Вікіпедыя

Дом губернатара (Мінск)

будынак у Верхнім Горадзе Мінска, колішні Езуіцкі калегіум.
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Дом губернатара.

Дом губерна́тара, або буды́нак езуі́цкай шко́лы — будынак у Мінску на плошчы Свабоды, 7. Уваходзіў комплекс Мінскага езуіцкага калегіума. У будынку месціцца Рэспубліканскі музыкальны каледж.

Славутасць
Дом губернатара
Перабудаваны будынак езуіцкай школы ў наш час
Перабудаваны будынак езуіцкай школы ў наш час
53°54′11″ пн. ш. 27°33′18″ у. д.HGЯO
Краіна  Беларусь
Горад Мінск
Дата заснавання 1699
Дата пабудовы 1699 год
Асноўныя даты

1699 — будаўніцтва
кан. XVIII ст. — рэканструцыя Ф. Крамера

1968 — перабудова
Статус Ахоўная шыльда гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь. Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 712Г000235шыфр 712Г000235
Стан значна перабудаваны
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя правіць

 
Чарцёж комплексу езуіцкага калегіума у канцы XVIII ст. Дом губернатара злева
 
Комплекс езуіцкага калегіума ў 1914 годзе
 
Мітынг перад домам губернатара, 1905 (гл. Курлоўскі расстрэл)
 
Беларускі нацыянальны бела-чырвона-белы сцяг над будынкам Народнага сакратарыята БНР, 1918

Пабудаваны ў 1699 годзе (паводле іншых звестак у 1769—1970-я гады) як езуіцкая школа ў складзе комплексу Менскага езуіцкага калегіума. У часе Паўночнай вайны (1700—1721) тут спыняліся расійскі імператар Пётр I, украінскі гетман Іван Мазепа, шведскі кароль Карл XII[1].

У 1770 годзе быў рэканструяваны — уваход у яго быў пазначаны квадратнай у плане вежай з купалам. З 1773 года, пасля забароны ордэна езуітаў у будынку размешчана свецкая шасцігадовая школа. Пасля перабудовы школы ў стылі класіцызм паводле праекта Фёдара Крамера ў 1799—1917 гадах — дом губернатара. Пры перабудове будынак страціў архітэктурны дэкор XVIII ст., у тым ліку і вежу з купалам.

У часе вайны 1812 года, у 1812 годзе тут спыняўся французскі маршал Луі Нікаля Даву. У 1821—1822 гадах у яго бібліятэцы працаваў расійскі дзекабрыст Мікіта Мураўёў, які напісаў у Мінску першы варыянт канстытуцыі будучай Расійскай дзяржавы («Паўночная праўда»)[1].

Уначы 28 чэрвеня 1905 года ў губернатарскі дом была кінутая бомба, пацярпелі казак і гарадавы. З 1910 года тут часова месцілася губернатарская канцылярыя і губернская ўстанова па забеспячэнні праваслаўнага духавенства. У 1914 годзе на другім паверсе адкрыўся вайсковы шпіталь, які ўзначальваў старшы лекар Сяргей Урванцоў. 22 кастрычніка таго ж года шпіталь наведаў расійскі імператар Мікалай II, ён раздаваў параненым Георгіеўскія крыжы[1].

З 20 лютага 1918 года ў будынку месціўся Народны сакратарыят БНР на чале з Язэпам Варонкам[1]. Тут была прынятая Першая Устаўная грамата БНР. 25 лютага нямецкія жаўнеры знялі з будынка беларускі сцяг і канфіскавалі грашовыя сродкі. Нямецкая адміністрацыя забрала будынак на патрэбы сваёй музычнай вайсковай каманды.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў будынку ў студзені 1919 года размяшчаўся Часовы рабочы-сялянскі савецкі ўрад Беларусі на чале са Змітром Жылуновічам (Цішка Гартны)[1]. З лютага 1919 да 1933 года тут месціліся Прэзідыум ЦВК БССР, Саўнаркам і іншыя дзяржаўныя ўстановы БССР, пасля Другой сусветнай вайны — музычная школа. У 1968 годзе зробленая апошняя значная перабудова паводле праекта архітэктара I. Левіна: зроблена прыбудова з боку дваровага фасада і надбудова верхняга паверха, перароблены фасады.

 
Пачатак рэканструкцыі ў 2019

Улетку 2019 года пачалася рэканструкцыя з рэстаўрацый будынка, якая прадугледжвае аднаўленне галоўнага фасада ў выглядзе, блізкім да гістарычнага, з захаваннем савецкай надбудовы. 2 жніўня 2020 года будынак адкрыўся пасля рэстаўрацыі[2].

Архітэктура правіць

Будынак уяўляў сабой прамавугольнае ў плане, двухпавярховае, накрытае вальмавым дахам збудаванне. Яго галоўны фасад быў вылучаны квадратнай у плане вежай, завершанай купалам.

У наш час перабудаваны да непазнавальнасці. Цяпер будынак чатырохпавярховы, галоўны фасад вырашаны плоскасна, пазбаўлены дэкору, чляніцца прамавугольнымі аконнымі праёмамі, на верхнім паверсе значна большымі па велічыні. Уваход аформлены строгім парталам.

Галерэя правіць

  • Будынак на старых фотаздымках
  •  
    На карціне Напалеона Орды, 1870—1877 г.
  •  
    18 сакавіка 1918 г.
  •  
    Дом Саветаў, 1919 г.
  •  
    1932 г.

Зноскі

  1. ↑ а б в г д Шыбека З. В. Минскъ сто гадоў таму. — Мінск: Беларусь, 2007. — С. 196—197. — 304 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-01-0729-9.
  2. ↑ realty.tut.by(недаступная спасылка)

Літаратура правіць

Спасылкі правіць

  Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 712Г000235
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Дом_губернатара_(Мінск)&oldid=4424133"