Керч

Керч (укр.: Керч, крымскатат.: Keriç, Керич, стар.-грэч.: Παντικάπαιον) — горад ва ўсходняй частцы Крыма, у Аўтаномнай Рэспубліцы Крым (Украіна) на беразе Керчанскага праліва, горад-герой. Адзін са старажытных гарадоў свету. На тэрыторыі горада знаходзіцца мноства помнікаў гісторыі і архітэктуры, што адносяцца да розных эпох і культур.

Горад Керч укр.: Керч, руск.: Keriç, крымскатат.: Keriç Герб Сцяг Краіна Украіна Каардынаты 45°20′19″ пн. ш. 36°28′05″ у. д. Заснаваны 610 да н.э. Плошча 108 км² Вышыня цэнтра сред.около 80 м Насельніцтва 151 300 чалавек (2006) Шчыльнасць 1400,92 чал./км² Часавы пояс UTC+03:00 і UTC+2 Тэлефонны код +380-6561 Паштовыя індэксы 98300—98399 Афіцыйны сайт kerchrada.gov.ua (руск.) Керч на карце Украіны

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Заснаваны старажытнымі грэкамі пад назвай Пантыкапей у 1-й пал. VI ст. да н.э. У пач. V-IV ст. да н.э. сталіца Баспорскай дзяржавы.

На месцы разбуранай гунамі Пантыкапея ўзнік горад Баспор. У V – пач. VI ст. залежыў ад гунаў, сярод яго жыхароў пераважалі сарматы і аланы. У 520-х гг. быў далучаны да Візантыі і стаў адным з важных памежных пунктаў імперыі. У кан. VII ст. Баспор і Фанагарыя, якая месцілася праз праліў, былі захопленыя хазарамі. Баспор стаў сталіцай хазарскага намесніка ўсходняга Крыма. У сяр. IX ст. аслабшыя хазары адыйшлі да Дону, і Баспор ізноў стаў гуляць ролю буйнага гандлёвага порта, цэнтра транзітнага гандлю. У кан. IX – пач. X ст. у Паўночнае Прычарнамор'е ўварваліся печанегі і разбурылі большасць гарадоў усходняга Крыма, аднак гэты лёс абмінуў Баспор, бо ён быў патрэбен печанегам для абмену захопленай здабычы на заморскія тавары. У кан. X ст. Баспор увайшоў ва ўзніклае на Таманскім паўвостраве Тмутараканскае княства і атрымаў новае імя – Корчаў. Пасля сыходу русінаў з Прычарнамор'я ў першай пал. XII ст., некаторы час горад ізноў нахадзіўся ў зоне візантыйскага ўплыву, але з пач. XIII ст. Візантыя перастала кантраляваць басейн Чорнага мора, і Корчаў трапіў пад уладу генуэзцаў. Горад быў пераназваны італьянцамі ў Чэркіё, у ім з'явілася вялікая генуэзская гандлёвая факторыя і крэпасць. 3 1318 консульства (адміністрацыйная адзінка), падпарадкаваная Генуі. З сяр. XIII ст. гаспадарамі Паўночнага Прычарнамор'я сталі татары, але генуэзцы суіснавалі з імі і захоўвалі за сабою шэраг гарадоў, у т.л. і Чэркіё.

Прыход асманаў у 1475 паклаў канец знаходжанню генуэзцаў у гэтым краі. Тут паўстаў апорны пункт Турцыі для абароны Крыма ад казакоў. Ва ўладзе асманаў Керч заставалася да 1771, калі яе захапілі войскі Расійскай імперыі. Паводле Кючук-Кайнарджыйскага міру 1774 адышоў да Расіі. З 1954 года ў складзе Украіны.

У горадзе цудам ацалеў закладзены ў X ст. храм Яна Хрысціцеля, адзіная візантыйская царква, якая захавалася ў Паўночным Прычарнамор'і.

Насельніцтва

• 1998 — 170 тыс.
• 2006 — 151 тыс.
• 2012 — 146 тыс.
• 2016 — 149 тыс.

Прамысловасць

Галоўная вуліца

Здабыча жалезнай руды (Камыш-Бурунскі камбінат). Металургія, суднабудаванне і суднарамонт, харчасмакавая прамысловасць.

Транспарт

Марскі порт. Чыгуначная станцыя. Злучаны чыгуначнай паромнай пераправай са ст. Каўказ (Таманскі паўвостраў).

Культура

Тэатр. Гісторыка-археалагічны музей.

Славутасці

Царква Іаана Прадцечы

Абеліск Славы

• Мелек-Чэсменскі курган (IV ст. да н.э.)
• Склеп Дэметры (I ст. н.э.)
• Царква Іаана Прадцечы (X-XIII ст.)
• Мемарыяльны ансамбль героям абароны Аджымушкая (1982)
• Лапідарый

Гарады-пабрацімы

Магілёў, Беларусь, з 1998 г. Смаленск, Расія, з 1998 г. Чанакале, Турцыя, з 1999 г. Арол, Расія, з 2004 г. Адзінцова, Расія, з 2004 г.

Сочы, Расія, з 2005 г. Новарасійск, Расія Севастопаль, Украіна, з 2009 г. Ерэван, Арменія Паўлаград, Украіна

Вядомыя асобы

• Лука (Война-Ясянецкі)
• Сяргей Леанідавіч Дарэнка, журналіст

Гл. таксама

• Куль-Аба

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8). С.239