1891 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва

1891 год быў адзначаны шэрагам падзей, якія пакінулі прыкметны след у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва.

Ісаак Аскназій «Бацькі Майсея», 1891, Дзяржаўны Рускі музей.

Падзеі

Мікалай Багданаў-Бельскі «Новая казка», 1891, НММ РБ.

У 90-я гады ХІХ стагоддзя ў Мінск пераехалі жыць многія прафесійныя мастакі: Васіль Маас, акварэліст Эраст Сукоўскі, баталіст А. М. Папоў, а пазней Якаў Кругер, Л. Альпяровіч, І. Яроменка, Б. Адамовіч. Большасць з іх былі выхаванцамі расійскай Акадэміі мастацтваў, астатнія атрымалі мастацкую адукацыю ў рысавальных школах Масквы, Пецярбурга, Вільні, Кіева і Адэсы. Мастацкае жыццё ў горадзе актывізавалася.

Васіль Маас, выпускнік Акадэміі мастацтваў, служыў архітэктарам губернскага кіравання. Добра разумеючы, што адсутнасць мастацкіх навучальных устаноў у Мінску зачыняла шлях у мастацтва асноўнай масе мясцовай таленавітай моладзі, ён арганізаваў у Мінску малявальную школу па тыпу адэскай, якая лічылася тады лепшай. Для збору сродкаў зладзілі выставу карцін з прыцягненнем мясцовых мастакоў. Адкрылася яна 24 мая 1891 года ў залах Дваранскага сходу. Было прадстаўлена каля 100 карцін, у ліку якіх знаходзіліся творы Артура Бартэльса, Яна Матэйкі, І. Айвазоўскага, Эраста Сукоўскага, Яраслава Тышыньскага, Мяшчэрскага. Эраст Сукоўскі экспанаваў на выстаўцы 18 эцюдаў у пейзажным і бытавым жанрах, у тым ліку пейзажы Палесся, возера Свіцязь: «Дарога ў палескіх балотах пад час завірухі», «Зімовая дарога па рацэ на Палессі», «Раніцай на пароме», «Сядзіба ў пінскіх балотах», «Па дарозе на возера Свіцязь» і іншыя.

Гэта была першая выстаўка прафесійнага выяўленчага мастацтва ў Мінску і ва ўсёй Беларусі. Яна паклала пачатак рэгулярнай выставачнай дзейнасці беларускіх мастакоў.

Аднак выстаўка не мела таго поспеху, на які разлічвалі арганізатары. Пасля пакрыцця выдаткаў засталася нязначная сума.

У канцы 1891 В. Ф. Маас стварыў мастацка-сталярную майстэрню, у якой не толькі бясплатна выкладаў, але і выдаваў вучням штотыдзень па 50 капеек са сваіх сродкаў, каб даць ім магчымасць хадзіць на заняткі. Для майстэрні было выдзелена памяшканне пры летнім тэатры ў гарадскім садзе. З надыходам летняга тэатральнага сезона майстэрня пазбавілася памяшкання і з-за адсутнасці грошай на наём іншага спыніла існаванне.

З’явіліся

• Свята-Троіцкая царква, Бытча — помнік архітэктуры рэтраспектыўна-рускага стылю

Нарадзіліся

• 7 сакавіка — Якаў Балглей (пам. 1934), французскі мастак Парыжскай школы і гравёр, выхадзец з Беларусі
• 22 жніўня — Жак Ліпшыц (пам. 1973), французскі скульптар, выхадзец з Гродзенскай губерні
• Арон Касталянскі (пам. 1934), беларускі мастак. Сакратар Камісіі па вывучэнні мастацтва яўрэйскага аддзела Інстытута беларускай культуры (1927)

Галерэя

• 
  Вікенцій Леапольд Сляндзінскі «Партрэт Тадэвуша Багдановіча»
• 
  Адбітак. Віцебск, Прачысценская гара. Царква Прачыстай Багародзіцы.
• 
  Выява Ісуса з хлебам і чашай. Надпіс: «1891 Г. Я. 6. Пожертвованная Ікон Васіліем Ф. Лемешевскім»
• 
  Казімір Альхімовіч «Выкарчоўка»

Літаратура

• Шибеко 3. В., Шибеко С. Ф. Минск: Страницы жизни дореволюционного города — Мн.: Полымя, 1990. — 352 с., [1] отд. л. карт.: ил. - 13 000 экз. — ISBN 5-345-00131-6. (руск.)