Людвіг Больцман

Лю́двіг Бо́льцман (ням.: Ludwig Eduard Boltzmann, 20 лютага 1844, Вена, Аўстрыйская імперыя — 5 верасня 1906, Дуіна, Італія) — аўстрыйскі фізік-тэарэтык, адзін з заснавальнікаў класічнай статыстычнай фізікі і малекулярна-кінетычнай тэорыі. Член Венскай (1895), Пецярбургскай (1899) і іншых акадэмій навук.

Людвіг Больцман
Ludwig Eduard Boltzmann
Дата нараджэння	20 лютага 1844(1844-02-20)[…]
Месца нараджэння	Вена, Аўстрыйская імперыя
Дата смерці	5 верасня 1906(1906-09-05)[…] (62 гады)
Месца смерці	Дуіна, Італія
Месца пахавання	Цэнтральныя могілкі ў Вене[d]
Грамадзянства	Цыслейтанія
Жонка	Henriette Boltzmann[d]
Дзеці	Henriette Boltzmann[d] і Ida Boltzmann[d]
Род дзейнасці	фізік, хімік, выкладчык універсітэта, матэматык, філосаф, фізік-тэарэтык
Навуковая сфера	тэарэтычная фізіка
Месца працы	Універсітэт Граца Венскі ўніверсітэт Мюнхенскі ўніверсітэт Лейпцыгскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар філасофіі (1866)
Альма-матар	Венскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	І. Стэфан
Вядомыя вучні	П. Эрэнфест М. Смалухоўскі Ф. Хазенерль Г. Херглотц
Вядомы як	заснавальнік статыстычнай механікі і малекулярна-кінетычнай тэорыі
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Саксонская акадэмія навук[d] (30 верасня 1902) Шведская каралеўская акадэмія навук Баварская акадэмія навук Пецярбургская акадэмія навук Французская акадэмія навук Венгерская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі Аўстрыйская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Саксонская акадэмія навук[d] Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША Турынская акадэмія навук[d]
Узнагароды	ганаровы доктар Універсітэта Осла[d] ганаровы доктар Оксфардскага ўніверсітэта[d] замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (1 чэрвеня 1899)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Надмагільны помнік Больцману на Цэнтральных могілках у Вене, з бюстам і формулай энтрапіі.

Скончыў Венскі ўніверсітэт (1866). Прафесар універсітэтаў у Грацы (1869—1873, 1876—1889), Вене (1873—1876, 1894—1900 і з 1903), Мюнхене (1889—1894) і Лейпцыгу (1900—1902).

Навуковы ўклад

Навуковыя працы па кінетычнай тэорыі газаў, тэрмадынаміцы, тэорыі выпрамянення, матэматыцы, механіцы і інш.

Разам з Дж. К. Максвелам распрацаваў статыстыку Больцмана, устанавіў сувязь паміж энтрапіяй і тэрмадынамічнай імавернасцю (гл. прынцып Больцмана), заклаў асновы тэорыі неабарачальных працэсаў, у 1884 тэарэтычна адкрыў адзін з законаў цеплавога выпрамянення (гл. закон выпрамянення Стэфана—Больцмана).

Адстойваў матэрыялістычныя пазіцыі ў фізіцы і тэорыі пазнання, абвергнуў гіпотэзу «цеплавой смерці» Сусвету.

Літаратура

• Бо́льцман Людвіг // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — С. 210. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).
• Бо́льцман Людвиг / Кузнецова О. В. // Т. 3. Бари — Браслет. — М. : Советская энциклопедия, 1970. — С. 528. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Голин Г. М., Филонович С. Р. Классики физической науки. — М., 1989. — С. 540. (руск.)

Спасылкі

• Профіль Людвіга Больцмана на афіцыйным сайце РАН