Малюскі, або Мяккацелыя (Mollusca; ад лац.: Molluscus «мяккі») — тып цэламічных жывёл са спіральным драбненнем.

Малюскі

Вінаградны смоўж (Helix pomatia)
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Mollusca Linnaeus, 1758

Класы

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  69458
NCBI  6447
EOL  2195
FW  7805

Традыцыйна адносяць да першаснаротых жывёл. У складзе тыпу Mollusca налічваюць больш за 150000 відаў. Малюскі асвоілі практычна ўсе асяроддзя пражывання: марскія і прэснаводнай вадаёмы, сушу. У асноўным гэта вольнажывучыя арганізмы, але таксама ў іх складзе ёсць некаторая колькасць паразітычных формаў.

Апісанне

правіць

Даўжыня ад 1,1 мм (смоўж гарацыя) да 2,5 м (трыдакна). Цела двухбакова-сіметрычнае, або асіметрычныя (бруханогія), у большасці відаў укрыта ракавінай — двухстворкавай, спіральнай, суцэльнай ці з 8 пласцінак (у некаторых відаў рэдукаваныя). Ракавіна мае рогавы, прызматычны і перламутравы слаі. Галава (у некаторых відаў выяўлена слаба або адсутнічае) мае вочы, шчупальцы і ротавую адтуліну. Тулава ўтварае складку (мантыю), якая выдзяляе рэчывы ракавіны. Паміж мантыяй і тулавам у мантыйнай поласці знаходзяцца шчэлепы, органы хімічнага адчування, раўнавагі і інш. Мускулісты выраст брушной сценкі ўтварае нагу — орган перамяшчэння.

Пашырэнне

правіць

Пашыраны ўсюды, жывуць у морах, саланаватых і прэсных водах, на сушы; на Беларусі больш за 60 відаў з класаў двухстворкавых і бруханогіх малюскаў, належаць да палеарктычнай фауны. Жывуць на дне вадаёмаў і на раслінах.

Асаблівасці біялогіі

правіць

Кормяцца водарасцямі, дэтрытам, большасць лёгачных малюскаў — зялёнымі часткамі раслін; ёсць драпежнікі. У глотцы ёсць тарка, добра развіта печань. Двухстворкавыя малюскі — фільтратары. Орган выдзялення — нырка.

Крывяносная сістэма незамкнутая, ёсць сэрца, якое складаецца з камер. Дыханне жабернае або лёгачнае. Нервовая сістэма раскіданавузлавога тыпу, складаецца з 3—5 пар гангліяў, якія аб’яднаны паміж сабой нервовымі слупамі.

Пераважна раздзельнаполыя, ёсць таксама гермафрадытныя жывёлы. Развіццё прамое або з лічыначнай стадыяй і ператварэннем

Промысел

правіць

Ядомыя малюскі (вустрыцы, грабеньчыкі, васьміногі, кальмары, мідыі, ахаціны, смаўжы вінаградныя і інш.) — аб'екты промыслу і аквакультуры.

Са старажытнасці ракавіны малюскаў выкарыстоўваліся ў якасці грошай, у культавых рытуалах, як упрыгожанні, у дэкаратыўна-прыкладным мастацтве.

Гл. таксама

правіць

Зноскі

правіць

Літаратура

правіць
  • Біялогія: вучэб. дапам. для 8-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / Л. В. Камлюк, А. С. Шалапёнак; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — 3-е выд., дап. — Мн.: Нар. асвета, 2010. — 222 с. : іл. ISBN 978-985-03-1367-6.
  • Лаенка Т. Малюскі / Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
  • Малю́скі, мяккацелыя // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 461. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.