятру Свенцу, аддаў пасаду куяўскім князям — Пшэмысл атрымаў пасаду ў Свенцыцэ, а Казімір у Тчэве і Гданьску. Супраць Пятра Свенца таксама выступіў куяўскі біскуп Гервард, звярнуўшыся ў суд з патрабаваннем вярнуць скрадзены біскупскі даход у той час, калі Пётр быў губернатарам Чэхіі. Пётр прайграў судовы працэс і быў абавязаны вярнуць біскупу велізарную суму ў 2 тысячы грыўняў. Нягледзячы на частковую дапамогу Лакетка, сям’я Свенцаў была не ў стане заплаціць такую суму, у выніку чаго 17 ліпеня 1307 года быў выдадзены дакумент, у якім яны абвяшчаюць пра падданства маркграфу брандэнбурскаму Вальдэмару, ад якога яны атрымалі землі ў феод: дарлаўскую, паланоўскую, славенскую, Тухолю і Новэ, а таксама пажыццёва атрымалі слупскія землі. У жніўні маркграф брандэнбургскі атакаваў Гданьскае Памор’е. Супраціў захопнікам ад імя Лакетка арганізаваў паморскі суддзя Багуша, які замацаваўся ў Гданьску. Неўзабаве стала зразумела, што ўласнымі сіламі перамагчы захопнікаў не ўдасца, і, дзякуючы парадзе нямецкага прыёра дамініканскага ордэна ў Гданьску, Лакетак вырашыў прыняць дапамогу Тэўтонскага ордэна. Спачатку ўсё ішло добра, і рыцары пад камандаваннем хельмнскага комтура Гюнтэра фон Шварцбурга паспяхова выгналі з Данцыга брандэбургскія войскі, а потым вырушылі ў Тчэў. Прускі камандзір не слухаў намесніка Лакетка князя Казіміра і ўзяў горад без бою. У 1308 годзе рыцары ўзялі Новэ і на тым скончылі кампанію. У руках Уладзіслава на Памор’і засталіся толькі свенцкія землі. У красавіку 1309 года у Грабе на Куявах адбылася сустрэча Лакетка з прускім камандзірам, дзе Уладзіславу быў выстаўлены абсурдны рахунак за вызваленне Гданьска, а затым прапанаваны выкуп раёна. Абедзве прапановы былі адхіленыя Лакеткам. У ліпені 1309 года крыжакі пачалі аблогу Свенцэ. У верасні горад быў узяты. Для таго, каб узаконіць свае дзеянні, у верасні рыцары купілі ў Брандэнбурга сумніўнае права на валоданне раёнам. Анэксія Памор’я канчаткова дазволіла вялікаму майстру перанесці сталіцу з Венецыі ў Мальбарк.

Сям’я і дзеці

У 1293 Уладзіслаў ажаніўся з Ядзвігай Калішскай, дачкой Баляслава Велікапольскага і Іаленты Венгерскай. У іх было шасцёра дзяцей:

• Стэфан (пам. 1306).
• Уладзіслаў (пам. 1311/1312).
• Кунігунда Польская (каля 1298—1331). Першы муж — Бернард Свідніцкі, другі муж — Рудольф I, герцаг Саксен-Вітэнбергскі.
• Елізавета Польская (1305—1380) — замужам за Карлам I Венгерскім.
• Казімір III (1310—1370).
• Ядзвіга (пам. 1320/1322).

Літаратура

• Владислав II Локоток, король польский // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Уладзіслаў I Лакетак