Вікіпедыя

Інцыдэнт з рэйсам Ryanair 4978

Інцыдэнт з рэйсам Ryanair 4978 — авіяцыйны інцыдэнт, які адбыўся 23 мая 2021 года ў Беларусі.

Інцыдэнт з рэйсам Ryanair 4978
Агульныя звесткі
Дата 23 мая 2021
Месца
Загінулыя
  • 0 чал.
Параненыя 0
Мадэль SP-RSM[d][1]
Авіякампанія Ryanair
Пункт вылету Міжнародны аэрапорт Элефтэрыяс Венізелас
Пункт прызначэння Вільнюскі міжнародны аэрапорт
Рэйс FR4978

23 мая 2021 года выконваўся міжнародны рэгулярны пасажырскі рэйс авіякампаніі Ryanair з Афін (Грэцыя) у Вільнюс (Літва). Калі самалёт знаходзіўся над Беларуссю, ён быў перанакіраваны ў Нацыянальны аэрапорт Мінск у суправаджэнні ваеннага знішчальніка. Тут быў затрыманы беларускі апазіцыйны актывіст Раман Пратасевіч і яго сяброўка Соф’я Сапега, пасля борт вылецеў з Мінска і прызямліўся ў Вільнюсе.

27 мая 2021 года Міжнародная арганізацыя грамадзянскай авіяцыі абвясціла аб пачатку расследавання ў сувязі з сітуацыяй з рэйсам Ryanair FR4978[2][3]. 20 ліпеня 2022 года апублікавана канчатковая справаздача аб інцыдэнце з лайнерам. Паводле яе высноваў, віна за захоп самалёта ляжыць на беларускіх уладах.

Ход падзей 23 мая 2021 года правіць

 
Прыкладны маршрут палёту самалёта

Самалёт Boeing 737-8AS са 171 пасажырам вылецеў з Афін у Вільнюс. Рэйс знаходзіўся ў паветры каля 2,5 гадзіны, калі ён увайшоў у зону адказнасці беларускіх дыспетчараў. Пры набліжэнні да паветранай прасторы Літвы, калі борт знаходзіўся над Беларуссю, было паведамлена аб выбуховых рэчывах[4]. Электронная пошта, з якой нібыта прыйшло паведамленне, зарэгістравана ў Швейцарыі[5]. Па загадзе Аляксандра Лукашэнкі самалёт быў перанакіраваны ў Нацыянальны аэрапорт Мінск у суправаджэнні ваеннага знішчальніка МіГ-29[6]. Генеральны дырэктар «Ryanair» Майкл О’Ліры  (польск.) (бел. распавёў, што беларускія дыспетчары паведамілі экіпажу пра «рэальную пагрозу, што калі самалёт увойдзе ў паветраную прастору Літвы ці паспрабуе прызямліцца ў Вільнюскім аэрапорце, то на борце выбухне бомба»[7][8]. Таксама ён паведаміў, што капітан самалёта неаднаразова прасіў мінскага дыспетчара забяспечыць сувязь з цэнтрам кіравання палётамі «Ryanair» у Варшаве, але яму казалі, што центр не адказваў на тэлефанаванні, што было «цалкам няпраўдай»[9].

Як заявіў Алядсандр Лукашэнка, «у самалёце знаходзіўся тэрарыст, і пра гэта ведалі далёка за межамі Беларусі»[10]. Калі лайнер апынуўся на зямлі, беларускі апазіцыйны актывіст Раман Пратасевіч, што знаходзіўся на борце, быў арыштаваны[6], разам з ім затрымалі яго сяброўку, грамадзянку Расіі Соф’ю Сапега[11]. На борце засталося 165 пасажыраў са 171[6]. Трое чалавек, сярод якіх быў і грэчаскі пасажыр, паведамілі тэлеканалу «Беларусь-1», што ўсё роўна накіроўваліся ў Беларусь, таму вырашылі не ляцець у Літву, але, па інфармацыі спецыяльных службаў, якую паведамілі Майклу О’Ліры, тры неўстаноўленыя асобы мелі быць агентамі расійскага альбо беларускага КДБ[12].

Паводле Майкла О’Ліры, пасля прызямлення самалёта ў Мінску шэраг нявызначаных асоб селі ў самалёт, у іх былі пры сабе відэакамеры, і яны неаднаразова спрабавалі прымусіць экіпаж пацвердзіць на відэа, што той добраахвотна накіраваўся ў Мінск, але экіпаж адмовіўся гэта пацвердзіць[9]. З яго слоў, супрацоўнікі мінскага аэрапорта перашкаджалі самалёту хутка вярнуцца ў неба, у тым ліку адмовіліся запраўляць самалёт, а потым адмовіліся прымаць аплату паліва па крэдытнай картцы[13].

Самалёт вылецеў з Мінска і прызямліўся ў міжнародным аэрапорце Вільнюс, спазніўшыся на восем з паловай гадзін. Сустракаць яго прыехала прэм’ер-міністр Літвы Інгрыда Шыманіце[14].

Несупадзенні правіць

27 мая 2021 года швейцарская кампанія Proton Technologies AG заявіла, што паведамленне аб выбуховых рэчывах было адпраўлена пасля таго, як Boeing 737-8AS развярнулі ў бок аэрапорта «Мінск» (MSQ)[15].

Міжнародная рэакцыя правіць

  • Файл:Ryanair logo new.svg: генеральны дырэктар «Ryanair» Майкл О’Ліры  (польск.) (бел. накіраваў ліст дырэктару Дэпартамента авіяцыі Беларуси, дзе апісаў інцыдэнт як «наўмысны і незаконны згон»[13].
  •   ІКАО: Міжнародная арганізацыя грамадзянскай авіяцыі выказала глыбокую заклапочанасць з нагоды «відавочнай пасадкі самалёта пад прымусам». У твітары ІКАО сцвярджалася, што прымусовая пасадка магло гэта парушэнне Чыкагскай канвенцыі  (укр.) (бел.[16].
  •   НАТА: Генеральны сакратар Енс Столтэнберг назваў пасадку «сур’ёзным і небяспечным інцыдэнтам, які патрабуе міжнароднага расследавання» і запатрабаваў «гарантаваць бяспечнае вяртанне экіпажа і ўсіх пасажыраў»[17]
  •   Прэзідэнт Еўрапейскай камісіі Урсула фон дэр Ляен назвала інцыдэнт з самалётам «цалкам непрымальным», заявіўшы, што «любое парушэнне правілаў міжнароднага паветранага транспарту павінна мець наступствы»[18].
  •   Расія: МЗС Расіі заявіла, што «Дзеянні беларускіх авіяцыйных уладаў адпавядалі міжнародным нормам. Знішчальнік ВПС Беларусі быў узняты ў паветра для ажыццяўлення кантролю і аказання дапамогі пры пасадцы ў выпадку неабходнасці, асабліва з улікам знаходжання паблізу Беларускай АЭС»[19].

Наступствы правіць

24 мая чатыры еўрапейскіх авіякампаніі (AirBaltic, Wizzair, Austrian Airlines, KlasJet) адмовіліся ад палётаў над Беларуссю[20]. Рэйс Масква-Калінінград авіякампаніі Ural Airlines, які традыцыйна пралягаў над Беларуссю, 24 мая выконваўся ў аблёт краіны[20].

24 мая Урад Літвы забараніў з 00:00 25 мая прыбыццё ў краіну і адбыццё з Літвы самалётаў, маршрут якіх праходзіць над тэрыторыяй Беларусі[21]. У гэты ж дзень «Белавія» абвясціла аб прыпыненні рэйсаў у Вільнюс[22]

24 мая Міністэрства транспарту Вялікабрытаніі адклікала дазвол на палёты ў Вялікабрытанію для беларускай авіякампаніі «Белавія»[23].

24 і 25 мая 2021 года на надзвычайным пасяджэнні Еўрапейскай рады  (фр.) (бел. кіраўнікі дзяржаў Еўрапейскага Саюза прынялі рашэнне забараніць беларускім авіякампаніям палёты ў краіны ЕС. Еўрапейскім кампаніям рэкамендавана адмовіцца ад перасячэння паветранай прасторы Беларусі[24].

24 мая кіраўнік Еўракамісіі абвясціла аб замарозцы эканамічнай дапамогі Беларусі на 3 млрд еўра[25].

25 мая Латвія забараніла абслугоўваць самалёты, якія праляцелі над тэрыторыяй Беларусі[26].

З 25 мая «Белавія» адмяніла рэйсы ў Лондан і Парыж, бо была пазбаўлена ліцэнзіі на палёты ў Вялікабрытанію і Францыю[27].

25 мая Кабінет міністраў Украіны прыняў рашэнне пра прыпыненні авіясувязі з Беларуссю з 00:00 26 мая[28], украінскім авіякампаніям і самалётам забаронены палёт у паветранай прасторы Рэспублікі Беларусь[29]. З 26 мая адменены рэйсы авіякампаніі «Мотор Січ» ў Запарожжа, і авіякампаніі «Белавія» ў Кіеў, Адэсу, Львоў, Харкаў[30].

26 мая Еўрапейскае агенцтва авіяцыйнай бяспекі апублікавала заяву, дзе прызнала паветраную прастору Беларусі небяспечнай[31].

З 27 мая Польшча закрыла сваю паветраную прастору для беларускіх самалётаў[32][33].

У сувязі забаронай на выкананне рэйсаў з боку шэрагу краін, 27 мая «Белавія» адмяніла рэйсы яшчэ ў восем краін. Самалёты перасталі выконваць рэйсы па 12 кірунках: Варшава, Мілан, Амстэрдам, Рым, Франкфурт, Берлін, Мюнхен, Гановер, Вена, Брусель, Барселона, Калінінград[34].

10 чэрвеня Японія выдала рэкамендацыі не лётаць над Беларуссю і закрыла ўласную паветраную прастору для беларускай авіяцыі[35].

30 ліпеня 2021 года Дзяржаўная паліцыя Латвіі распачала крымінальную справу па артыкуле крымінальнага закона Латвіі аб злачынных дзеяннях супраць свабоды, гонару і годнасці асобы ў сувязі з інцыдэнтам з рэйсам Ryanair 4978[36].

Замежныя авіякампаніі, якія прыпынілі палёты ў Беларусь ці сталі яе аблятаць
Авіякампанія Прыпыніла палёты ў Беларусь Аблятае Беларусь
Austrian Airlines з 24.05.2021[20]
AirBaltic з 24.05.2021[20]
Wizzair з 24.05.2021[20]
KlasJet з 24.05.2021[20]
Finnair з 25.05.2021[37]
LOT з 25.05.2021[37] з 25.05.2021[37]
Singapore Airlines з 25.05.2021 (некаторыя маршруты)[37]
SAS з 25.05.2021[30]
Avia Solutions з 25.05.2021[30]
Lufthansa з 25.05.2021[30]
KLM з 25.05.2021[30]
Мотор Січ з 26.05.2021[38] з 26.05.2021[38]
Alitalia з 26.05.2021[31]

Санкцыі правіць

Як звўважыў былы беларускі дыпламат Павел Слюнькін, да гэтага інцыдэнту з боку Еўропы ў адносінах да беларускага рэжыму былі толькі нейкія сімвалічныя дзеянні, накіраваныя пераважна на рэпутацыйны эфект. Але выпадак з пасаджаным у Мінску самалётам увёў цалкам новы фармат погляду еўрапейцаў на беларускі крызіс. Гэты крызіс інтэрнацыяналізаваўся і стаў праблемай не толькі ўнутранай беларускай, але і праблемай рэгіянальнай, для краін і грамадзян Еўрапейскага Саюза[39].

21 чэрвеня і 24 чэрвеня 2021 года ў тым ліку за прымусовую пасадку самалёта і наступнае затрыманне Рамана Пратасевіча і Соф’і Сапегі Савет Еўрапейскага саюза пашырыў Чорны спіс Еўрасаюза, зацвердзіўшы спярша персанальныя (супраць службовых асобаў), потым і сектаральныя санкцыі супраць Рэспублікі Беларусь[40]. Сярод службоўцаў, маючых дачыненне да прымусовай пасадкі, пад санкцыі трапілі: міністр абароны Віктар Хрэнін, камандуючы ВПС і вайскамі СПА Ігар Голуб, начальнік штабу і першы намеснік Голуба Андрэй Гурцэвіч, генеральны дырэктар «Белаэранавігацыі» Леанід Чуро, міністр транспарта Аляксей Аўраменка, дырэктар дэпартамента па авіяцыі Міністэрства транспарту і камунікацый Арцём Сікорскі, дэпутат ПП НС Алег Гайдукевіч[41][42]. З той жа фармулёўкай 7 ліпеня 2021 года афіцыйныя асобы трапілі і ў санкцыйны спіс Швейцарыі[43][44].

Таксама была забаронена пастаўка ў Беларусь абсталявання, тэхналогій або софту, асноўнае прызначэнне якіх маніторынг або перахоп тэлефонных і інтэрнэт-камунікацый, а таксама тавараў і тэхналогій двайнога прызначэння для ваеннага выкарыстання, а гандаль нафтапрадуктамі, хларыдам калію і таварамі, неабходнымі для вытворчасці тытунёвых вырабаў быў абмежаваны[41][42]. Акрамя таго, «Белаэранавігацыю» ў свае санкцыйныя спісы ўключылі Вялікабрытанія[45], Канада[46], Швейцарыя[47].

9 жніўня 2021 года ЗША пашырылі спіс спецыяльна прызначаных грамадзян і заблакіраваных асоб, дадаў Аўраменку, Сікорскага, Чуро, Гайдукевіча, а таксама Вячаслава Харанеку, дырэктара Нацыянальнага аэрапорта Мінск[48][49].

Расследаванне ICAO правіць

27 мая 2021 года Савет Міжнароднай арганізацыі грамадзянскай авіяцыі выказаў сур’ёзную занепакоенасць у сувязі з відавочным прымусовым ухіленнем і папрасіў Сакратарыят ICAO правесці расследаванне фактаў паводле артыкула 55 Чыкагскай канвенцыі для будучай сесіі Савета[50][51], якая мусіць быць у верасні[52]. 23 жніўня 2021 года ў Мінск прыбыла дэлегацыя ICAO пад кіраўніцтвам Сільвена Лефае для расследавання пасадкі самалёта.

20 ліпеня 2022 года ІСАО апублікавала канчатковую справаздачу аб інцыдэнце з лайнерам. Паводле яе высноваў, віна за захоп самалёта ляжыць на беларускіх уладах.

Зноскі

  1. ↑ Hradecky S. Incident: Ryanair Sun B738 near Minsk on May 23rd 2021, Greece calls diversion states hijack — 2021. Праверана 24 мая 2021.
  2. ↑ ICAO Council to pursue fact finding investigation into Ryanair FR4978
  3. ↑ ICAO заявіла пра пачатак расследавання сітуацыі з бортам Ryanair у Мінску
  4. ↑ Plikūnė, Dalia; Užusienytė, Jogintė. Be opozicionieriaus ir jo draugės į Lietuvą negrįžo ir dar keturi lėktuvo keleiviai: kas jie – kol kas mįslė (літ.). DELFI. Праверана 23 мая 2021.
  5. ↑ nn.by
  6. ↑ а б в Brunner, Simone. Niemand soll sich sicher fühlen (ням.). Die Zeit (24 мая 2021). Архівавана з першакрыніцы 24 мая 2021. Праверана 24 мая 2021.
  7. ↑ irishtimes.com
  8. ↑ nn.by
  9. ↑ а б irishtimes.com
  10. ↑ nn.by
  11. ↑ Радыё Свабода Архівавана 24 мая 2021.
  12. ↑ Belarus plane: Ryanair boss says pilot had no choice but to land in Minsk (англ.). BBC News. Праверана 15 чэрвеня 2021.
  13. ↑ а б Benjamin Katz, Daniel Michaels. Ryanair CEO Calls Belarus Flight Diversion a ‘Premeditated Hijacking’ (англ.). The Wall Street Journal  (польск.) (бел. (27 мая 2021). Праверана 28 мая 2021.
  14. ↑ Борт Ryanair прызямліўся ў Вільні
  15. ↑ Email bomb threat sent after blogger's plane was diverted over Belarus (англ.). The Jerusalem Post  (польск.) (бел. (27 мая 2021). Праверана 27 мая 2021.
  16. ↑ ICAO is strongly concerned... (англ.). Twitter ICAO (23 мая 2021). Праверана 24 мая 2021.
  17. ↑ https://nn.by/?c=ar&i=273371
  18. ↑ Kaminski-Morrow, David. Political leaders outraged as Belarus ‘forces’ Ryanair 737 diversion to Minsk (англ.). Flightglobal  (чэшск.) (бел. (23 мая 2021). Праверана 24 мая 2021.
  19. ↑ https://nn.by/?c=ar&i=273447
  20. ↑ а б в г д е Лететь над Беларусью отказалась российская авиакомпания?(недаступная спасылка)
  21. ↑ Літва не будзе прапускаць рэйсы, якія ляцелі праз Беларусь
  22. ↑ «Белавиа» объявила о прекращении полетов в Вильнюс
  23. ↑ «Белавіі» забаранілі лятаць у Вялікабрытанію
  24. ↑ Саміт ЕС прыняў рашэнне забараніць беларускім авіякампаніям палёты ў Еўрасаюз
  25. ↑ «Пока не станет демократической»: глава Еврокомиссии объявила о заморозке экономической помощи Беларуси на 3 млрд евро
  26. ↑ Латвия запретила обслуживать самолеты, пролетевших над Беларусью
  27. ↑ «Белавія» адмяняе рэйсы ў Лондан і Парыж да 30 кастрычніка
  28. ↑ Украіна спыняе авіязносіны з Беларуссю
  29. ↑ Україна припиняє авіасполучення з Білоруссю о 00:00 26 травня — Шмигаль
  30. ↑ а б в г д Украина прекращает авиасообщение с Беларусью с 26 мая
  31. ↑ а б Европейский авиарегулятор признал воздушное пространство Беларуси небезопасным Архівавана 27 мая 2021.
  32. ↑ Польша закрыла свое воздушное пространство для белорусских самолетов(недаступная спасылка)
  33. ↑ Od czwartku zakaz wlotu samolotów z Białorusi w polską przestrzeń powietrzną
  34. ↑ «Белавиа» вынужденно отменила рейсы в восемь стран(недаступная спасылка)
  35. ↑ Японія рекомендує не літати над Білоруссю і закриває небо для білоруських літаків (укр.). РБК-Україна  (укр.) (бел.. Праверана 10 чэрвеня 2021.
  36. ↑ Полиция Латвии возбудила уголовное дело в связи с инцидентом с рейсом Ryanair в Минске (руск.). ТАСС (30 ліпеня 2021). Праверана 14 жніўня 2021.
  37. ↑ а б в г Несколько авиакомпаний прекращают летать над Беларусью
  38. ↑ а б Запрет авиасообщения между Украиной и Беларусью затронет пять регулярных маршрутов
  39. ↑ Радыё Свабода Архівавана 11 жніўня 2021.
  40. ↑ МГ/АА. Евросоюз утвердил новый пакет санкций против представителей Беларуси. Кто в списке? (руск.). Белсат (21 чэрвеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 27 чэрвеня 2021. Праверана 27 чэрвеня 2021.
  41. ↑ а б EUR-Lex
  42. ↑ а б nn.by
  43. ↑ Shields, Michael; Liffey, Kevin. Swiss widen sanctions list against Belarus (англ.). Reuters (7 ліпеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 7 ліпеня 2021. Праверана 10 ліпеня 2021.
  44. ↑ Sanctions program: Belarus: Verordnung vom 11. Dezember 2020 über Massnahmen gegenüber Belarus (SR 946.231.116.9), Anhang 1 Origin: EU Sanctions: Art. 2 Abs. 1 (Finanzsanktionen) und Art. 3 Abs. 1 (Ein- und Durchreiseverbot) (англ.). Дзяржаўны сакратарыят па эканамічных пытаннях  (ням.) (бел. (7 ліпеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 7 ліпеня 2021. Праверана 10 ліпеня 2021.
  45. ↑ CONSOLIDATED LIST OF FINANCIAL SANCTIONS TARGETS IN THE UK (англ.). Office of Financial Sanctions Implementation HM Treasury (25 чэрвеня 2021).
  46. ↑ Consolidated Canadian Autonomous Sanctions List. Міністэрства міжнародных спраў Канады  (англ.) (бел. (19 кастрычніка 2015). Праверана 29 чэрвеня 2021.
  47. ↑ Switzerland slaps additional sanctions on Belarus (англ.). Reuters. swissinfo.ch  (ням.) (бел. (12 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 12 жніўня 2021. Праверана 12 жніўня 2021.
  48. ↑ Treasury Holds the Belarusian Regime to Account on Anniversary of Fraudulent Election (англ.). Міністэрства фінансаў ЗША (9 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2021. Праверана 10 жніўня 2021.
  49. ↑ США расширили санкции в отношении официального Минска. Полный список (руск.). ZERKALO.IO (9 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2021. Праверана 10 жніўня 2021.
  50. ↑ Alcock, Charles. ICAO Council Agrees to Investigation Into Belarus Incident (англ.). Aviation International News  (англ.) (бел. (28 мая 2021). Праверана 9 чэрвеня 2021.
  51. ↑ ICAO Council to launch an investigation into the apparent forced diversion of Ryanair Flight FR4978 (англ.). Russell Publishing (2 чэрвеня 2021). Праверана 9 чэрвеня 2021.
  52. ↑ Обновленная информация о расследовании для установления фактов в отношении рейса FR4978 авиакомпании Ryanair (руск.). Міжнародная арганізацыя грамадзянскай авіяцыі (16 чэрвеня 2021). Праверана 5 жніўня 2021.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Інцыдэнт_з_рэйсам_Ryanair_4978&oldid=4626451"