Міхаіл Андрэевіч Савіцкі

(Пасля перасылкі з Міхаіл Савіцкі)

Міхаі́л Андрэ́евіч Саві́цкі (18 лютага 1922, в. Звянячы Талачынскага раёна — 8 лістапада 2010, Мінск) — народны мастак БССР (1972), народны мастак СССР (1983), правадзейны член АМ Расіі, акадэмік Нацыянальнай АН Беларусі, Герой Беларусі (2006).

Міхаіл Андрэевіч Савіцкі
Фатаграфія
Дата нараджэння 18 лютага 1922(1922-02-18)[1] ці 18 сакавіка 1922(1922-03-18)[2]
Месца нараджэння
Дата смерці 8 лістапада 2010(2010-11-08)[3][4] (88 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства Flag of Belarus.svg Беларусь
Род дзейнасці мастак
Вучоба
Вядомыя працы «Партызанская мадонна»
«Лічбы на сэрцы»
Уплыў на Алесь Ксёндзаў, Віктар Альшэўскі
Прэміі
Дзяржаўная прэмія СССР Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь
Узнагароды
Подпіс SavickiAutograf.jpg
Commons-logo.svg Працы на Вікісховішчы
іншыя значэнні У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Савіцкі.

БіяграфіяПравіць

Маладосць Савіцкага супала з гадамі Вялікай Айчыннай вайны, 20-гадовым салдатам Чырвонай Арміі ён браў удзел у баях за Севастопаль, трапіў у палон, амаль з самага пачатку вайны быў зняволеным канцлагераў Дзюсельдорфа, Бухенвальда, Дахау, дзе не толькі ў поўнай меры падзяліў трагедыю народаў Еўропы, але і актыўна змагаўся ў складзе Супраціву. Шчаслівым выпадкам Савіцкі не загінуў — вызваленне лагера саюзнікамі адбылося ў час, калі ён пасля 17-дзённага карцара за арганізацыю ўцёкаў, знясілены, паміраў у тыфозным бараку.

Пасля вайны вучыўся ў Мінскім мастацкім вучылішчы, затым у Маскоўскім мастацкім інстытуце імя В. І. Сурыкава (скончыў у 1957).

ТворчасцьПравіць

Працаваў у галіне станкавага і манументальнага жывапісу. У аснове твораў ваеннай тэматыкі асабістыя ўражанні ад гераічнай барацьбы народа супраць нямецкіх акупантаў, злачынстваў фашыстаў супраць чалавецтва. Значнае месца ў творчасці Савіцкага займаюць партрэты. Галоўнае месца ў творчасці 1990—2001 гадоў займае хрысціянская тэматыка.

 
«Партызанская мадонна (Мінская)» на марцы Беларусі. 2000

Для мастака характэрна публіцыстычнае, эмацыйна-экспрэсіўнае расчыненне гістарычных і сучасных тэм («Песня», 1957; цыклы «Гераічная Беларусь», 1967, «Лічбы на сэрца» (у аснову якога пакладзены ўспаміны і ўражанні пра нялюдскую жорсткасць у нямецкіх канцлагерах), 1976; карціны «Партызанская мадонна», «Легенда пра бацьку Міная», «Дзеці вайны» і інш.). Гэтыя палотны — паніхіда загінулым героям і гімн патрыятызму савецкіх людзей.

ПоглядыПравіць

Гучны скандал узнік пасля першай дэманстрацыі цыклу карцін «Лічбы на сэрца», прысвечаных жахам канцэнтрацыйных лагераў. На палатне «Летні тэатр», дзе бульдозер звальвае ў канаву трупы забітых, побач з нямецкім карнікам, які смяецца і, відаць, толькі што здзейсніў гэтыя забойствы, дагодліва хіхікае і чалавек у лагернай вопратцы з характэрнымі яўрэйскімі рысамі і зоркай Давіда на грудзях. Ад мастака запатрабавалі прыбраць зорку, аднак ён адмаўляўся, але ўрэшце па асабістай просьбе Машэрава змушаны быў саступіць.

«Ад мяне патрабавалі зафарбаваць, прыбраць гэтую зорку, але я стаяў на сваім. Гэта ж быў не проста нейкі мастацкі вобра, але і гістарычны факт. Я ж прайшоў не адзін канцлагер і бачыў, што ўся ўнутрылагерная эліта так, пачынаючы з блокавага або капо і канчаючы апошнім санітарам у якім-небудзь канціне, дзе зняволеныя паміралі ад тыфу, дызентэрыі, сухотаў, звычайна, у асноўным складалася з яўрэяў. І ў гэтым не было нічога дзіўнага, здаўна ж вядома, што гэты народ найбольш прыстасаваны і жывучы. І калі ад многіх іншых народаў і цывілізацый не засталося ўжо ні следу, ні ўспамінаў, то гэты народ не толькі выжыў, але і трыўмфуе па ўсім свеце. Толькі ці мусім мы ва ўсім зайздросціць іх жывучасці і следаваць іх шляхам? Вось пра што я думаў, працуя над гэтай карцінай… Нават у той, апошняй вайне, яны выяўляюць сябе толькі ахвярамі. А ўсе іншыя народы быццам перад імі вінаватыя. У Мітэльбаў-Доры, дзе я знаходзіўся, пакуль мог трымацца на нагах, большасць капо былі польскімі яўрэямі. І яны былі болей жорсткімі за эсэсаўцаў. Так, я згодзен, у сям’і не без вырадка. Але нельга прыкідвацца, што нічога гэтага не было, і стала казаць пра сябе, пра сваё.»

Ростиков Е. Умей сказать: «Нет!» (К 80-летию Михаила Савицкого) // Завтра (газета), № 9(432) от 26.02.2002.

Памёр 8 лістапада 2010 года.

Узнагароды і званніПравіць

Узнагароджаны ордэнам Францыска Скарыны, у 2006 г. прысвоена званне «Герой Беларусі»[5]. Жыў і працаваў у Мінску. Кіраўнік дзяржаўнай установы культуры «Творчыя акадэмічныя майстэрні жывапісу, графікі і скульптуры».

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1973), Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры (1996) — за выдатны ўнёсак у выяўленчае мастацтва Беларусі і працы апошніх год.

Зноскі

  1. ↑ Mikhail Savitsky // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 1998. — ISBN 978-1-884446-05-4
  2. ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  3. ↑ http://www.belawards.narod.ru/KHeroBlr.htm
  4. ↑ Michail Savickij // The Fine Art Archive — 2003.
  5. ↑ Указ № 135 ад 1 сакавіка 2006 г — Аб прысваенні М. С. Высоцкаму, П. П. Пракаповічу, В. А. Рэвяку і М. А. Савіцкаму звання «Герой Беларусі»

ЛітаратураПравіць

  • Быков, В. Подвиг Савицкого // Известия. — 1979. — № . — 21 января. — С.
  • Міхаіл Савіцкі = Михаил Савицкий = Mikhail Savitsky: [альбом] / [аўтар тэксту і склад. Б. А. Крэпак]. — Мн.: Беларусь, 2013. — 78, [1] с.: іл., партр. — (Славутыя мастакі з Беларусі = Знаменитые художники из Беларуси = Famous artists from Belarus). — ISBN 978-985-01-1002-2
  • Рубінчык, В. Не кідайце лішніх камянёў у Міхаіла Савіцкага / Вольф Рубінчык // ARCHE. — 2010. — № 7 — 8 (94 — 95). — С. 7 — 19. — ISSN 1392-9682.
  • Савіцкі А. М. Савіцкі Міхаіл Андрэевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14: Рэле — Слаявіна. — С. 70—71. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14), ISBN 985-11-0035-8.

СпасылкіПравіць

  Міхаіл Андрэевіч Савіцкі на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Міхаіл_Андрэевіч_Савіцкі&oldid=3866581"