Соф’я Андрэеўна Сапега
Соф’я Андрэеўна Сапега (нар. 10 лютага 1998, Уладзівасток, Прыморскі край, Расійская Федэрацыя) — грамадзянка Расіі, затрыманая беларускімі ўладамі падчас інцыдэнту з пасадкай Boeing 737 у Мінску 23 мая 2021 года разам з Раманам Пратасевічам, палітычная зняволеная[3].
| Соф’я Андрэеўна Сапега | |
|---|---|
 | |
| Род дзейнасці | студэнт, палітычны вязень, юрыст |
| Дата нараджэння | 10 лютага 1998[1] (26 гадоў) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Альма-матар | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
правіцьСоф’я Сапега нарадзілася 10 лютага 1998 года ва Уладзівастоку. Яе бацькі — Андрэй Сапега і Ганна Дудзіч, сястра — спявачка Ева Стар[4]. Ва ўзросце васьмі гадоў Соф’я пераехала разам з маці ў Беларусь, у горад Пінск, але засталася грамадзянкай Расіі. У 2015 годзе яна скончыла школу ў Мінску і паступіла ў Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт у Вільнюсе, дзе вучылася па спецыяльнасці «Еўрапейскае права і права Еўрапейскага саюза»[5], пазней пачала праходзіць практыку на польскім спадарожнікавым тэлеканале «Белсат», які вяшчае ў асноўным на беларускай мове. Не пазней за канец 2020 года Сапега пачала сустракацца з беларускім журналістам і палітычным актывістам Раманам Пратасевічам, адным з заснавальнікаў тэлеграм-канала NEXTA[6]. У маі 2021 года яна адпачывала з Раманам у Грэцыі. Самалёт, на якім Сапега і Пратасевіч вярталіся 23 мая ў Вільнюс, зрабіў вымушаную пасадку ў Мінску, і там іх абодвух затрымалі[7][8][9].
Першапачаткова Сапега была затрыманая, паводле афіцыйных даных, на 72 гадзіны як падазраваная «ў здзяйсненні ў перыяд са жніўня па верасень 2020 года злачынстваў, прадугледжаных некалькімі артыкуламі Крымінальнага кодэкса Беларусі»[10]. Яе змясцілі ў СІЗА на Акрэсціна[11], пазней перавезлі ў СІЗА КДБ. Знаходжанне пад вартай было падоўжанае да двух месяцаў[12].
26 мая 2021 года Аляксандр Лукашэнка назваў Сапегу «саўдзельніцай» Пратасевіча[13]. 29 мая 2021 года кіраўнікі Расіі і Беларусі Уладзімір Пуцін і Аляксандр Лукашэнка абмеркавалі гэтую сітуацыю. Прэс-сакратар Пуціна Дзмітрый Пяскоў пазней распавёў, што за лёсам Сапегі ў Крамлі сочаць, але пры гэтым прымаюць да ўвагі наяўнасць у яе віду на жыхарства ў Беларусі[14].
Соф’ю Сапегу вінавацяць у адміністраванні Telegram-каналу «Чёрная книга Беларуси», дзе публікуюцца персанальныя звесткі сілавікоў. Ад 20 кастрычніка яна пад хатнім арыштам у кватэры бацькоў у Лідзе[15]. 21 снежня 2021 года Следчы камітэт паведаміў, што яе справу перадалі ў пракуратуру.
Суд над Соф’яй Сапегай пачаўся 28 сакавіка 2022 года ў Гродне. Яе абвінавачваюць у парушэнні 7 артыкулаў Крымінальнага кодэксу. 6 мая яе прысудзілі да 6 гадоў зняволення і грашовай кампенсацыі.
7 чэрвеня 2023 года Лукашэнка памілаваў Соф’ю Сапегу. Яе перадалі з папраўчай калоніі ў Гомелі дэлегацыі Прыморскага краю на чале з губернатарам Алегам Кажамякам[16].
Рэакцыя на арышт
правіцьБлізкія Соф’і сцвярджаюць, што яна не займалася палітыкай і не ўдзельнічала ў беларускіх пратэстах. На іх думку, прызнанням, якія прагучалі пасля арышту, верыць не варта[17][18]. Па дапамогу сваякі Сапегі звярнуліся да расійскіх улад, але тыя адрэагавалі стрымана: на думку Марыі Захаравай, усё адбываецца ў межах беларускага заканадаўства[19]. Святлана Ціханоўская заявіла, што расійскі консул у Мінску адмовіўся сустрэцца з Сапегай, але МЗС РФ у адказ абвінаваціў Ціханоўскую ў хлусні[20]. Лёс Соф’і стаў прадметам размовы міністраў замежных спраў дзвюх краін (Сяргея Лаўрова і Уладзіміра Макея), пасля чаго арыштаванай арганізавалі сустрэчу з расійскім консулам[21]. Дзмітрый Пяскоў паабяцаў, што Уладзімір Пуцін распытае Аляксандра Лукашэнка пра Сапегу падчас асабістай сустрэчы[22].
Сітуацыю вакол пасадкі самалёта, затрымання Сапегі і паводзіны расійскіх улад раскрытыкавалі дзеячы расійскай апазіцыі і грамадзянскай супольнасці[23][24]. Член Савета па правах чалавека Мікалай Сванідзэ заявіў, што арышт Сапегі і публікацыя яе прызнанняў выкананы «у стылістыцы крывавых 30-х гадоў»[25]. Член савета пры прэзідэнце Расіі па міжнацыянальных адносінах Багдан Бязпалька назваў Сапегу «закладніцай»[26]. Пракаментавала сітуацыю Ксенія Сабчак: па яе словах, расійскія дыпламаты «спасавалі перад беларускімі вертухаямі»[27]. У СМІ гучалі параўнанні з Марыяй Буцінай, якую расійскія ўлады ратавалі пасля арышту з большай энергіяй[28]. Праваабаронца Марына Літвіновіч і блогер Максім Кац стварылі петыцыі да ўлад Расіі з патрабаваннем дамагчыся вызвалення Сапегі[29][30][31]. Група незалежных дэпутатаў Санкт-Пецярбурга звярнулася да Сяргея Лаўрова з патрабаваннем аказаць Сапезе неабходную дапамогу[32]; дэпутат Масгардумы Мітрохін запатрабаваў распачаць у дачыненні да Лукашэнкі «з-за дзеянняў у дачыненні да расіянкі Соф’і Сапегі і пасадкі самалёта Ryanair» крымінальную справу[33].
Пра тое, што трэба дамагацца выдачы Сапегі Расіі, пішуць у тым ліку і прадстаўнікі афіцыйнай расійскай прапаганды, якія прадугледжваюць, што дзяўчына сапраўды парушыла закон. Палітолаг Аляксей Макаркін лічыць, што такая выдача адбудзецца, але пазней, калі спатрэбіцца сумеснае расследаванне[34].
У Amnesty International мяркуюць, што Соф’я Сапега затрыманая выключна з мэтай аказаць далейшы ціск на Рамана Пратасевіча.[35] 26 мая 2021 года сумеснай заявай васьмі арганізацый, у тым ліку Праваабарончага цэнтра «Вясна», Беларускага Хельсінкскага камітэта, прызнана палітычнай зняволенай[21][36]. Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт запатрабаваў неадкладнага вызвалення Соф’і, назваўшы абвінавачванні ў яе адрас надуманымі[37] і заявіўшы, што беларускія ўлады распаўсюджваюць не адпаведную рэчаіснасці інфармацыю пра Сапегу, выказаўшы надзею вызваліць Сафію ў самыя кароткія тэрміны менавіта як грамадзянку Расійскай Федэрацыі[38]. Прэзідэнт студэнцкага прадстаўніцтва ВНУ назваў арышт Сапегі актам «дзяржаўнага тэрарызму»[39]. Неадкладнага вызвалення Соф’і запатрабавалі МЗС Літвы[40], канцлер Германіі Ангела Меркель[41]. Інцыдэнт з пасадкай самалёта ў Мінску, арыштам Сапегі і Пратасевіча прывёў да абвастрэння крызісу ў адносінах паміж Еўрасаюзам і Расіяй[42].
2 чэрвеня 2021 года шэфства над палітычнай зняволенай узяла Элен Б’ёрклунд, дэпутатка Рыксдага[43][44].
14 чэрвеня 2021 года суд Партызанскага раёна Мінска ў закрытым рэжыме адхіліў скаргу Сапегі на яе затрыманне[45].
9 жніўня 2021 года ЗША пашырылі спіс спецыяльна прызначаных грамадзян і заблакіраваных асоб, дадаўшы Следчы камітэт, у тым ліку за адкрыццё палітычна матываваных крымінальных спраў супраць Пратасевіча і Сапегі[46][47].
Зноскі
- ↑ https://web.archive.org/web/20210526152034/https://anews.com/136499221-sofyja-sapega-chto-izvestno-o-vozljublennoj-romana-protasevicha.html
- ↑ а б https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/vilnius-university-says-its-student-travelling-with-protasevich-also-detained-2021-05-24/
- ↑ Cunningham, Paul. Irish politicians sponsor Belarus political prisoners (англ.). RTÉ.ie (15 ліпеня 2021). — «A few political prisoners in Belarus have high-profiles — such as Roman Protasevich and Sofia Sapega who were pulled off a Ryanair flight in Minsk.» Архівавана з першакрыніцы 16 ліпеня 2021. Праверана 16 ліпеня 2021.
- ↑ Певица Ева Стар прервала молчание о задержании сестры — Софьи Сапеги(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2021. Праверана 28 студзеня 2022.
- ↑ «Мы все в шоке». Кто такая Софья Сапега, девушка задержанного экс-главреда Nexta, и что говорят о её задержании её друзья
- ↑ Софья Сапега: что известно о возлюбленной Романа Протасевича(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 мая 2021. Праверана 28 студзеня 2022.
- ↑ Who is Sofia Sapega, girlfriend of Belarusian blogger Raman Pratasevich?
- ↑ Who is Roman Protasevich’s girlfriend Sofia Sapega?
- ↑ Protassewitschs Freundin befindet sich offenbar in berüchtigtem Gefängnis
- ↑ МИД РФ: россиянка Софья Сапега, задержанная в Минске, проходит подозреваемой по нескольким статьям белорусского УК
- ↑ Россиянку Софью Сапегу, задержанную при посадке самолёта Ryanair в Минске, поместили в изолятор на Окрестина
- ↑ Россиянку Софию Сапегу оставили под стражей в Белоруссии на два месяца
- ↑ «Не нравится летать через Беларусь — летайте там, где угробили 300 человек». Что сказал Лукашенко об инциденте с самолётом Ryanair. Кратчайший пересказ
- ↑ Путин и Лукашенко обсудили задержание в Минске россиянки Сапеги
- ↑ belsat.eu Архівавана 5 снежня 2021.
- ↑ Лукашэнка ўсё ж памілаваў Соф’ю Сапега, яе перадалі расійскаму губернатару. Новы Час (7 чэрвеня 2023).
- ↑ «Сейчас её могут заставить что угодно сказать». «Ъ» поговорил с отцом арестованной в Белоруссии Софии Сапеги
- ↑ Вместе с Романом Протасевичем в Минске задержали его девушку Софью Сапегу. Александр Лукашенко уже назвал гражданку России «сообщницей террориста» Хотя официально ей даже не предъявили обвинения
- ↑ Россиянку Софию Сапегу арестовали в Белоруссии
- ↑ МИД РФ: Тихановская врет, заявляя об отказе консула встречаться с россиянкой Сапегой
- ↑ а б Белорусские правозащитники признали Софью Сапегу политзаключенной
- ↑ Песков: На встрече в Сочи Путин расспросит Лукашенко о Ryanair и задержании Софии Сапеги
- ↑ «Она гражданка нашей страны, и она в беде». Что известно об арестованной в Белоруссии россиянке Софье Сапеге
- ↑ Лукашенко, Байден, Google vs Роскомнадзор | Милов по вторникам
- ↑ Сванидзе об аресте Софии Сапеги: «Выполнено в стилистике 30-х годов»
- ↑ «Она стала заложницей»: в чём власти обвиняют задержанную в Минске россиянку Софию Сапегу
- ↑ «Российские дипломаты спасовали перед белорусскими вертухаями». Собчак жестко высказалась о ситуации с Сапегой
- ↑ Свои среди чужих: почему Россия не торопится спасать Софию Сапегу
- ↑ Блогер Максим Кац передал в МИД России обращения в поддержку заключенной в Беларуси Софии Сапеги
- ↑ Друзья Софии Сапеги назвали бредом информацию о редакторстве канала «Черная книга Беларуси»
- ↑ Члены СПЧ попросили МИД добиться освобождения Софии Сапеги
- ↑ Петербургские депутаты обратились к Лаврову с просьбой оказать помощь Софье Сапеге Архівавана 2 чэрвеня 2021.
- ↑ Депутат Мосгордумы потребовал от главы СК возбудить уголовное дело против Лукашенко Архівавана 28 мая 2021.
- ↑ «Личные счеты»: что ждет задержанных в Минске Протасевича и Сапегу, и поможет ли Путин
- ↑ Amnesty International объявляет акцию срочной помощи Роману Протасевичу
- ↑ Human rights organizations call to release five more political prisoners (англ.). Праваабарончы цэнтр «Вясна» (26 мая 2021). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2021. Праверана 27 мая 2021.
- ↑ Университет в Вильнюсе требует от Минска освобождения своей студентки
- ↑ Представитель ЕГУ: София стала одной из заложниц режима Александра Лукашенко
- ↑ Что известно о девушке Романа Протасевича, которую задержали вместе с ним в минском аэропорту
- ↑ Литва объявила персонами нон грата двух белорусских дипломатов
- ↑ Ангела Меркель: Роман Протасевич и София Сапега должны быть освобождены
- ↑ Мария Васильева, Татьяна Байкова. Суд и там: почему обвинение Сапеге не спешат выдвигать (руск.) (31 мая 2021).
- ↑ Members of Parliament from Sweden, Germany and Austria take over godparenthood for Sofia Sapega, Safiya Malashevich and Vital Prokharau (англ.). Libereco – Partnership for Human Rights (2 чэрвеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 3 жніўня 2021. Праверана 3 жніўня 2021.
- ↑ Nilsson, Anders. Björklund engagerar sig för politisk fånge i Belarus (шведск.). Sydöstran (6 чэрвеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2021. Праверана 3 жніўня 2021.
- ↑ Суд в Минске отклонил жалобу Сапеги на задержание (руск.) (14 чэрвеня 2021).
- ↑ Treasury Holds the Belarusian Regime to Account on Anniversary of Fraudulent Election (англ.). Міністэрства фінансаў ЗША (9 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2021. Праверана 10 жніўня 2021.
- ↑ США расширили санкции в отношении официального Минска. Полный список (руск.). ZERKALO.IO (9 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2021. Праверана 10 жніўня 2021.