Пратэсты ў Беларусі (2011)
Пратэсты ў Беларусі 2011 года пачаліся ў чэрвені. Першай значнай падзеяй такога характару стала акцыя «Стоп бензин!» 7 чэрвеня, а пасля ў сацыяльных сетках быў узгоднены план сістэмных маўклівых пратэстаў або масавых гулянняў, якія праводзіліся з 8 чэрвеня па серадах, пачынаючы з 19:00 на цэнтральных плошчах найбуйнейшых гарадоў краіны. Звычайна, яны выглядалі так: людзі збіраліся ў загадзя вызначаным месцы без сімволікі, хадзілі туды-сюды і перыядычна адначасова апладзіравалі. Праз некаторы час людзі разыходзіліся. Папярэднюю каардынацыю дзеянняў праводзілі у сацыяльных сетках, праз якія і ўзнікла саманазва руху — «Рэвалюцыя праз сацыяльную сетку».
Першая акцыя прайшла ў Мінску (400 удзельнікаў), у Брэсце і Гомелі (200 удзельнікаў), У Магілёве (80 удзельнікаў).
Улады выкарыстоўваючы розныя спосабы перашкоды маўклівым пратэстам: арганізоўвалі на галоўных плошчах свае акцыі, агароджвалі плошчы турнікетамі з забаронай руху, абмяжоўвалі рух грамадскага транспарту ў цэнтры горада, акружалі плошчу міліцыяй і спецназаўцамі. Непасрэдна на месцах пратэсту людзей, якія збіраліся групамі, разганялі, шмат каго затрымлівалі (асабліва тых, хто не рэагаваў на забароны апладзіраваць або загады не стаяць на месцы). Затрыманні ўдзельнікаў і выпадковых прахожых пачаліся ужо пачынаючы з другой акцыі 15 чэрвеня ў Мінску (15 асоб), Гродне (15 асоб), Брэсце (каля 10), Віцебску, Оршы, Магілёве, Гомелі, Салігорску (19 асоб), Баранавічах, Барысаве (каля 30 чалавек), Жодзіна (2 чал.)[1].
Падчас акцый журналістам не давалі здымаць тое, што адбываецца.
Прадумовы
правіцьЧэрвеньскія пратэсты сталі следствам ускладнення эканамічнай сітуацыі ў Беларусі, у прыватнасці дэвальвацыі беларускага рубля на 56 %[2] ад 23 мая і наступнага значнага падаражання тавараў. Акрамя таго частка грамадства перажывала незадаволенасць сацыяльна-палітычнай сітуацыяй у краіне, якая рэзка абвастрылася пасля прэзідэнцкіх выбараў 19 снежня 2010 г., разгону тагачасных акцый пратэсту і далейшага праследавання яе ўдзельнікаў, у т.л. кандыдатаў у прэзідэнты.
Храналогія
правіцьПершай сярод СМІ адгукнулася на акцыі «Брестская газета», якая заўважыла 1 чэрвеня ў Брэсце толькі «мікрамаштабную акцыю пратэсту»[3].
«Стоп бензін!»
правіцьПершая значная акцыя пад назвай «Стоп бензин» адбылася 7 чэрвеня. Яе арганізатарам выступіла грамадская ініцыятыва «За авто», а мэтай акцыі быў пратэст супраць павышэння рознічных коштаў на аўтамабільнае паліва на беларускіх АЗС у сярэднім на 30 %, рашэнне аб якім напярэдадні прыняла дзяржаўная кампанія Белнафтахім. Гэта было ўжо чацвёртае павышэнне кошту паліва ў 2011 годзе.[4]
Сотні аўтамабілістаў заблакіравалі цэнтр Мінска, калона аўтамабіляў з уключанымі аварыйнымі сігналізацыямі і сімволікай акцыі расцягнулася ад Галоўпаштамта да Цэнтральнага ўніверсама. Насустрач ёй рухалася іншая, якая займала праспект паміж плошчамі Якуба Коласа і Перамогі. Трэцяя група выехала на праспект у раёне цырка. Вадзіцелі спыняліся, утвараючы лакальныя заторы, паднімалі капоты.
Крайнюю правую паласу праспекта Незалежнасці арганізатары акцыі заклікалі пакідаць свабодным для руху грамадскага транспарту, хоць не заўсёды гэта ўдавалася зрабіць. Зрэшты ў такіх выпадках пасажыры выходзілі з аўтобусаў і апладзіравалі ўдзельнікам акцыі, сабраліся сотні гледачоў. На мост праз Свіслач у знак падтрымкі з’ехаліся дзясяткі веласіпедыстаў. Аўтамабілісты заблакіравалі міліцэйскія эвакуатары, якія спрабавалі адцягнуць машыны, якія спыняліся. Дзе-нідзе даішнікі спрабавалі адкаціць іх уручную. ДАІ дзейнічала без агрэсіі, АМАП не ўмешваўся, непадалёк стаяў аўтазак, які не быў задзейнічаны.[5]
У адказ на пратэсты аўтамабілістаў прэзідэнт краіны Аляксандр Лукашэнка падпісаў распараджэнне аб абавязковым паніжэнні кошту на бензін і неперавышэння яго ўзроўню ў 4,5 тыс. рублёў за літр.[4]
Пачатак акцый пратэсту
правіць1 чэрвеня
правіцьПрыкладна дзесяць чалавек выйшла на плошчу Леніна ў Магілёве. Людзі перыядычна пляскалі ў далоні.
8 чэрвеня
правіць8 чэрвеня адбылася першая акцыя. На цэнтральнай плошчы горада Мінска — Кастрычніцкай, а 19 гадзіне, сабралася каля 400 чалавек[6], якія адгукнуліся на заклік у інтэрнэце прыйсці на галоўныя плошчы гарадоў для ўдзелу ў маўклівай акцыі пратэсту «Рэвалюцыя праз сацыяльную сетку». На пачатку акцыі ўдзельнікі неарганізавана стаялі асобнымі невялікімі групамі, займаючы значную частку плошчы. Прыкладна ў 19:10 удзельнікі пачалі стыхійна апладзіраваць, пасля чаго ў цэнтры плошчы ўтварылася шчыльнае кола з удзельнікаў акцыі і журналістаў. Людзі, якія стаялі ў цэнтры кольцы, выконвалі пад гітару песні, якія падхоплівалі астатнія ўдзельнікі акцыі.
За ходам акцыі, якая праводзіцца з боку назіралі супрацоўнікі палка міліцыі спецыяльнага прызначэння, а таксама людзі з рацыямі ў цывільным. Спецназ дзяжурыў непадалёк, у баку ад тых, хто сабраўся, у той час як супрацоўнікі ў цывільным пастаянна знаходзіліся ў цэнтры падзей, пры гэтым не ўмешваючыся ў ход мірнай акцыі. Прыкладна ў 19:45 удзельнікі пачалі разыходзіцца. На плошчы засталося толькі некалькі дзясяткаў чалавек.
Гэтак жа акцыі прайшлі ў Магілёве, Брэсце, Гомеле.[7]
15 чэрвеня
правіцьНягледзячы на заклікі Генпракуратуры «не паддавацца на правакацыйныя заклікі і ўстрымацца ад удзелу ў незаконных акцыях», на Кастрычніцкую плошчу выйшла ад 500 да некалькіх тысяч чалавек. Міліцыя тут жа перакрыла плошчу на падставе таго, што на плошчы праходзяць падрыхтоўчыя мерапрыемствы да парада да Дню Незалежнасці. На плошчы праходзіла ілжэ-рэпетыцыя з удзелам студэнтаў-фізкультурнікаў. Маладыя людзі стаялі і праводзілі нешта накшталт практыкаванняў. Група студэнтаў займала невялікая прастора ля прыступак Палаца Рэспублікі, аднак агароджу даходзіла амаль да праезнай часткі, пакідаючы толькі невялікі тратуар для пешаходаў[8]. Аўтобусы (маршрут № 100), якія спыняюцца на прыпынку «плошча Кастрычніцкая», праязджалі прыпынак, спыняліся толькі на наступным. Тады мітынгоўцы сабраліся ля Дома прафсаюзаў і Дома афіцэраў. Затым супрацоўнікі АМАПу адціснулі пратэстуючых ад Дома прафсаюзаў і Дома афіцэраў да плошчы Перамогі. На гэтым акцыя скончылася.
Затрыманні прайшлі ў многіх гарадах Беларусі. У Мінску было затрымана 18 чалавек, у Брэсце — 11, Віцебску — 20, Гродне — 22, у Гомелі — 5 чалавек, у Барысаве (27 чалавек), Баранавічах (3), па 2 чалавекі былі затрыманыя ў Жодзіне і Маладзечне, 19 чалавек — у Салігорску, 6 — у Слуцку.
22 чэрвеня, 3 ліпеня
правіцьПадчас акцый 22 чэрвеня і 3 ліпеня з’явіліся людзі ў цывільным («хапуны»), якія хапалі любога ў месцах збору людзей, без прад’яўлення ўласных дакументаў і абвяшчэння прычын сваіх дзеянняў. Яны разагналі гэтыя дзве акцыі, ужыўшы дубінкі і слёзатачывы газ.[9] Да гэтага часу акцыі сталі збіраць больш за 500 чалавек.
6 ліпеня
правіць6 ліпеня акцыі пратэсту адбыліся ў Мінску, Віцебску, Брэсце, Гродне, Магілёве, Бабруйску, Барысаве, Маладзечне, Пінску і многіх іншых гарадах рэспублікі.[10] У адказ улады разагналі акцыю ў Мінску[11], у Гродне штраф атрымаў інвалід, таксама іншаму ўдзельніку акцыі выпісалі штраф, які быў большы за яго зарплату.[12] У Мінску было 100 затрыманых, па іншых гарадах — 90.[13]
Ацэнкі
правіцьПубліцыст Севярын Квяткоўскі мяркуе, што Плошча 2010 сталася апошняй буйной акцыяй «старой апазіцыі». Улада разлічвала, што «зачысціла» грамадскую прастору ад актывістаў. Але ўжо хутка выйшла новая генерацыя — з маўклівымі акцыямі пратэсту[14].
Шнобелеўскую прэмію міру ў 2013 годзе атрымаў Аляксандр Лукашэнка за забарону публічных апладысментаў у Беларусі, а таксама міліцыя Беларусі — за выпадак з арыштам за апладысменты аднарукага інваліда[15][16].
Зноскі
- ↑ Акцыя «Рэвалюцыя праз сацыяльную сетку» па ўсёй краіне
- ↑ Нацбанк афіцыйна дэвальваваў рубель амаль на 60 %
- ↑ Коршунов, С. (2011). "Микромасштабная несанкционированная акция протеста прошла в Бресте". Брестская газета (№ 23 (442) (3—9 июня)).
{{cite journal}}:|issue=мае залішні тэкст (даведка); no-break space character у|issue=на пазіцыі 2 (даведка) - ↑ а б Белнефтехим знизить ціни на бензин на вимогу Лукашенка
- ↑ Аўтамабільная рэвалюцыя ў Мінску: сотні машын заблакавалі цэнтр горада
- ↑ В Минске прошла акция «Революция через социальную сеть». Новости. БелаПАН (9 июня 2011). Проверено 5 июля 2011. Архивировано из первоисточника 13 августа 2012.http://news.open.by/country/55325 Архівавана 10 снежня 2014.
- ↑ В Минске прошла акция «Революция через социальную сеть». Новости. БелаПАН (9 июня 2011). Проверено 5 июля 2011. Архивировано из первоисточника 13 августа 2012.http://news.open.by/country/55325 Архівавана 10 снежня 2014.
- ↑ А. Коровайко, М. Гайко, О. Карпук. Репетиция Дня Независимости — чья площадь?. Общество. TUT.BY (15 июня 2011). Проверено 9 июля 2011. Архивировано из первоисточника 13 августа 2012.http://news.tut.by/society/art230998.html?utm_source=rss-news&utm_medium=rss&utm_campaign=news-feed(недаступная спасылка)
- ↑ Минская милиция применила газ против молчащих оппозиционеров, Lenta.ru (03.07.2011)
- ↑ В Белоруссии во время акции протеста «Революция через социальные сети» задержаны десятки человек. Главные новости. ИТАР-ТАСС (7 июня 2011).
- ↑ В Белоруссии во время акции протеста «Революция через социальные сети» задержаны десятки человек. Главные новости. ИТАР-ТАСС (7 июня 2011).
- ↑ Е. Тумашова. В Белоруссии однорукий «оппозиционер» оштрафован за аплодисменты.Новости 24. ЗАО "ИД «Комсомольская правда» (8 июля 2011).
- ↑ В Белоруссии, по данным правозащитников, задержаны более 200 участников акции протеста Архівавана 8 сакавіка 2016. (7 июня 2011).
- ↑ Успамін пра 19 сьнежня 2010-га — Радыё Свабода Архівавана 29 лістапада 2020.
- ↑ Александр Лукашенко стал лауреатом Шнобелевской премии мира
- ↑ Лукашэнка стаў лаўрэатам Шнобелеўскай прэміі