Захар Кузьміч Магілеўчык

Захар Кузьміч Магіле́ўчык (18 лютага 1895 — 6 студзеня 1975) — вучоны ў галіне гігіены і санітарыі, доктар медыцынскіх навук (1945), прафесар (1934), член-карэспандэнт Акадэміі медыцынскіх навук СССР (1953). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1949).

Захар Кузьміч Магілеўчык
Дата нараджэння	18 лютага 1895(1895-02-18)
Месца нараджэння	Галоўчын, Магілёўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	6 студзеня 1975(1975-01-06) (79 гадоў)
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	гігіеніст
Навуковая сфера	гігіена і санітарыя[d]
Месца працы	Народны камісарыят аховы здароўя БССР БДУ БДМУ Іжэўскі дзяржаўны медыцынскі інстытут[d]
Навуковая ступень	доктар медыцынскіх навук
Навуковае званне	член-карэспандэнт Акадэміі медыцынскіх навук СССР[d] прафесар
Альма-матар	МДУ Магілёўская фельчарска-акушэрская школа (1914) медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта[d] (1923)
Партыя	КПСС
Член у	Саюз архітэктараў СССР
Узнагароды

Біяграфія

Нарадзіўся ў вёсцы Галоўчын Магілёўскага павета Магілёўская губерня (сучасны аграгарадок у Бялыніцкім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі). Скончыў пачатковую школу ў 1907 годзе, двухкласнае вучылішча ў Бялынічах і ў 1914 годзе Магілёўскую фельчарскую школу. Працаваў у розных паветах Магілёўскай губерні, быў прызваны ў армію. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі працаваў намеснікам старшыні сельсавета, быў мабілізаваны працаваць у проціэпідэмічных атрадах Магілёўскага губернскага аддзела аховы здароўя. У 1919 годзе накіраваны на вучобу Маскоўскі ўніверсітэт, медыцынскі факультэт якога скончыў у 1923 годзе. Прайшоў спецыялізацыю па гігіене і санітарыі ў Санітарна-гігіенічным інстытуце Наркамата аховы здароўя РСФСР. З 1924 года працаваў павятовым санітарным ўрачом і намеснікам загадчыка аддзелам аховы здароўя ў Горацкім павеце, затым гарадскім санітарным урачом у Мінску. У 1925—1931 гадах у Наркамаце аховы здароўя БССР на пасадах намесніка загадчыка, пазней загадчыка санітарна-эпідэміялагічным аддзелам. Адначасова са снежня 1924 г. пачаў сваю працу ў Беларускім дзяржаўным універсітэце на пасадзе асістэнта, потым дацэнта кафедры гігіены медыцынскага факультэта. З 1931 года цалкам перайшоў працаваць у БДУ на пасадзе выконваючага абавязкі загадчыка кафедрай гігіены. У 1934 годзе З. К. Магілеўчык зацверджаны ў званні прафесара і абраны на пасаду загадчыка кафедрай гігіены Мінскага медыцынскага інстытута.

Член КПСС з 1942 года. У час Вялікай Айчыннай вайны ў 1941—1943 гадах З. К. Магілеўчык на пасадзе загадчыка кафедрай гігіены ў Іжэўскім медыцынскім інстытуце, кансультант па санітарным пытанням медсанчастак абаронных заводаў, ваенных шпіталяў і Наркамата аховы здароўя Удмурцкай АССР. З чэрвеня 1943 года на пасадзе рэктара адноўленага ў Яраслаўлі Беларускага медыцынскага інстытута, якую займаў да 1953 года. З 1955 года на працягу 13 гадоў з’яўляўся галоўным рэдактарам часопіса «Здравоохранение Белорусии».

Навуковая дзейнасць

З. К. Магілеўчыку належаць навуковыя працы па пытаннях гігіены, планіроўкі добраўпарадкаванні населеных пунктаў, жыллёва-камунальнай гігіене, санітарнай ахове прыродных рэсурсаў. Быў кансультантам праектаў генеральных планаў Мінска, Магілёва, Віцебска, Бабруйска, Гомеля і іншых населеных пунктаў БССР (схемы размяшчэння ўстаноў медыцынскага абслугоўвання). З’яўляецца аўтарам больш за 120 навуковых прац. Пад яго кіраўніцтвам выканана 4 доктарскіх і 18 кандыдацкіх дысертацый.

Сярод апублікаванага:

• Практыкум па эксперыментальнай (агульнай) гігіене. — Мн., 1931.
• Актуальные вопросы гигены села. (разам з Д. П. Бяляцкім) // Вестник АМН СССР. 1964. № 7.

Грамадская дзейнасць

Член Саюза архітэктараў СССР з 1934 года. З. К. Магілеўчык быў старшынёй Беларускага навуковага таварыства гігіеністаў, членам праўлення Усесаюзнага навуковага таварыства гігіеністаў, Усесаюзнага і Беларускага навукова-тэхнічных таварыстваў гарадской гаспадаркі. Уваходзіў у склад архітэктурнага савета Камітэта па справах будаўніцтва і архітэктуры Савета Міністраў СССР, прэзідыума Вучонага медыцынскага савета Міністэраства аховы здароўя БССР, Беларускага рэспубліканскага камітэта прафсаюзаў медыцынскіх работнікаў, рэдакцыйнай калегіі часопіса «Здравоохранение Белоруссии». Удзельнічаў у якасці сарэдактара раздзела «Гігіена» 2-а выдання «Большой медицинской энциклопедии».

Абіраўся дэпутатам Яраслаўскага і Мінскага гарадскіх Саветаў.

Узнагароды

• Ордэн Леніна (1953)
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1944)
• Ордэн «Знак Пашаны» (1948)
• 2 медаля «За працоўную доблесць» (1961, 1967)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1945)
• Медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1946)
• Юбілейны медаль «Дваццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1965)
• чатыры Ганаровыя граматы Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР
• Значок «Выдатнік аховы здароўя»

Памяць

Імем З. К. Магілеўчыка названыя вуліцы ў горадзе Бялынічы і аграгарадку Галоўчын. На будынку Галоўчынскай сельскай урачэбнай амбулаторыі ўстаноўлена мемарыяльная дошка.

Літаратура

• Магілеўчык Захар Кузьміч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 445. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
• Магілеўчык Захар Кузьміч // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — 588 с., іл. — 10 000 экз. — С. 254.
• Могилевчик Захар Кузьмич // Архитекторы Советской Белоруссии: Биогр. справочник / Союз архитекторов БССР; Сост. В. И. Аникин и др. — Мн.: Беларусь, 1991. — 262 с. — ISBN 5-338-00611-1. (руск.)
• Магіле́ўчык Захар Кузьміч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 447. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• Могилевчик Захар Кузьмич // РУП «Научно-практический центр гигиены» (руск.)
• Магілёўская абласная бібліятэка імя У. І. Леніна Архівавана 16 красавіка 2019.
• Віртуальны музей Слонімскага дзяржаўнага медыцынскага каледжа Архівавана 29 красавіка 2019. (руск.)
• Кароткая краязнаўчая энцыклапедыя Галоўчынскай зямлі