Каталонцы

Катало́нцы (катал.: Catalans) — раманскі народ, які пражывае на паўночным усходзе Пірэнейскага паўвострава, пераважна ў Каталоніі, Андоры і Балеарскіх астравах. Колькасць у Іспаніі — 7648 тыс., у Андоры — 32 тыс. чал. Агульная колькасць у свеце — 8108 тыс. (2010 г.).

Каталонцы (Catalans)
Агульная колькасць	8 108 тыс. (2010 г.)
Рэгіёны пражывання	Іспанія — 7 648 тыс. Андора — 32 тыс. Францыя — 109 тыс. Германія — 49 тыс. Аргенціна — 183 тыс. Італія — 23 тыс.
Мова	каталонская
Рэлігія	каталіцызм
Блізкія этнічныя групы	галісійцы, партугальцы, іспанцы

Паходжанне і гісторыя

Непасрэднымі продкамі каталонцаў з'яўляліся старажытныя плямёны кельтыбераў, раманізаваныя ў часы рымскага панавання. З XII ст. у італьянскіх пісьмовых крыніцах Каталонія ўзгадвалася як асобны рэгіён Пірэнейскага паўвострава. Лічыцца, што само слова "Каталонія" (Catalunya), як і Кастылія, паходзіць ад castlà (літаральна "замак"). Такім чынам жыхароў Пірэнеяў адрознівалі ад "готаў", жыхароў суседняга Праванса. Каталонцы ўдзельнічалі ў Рэканкісце, што паўплывала на іх рассяленне на поўдзень ад Пірэнеяў і на Балеарскіх астравах.

З 1137 г. Каталонія развівалася ў цесным палітычным саюзе з Арагонам, а пасля — з агульнай іспанскай манархіяй, хаця доўгі перыяд захоўвала аўтаномію, каталонскую мову як асноўную, важнымі заставаліся культурныя і эканамічныя сувязі з Паўднёвай Францыяй і Паўночнай Італіяй. У XIX ст. сацыяльныя і палітычныя рухі ў Каталоніі пад уплывам рамантызму перараслі ў адзіны нацыяналістычны рух, які меў надзвычай дэмакратычны характар. У 1931 г. рэспубліканскія ўлады Іспаніі прадставілі Каталоніі аўтаномію. Яна была адменена падчас дыктатуры Ф. Франка. Каталонская мова згубіла свой афіцыйны статус.

Іспанская Канстытуцыя 1978 г. абвясціла каталонцаў нацыяй. У 1979 г. быў прыняты каталонскі статут аб аўтаноміі.

Традыцыі і звычаі

Здаўна Каталонія з'яўлялася краінай, дзе існавалі буйныя гарады і гарадская гаспадарка, таму акрамя сельскай гаспадаркі і рыбалоўства, важнымі галінамі эканомікі былі рамяство і асабліва гандаль. У XIX стагоддзі адбылася індустрыялізацыя гарадоў і хутарызацыя сельскай гаспадаркі. Змены ў сацыяльным жыцці адмоўна адбіліся на захаванні народных звычаяў і традыцый. Фактычна, яны нанава пачалі адраджацца толькі ў XX стагоддзі.

Народныя строі каталонцаў адрозніваюцца наяўнасцю мужчынскіх капелюшоў Barretina, якія, як мяркуюць, маюць вельмі старажытнае паходжанне і былі запазычаны з Усходняга Міжземнамор'я. Каталонскі фальклор развіваўся пад моцным уздзеяннем каталіцызму. У казках і легендах асноўнымі героямі выступаюць святыя.

Найбольш папулярныя свя́ты — Багаяўленне (Reis), Сёмуха (Reis), Святы Георгій (Sant Jordi), каталонскі нацыянальны дзень La Diada (11 верасня), Дзяды (Dia Dels Difunts), на Балеарскіх астравах — Святы Антоній. У розных населеных пунктах арганізуюць урачыстаці, прысвечаныя да дня свайго святога заступніка - fiesta major, якія суправаджаюцца нацыянальным танцам сардана, вясёлай дэманстрацыяй вялікіх волатаў gegants і гіганцкіх галоў capgrosses.

Мова

Нацыянальная мова — каталонская.

Рэлігія

Большасць вернікаў — каталікі, аднак уплыў Касцёла на паўсядзённае жыццё адносна не вялікі.

Вядомыя каталонцы

• Антоніа Гаўдзі — адзін з найбольш самабытных еўрапейскіх архітэктараў XIX - XX стст.
• Сальвадор Далі — мастак, жывапісец, графік і скульптар.
• Жуан Міро — мастак, скульптар і графік.
• Мантсерат Кабалье — іспанская каталонская оперная спявачка (сапрана).
• Хасэ Карэрас — оперны спявак (тэнар).
• Сеск Фабрэгас — прафесійны футбаліст.

Спасылкі

• ARCHE: Каталонская імперыя Архівавана 22 кастрычніка 2022.
• Іспанія. За што каталонцы забілі Хрыста?(недаступная спасылка)
• Catalonia and Catalan people
• Countries and Their Cultures: Catalans
• Romilly Turner, Sardana Dancing — Catalan Cultural Dance
• TRADICIONS I COSTUMS CATALANES
• Marc Aureli Vila, Catalunya: Rius I Poblament