Стары Улас

беларускі пісьменнік, фалькларыст

Стары́ Ула́с[1], сапраўднае імя Уладзіслаў Пятровіч Сівы-Сівіцкі[1] (10 (22) сакавіка 1865, Валожын — 30 верасня 1939, Шашэльгішкі[d], цяпер Літва) — беларускі паэт, публіцыст, этнограф.

Стары Улас
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі
Псеўданімы Стары Ўлас, Стары Ўляс і Свой
Дата нараджэння 10 (22) сакавіка 1865
Месца нараджэння
Дата смерці 30 верасня 1939(1939-09-30) (74 гады)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці публіцыст, пісьменнік, паэт, ляснік
Мова твораў беларуская
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія

правіць
 
Дом у Валожыне, дзе жыў Стары Улас.

З каталіцкай сям’і валожынскіх сялян Пятра і Людвікі[2]. Бацька служыў кухарам у графа Міхала Тышкевіча.

Асірацеў у 9 гадоў, быў узяты пад апеку цёткай Юзэфай Амяльянскай. У больш дарослым узросце пайшоў працаваць памочнікам кухара да графа Тышкевіча, пазней стаў кухарам. Сістэмнай асветы не атрымаў, пісьменнасці яго навучыў выпускнік Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі Зяновіч, чалавек ліберальна-дэмакратычных поглядаў[3]. Авалодаў рускай і польскай граматай, пісаў па-беларуску лацінкай[2]. З 1909 года пачаў друкавацца ў «Нашай Ніве».

Ва ўзросце каля 20 гадоў Стары Улас быў аб’ездчыкам, потым ляснічым у графа Тышкевіча (да пачатку Першай сусветнай вайны). Жонка Антаніна з Вайцяхоўскіх, у пары было 8 дзяцей (4 хлопчыкі і 4 дзяўчынкі)[2]. У сваім валожынскім доме адкрыў беларускамоўную школу. У 1914 годзе паводле службы быў пераведзены ў Варняны Вілейскага павета (цяпер Астравецкі раён). Пазней пераехаў з сям’ёй у Вільню. У 1920 годзе пераехаў у вёску Сужаны на Віленшчыне, дзе працаваў у маёнтку ляснічым. У 1922 годзе гэтыя землі афіцыйна адышлі да Польшчы. У 1934 годзе пераехаў у суседнія з Сужанамі Шашэльгішкі, дзе атрымаў зямлю ад Тышкевіча за доўгую службу, займаўся земляробствам. Памёр ад запалення лёгкіх[2] у Шашэльгішках[3]. Пахаваны на могілках у Сужанах[2][4].

Творчасць

правіць

Дэбютаваў вершамі ў 1909 годзе ў «Нашай Ніве». Змяшчаў свае вершы і вершаваныя апавяданні ў беларускіх дарэвалюцыйных і заходнебеларускіх календарах. Выступаў і як публіцыст. Рабіў вершаваныя апрацоўкі народных легенд і паданняў. Аўтар парадыйна-сатырычнага апавядання «Тры злодзеі» (1912), паэмы «Год беларуса» (1911[5] ці 1910[1]). На творчасці адчуваецца ўплыў фальклорных традыцый[5].

Шэраг вершаў надрукаваны ў «Анталогіі беларускай паэзіі» (1961), зборніку «Беларуская дакастрычніцкая паэзія» (1969). Выйшла кніга вершаў і публіцыстыкі «Год беларуса» (1990). Рукапісы захоўваюцца ў архівах Беларусі, Літвы, Польшчы[1].

Памяць

правіць

На доме ў Валожыне, дзе жыў Стары Улас, размешчана памятная дошка[6].

Крыніцы

правіць
  1. а б в г БелЭн 2002.
  2. а б в г д Год беларуса: Вершы. Вершаваныя апавяданні. Публіцыстыка / Уклад., падрыхт. тэкстаў, уступ. арт. і камент. В. Рагойшы. — Мінск: Мастацкая літаратура, 1990. — 174 с. — ISBN 5-340-00529-1.
  3. а б Беларускія пісьменнікі 1995, с. 416.
  4. Магіла Старога Уласа. www.facebook.com. Праверана 22 студзеня 2024.
  5. а б Беларусь 1995.
  6. Беларускія пісьменнікі 1995, с. 417.

Літаратура

правіць