Антон Марціноўскі
Антон Марціноўскі (лац.: Antoni Marcinowski; 10 ліпеня 1781, Радашковічы — 3 студзеня 1855, Вільня; Псеўданімы: Патэлё) — выдавец і публіцыст.
| Антон Марціноўскі | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 10 ліпеня 1781 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 3 студзеня 1855 (73 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Альма-матар | |
| Член у | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
правіцьНарадзіўся ў сям’і ўніяцкага капелана Яна Марціноўскага[1]. Скончыў Мінскую гімназію. У канцы 1807 г.[1] скончыў Віленскі ўніверсітэт. Адзін з арганізатараў Віленскага друкарскага таварыства і літаратурна-грамадскага аб’яднання шрубаўцаў (мянушка Патэла[1]). Рэдактар часопіса шрубаўцаў «Wiadomości brukowe» («Вулічныя навіны»). У 1807 г. адчыніў прыватную друкарню, адкуль выйшла звыш 400 назваў кніг розных галін ведаў. Таксама ўдзельнічаў у складанні зборніка «Збор старажытных грамат гарадоў Вільні, Коўна, Трокаў…».
Быў сакратаром візітараў школаў на Беларусі і Літве. У 1812 г. — сакратар Камісіі Часовага ўрада ВКЛ. Потым прыватны настаўнік у Вільні. Сакратар Віленскага аддзела Расійскага Біблейскага таварыства (1816). У 1820 г. — вілейскі межавы адвакат[1].
Член масонскай ложы «Паўночная паходня» ў Мінску, масон 1-й ст. у 1820 годзе[1].
Адзін з першых, хто цікавіўся ў Польшчы педагагічнымі метадамі Джозефа Ланкастэра і Іагана Песталоці. Перакладаў і пісаў працы па педагогіцы, сельскай гаспадарцы, тэхналогіі. Быў сябрам таварыства падтрымкі бедных вучняў (напісаў яго статут). З 30.02.1818 г. да канца 1839 г. друкаваў і рэдагаваў газету «Kurier Litowski», якая з 1831 г. набыла характар афіцыйны (з 1840 г. змяніла назву на «Kurier Wileński»). У 1818—1830 г. Марціноўскі рэдагаваў і друкаваў «Dziennik Wileński». У яго друкарні апублікаваны «Статут ВКЛ» (1819), «Байкі і расказы» І. Красіцкага (1820), «Паэзія» Ф. Д. Князьніна (1820 г.). Яго накладам (грашыма) і друкам выходзілі універсальныя падручнікі (напрыклад, табліцы для навучання па метаду Ланкастэра), літаратурныя творы, папулярныя сельскагаспадарчыя кніжкі, навучальныя працы І. Даніловіча, Т. Корбута і інш. Надзвычай працавіты, дзейны, прадпрымальніцкі. Добра ведаў гісторыю свайго краю, меў уплыў на розныя справы дабрачыннасці (ахвяраваў, напрыклад, 14,21 злотых на будаўніцтва кракаўскага помніка Касцюшку) і навуковыя, апякаў здольную моладзь. 15 красавіка 1824, пад час следства над філаматамі і філарэтамі, узяў на паручыцельства Э. Асташэўскага, а пазней А. Дудзіна. Марціноўскі стаў узорам новага тыпу патрыёта Беларусі (будучы палякам, любіць Беларусь, а будучы беларусам, любіць Польшчу)[1].
,_Rosa._%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96,_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D0%B0_(2022).jpg)
У канцы жыцця страціў зрок. Пахаваны на могілках Роса ў Вільні[1].
Творы
правіцьАўтар твора антыпрыгонніцкай сатыры «Машына для біцця хлопаў» (на польскай мове), надрукаванай у 1817 годзе ў «Wiadomości brukowe» № 8 без пазнакі аўтарства[2]; пакінуў у рукапісу «Успаміны» і працу «Думкі пра збіранне матэрыялаў і напісання гісторыі касцёлаў і кляштараў» (на полскай мове)[1].
Сям’я
правіцьМеў сына Дамініка (памёр у 1856 г.)[1].
Зноскі
- ↑ а б в г д е ё ж з Швед, В. В. Марцыноўскі Антоні Янавіч // Масоны і ложы на землях Беларусі (канец XVIII — першая чвэрць XIX ст.) : біябібліягр. слоўн.. — Гродна: ГрДУ, 2007. — 275 с. — ISBN 978-985-417-866-0.
- ↑ Machina do bicia chłopów // Wiadomości brukowe. 1817. № 8 (27 stycznia).
Літаратура
правіць- Швед, В. В. Марцыноўскі Антоні Янавіч // Масоны і ложы на землях Беларусі (канец XVIII — першая чвэрць XIX ст.) : біябібліягр. слоўн.. — Гродна: ГрДУ, 2007. — 275 с. — ISBN 978-985-417-866-0.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
- Хаўстовіч М. Сатыра ў духу Свіфта // Працы кафедры гісторыі беларускае літаратуры Белдзяржуніверсітэта. — 2008. — Вып. 9. — С. 215.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — 592 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9.