Арол-карлік (Aquila pennata, Hieraaetus pennatus) — драпежная птушка сямейства ястрабіныя.

Арол-карлік
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Hieraaetus pennatus Gmelin, 1788

Сінонімы
Aquila pennata
Арэал
выява

     Гнездавы арэал      Круглы год

     Зімовая міграцыя
Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  175568
NCBI  70275
EOL  915252
FW  369330
Hieraaetus pennatus

Апісанне

правіць

Невялікі арол, целаскладам і памерамі больш блізкі да канюка. Даўжыня птушкі 50—60 см, маса не перавышае 900 г, размах крылаў каля 1,2 м. Трапляюцца птушкі цёмнай (больш-менш аднатоннай цёмна-бурай) і светлай (спіна бледна-бурая, ніз цела белы або бураваты, часам з папярочнымі стракацінамі) афарбоўкай. Патыліца і задні бок шыі крыху святлейшыя за спіну. Махавыя пёры чорна-бурыя. Хвост цёмна-буры з слабавыразным больш светлым папярочным малюнкам. Дзюба чарнаватая, васкавіца і лапы жоўтыя, кіпцюры чорныя. Характэрны голас — высокі звонкі посвіст, які паўтараецца.

Пашырэнне

правіць

Арэал разарваны. Гняздуе на паўночным захадзе Афрыкі і ў цёплым умераным клімаце Еўразіі. Ад Пiрэнейскага паўвострава і Францыі распаўсюджаны лакальна праз цэнтральна-паўднёвую частку Еўропы (Грэцыя, Балканы, Славакія, поўнач Польшча), самкнутым арэалам праз Усходнюю Еўропу і Малую Азію да Сярэдняй Азіі. Дасягае Алтая, верхняй Лены і паўднёва-ўсходняй часткі Забайкалля. На тэрыторыі Беларусі сустракаецца рэдка, толькі на поўдні, занесены ў Чырвоную кнігу.

Біятоп: старыя лісцевыя, мяшаныя або хвойныя лясы з зарослымі палянамі або ў выглядзе лугоў, а таксама са скальнымі агаленнямі, паблізу адкрытых тэрыторый. На поўдні арэала, у Паўночнай Афрыцы і на Каўказе — на вышыні да 1500—2000 м.

Амаль усюды пералётная птушка, зімуе ў тропіках Афрыкі і Паўднёвай Азіі. Вельмі мала птушак зімуе на поўдні Еўропы (паўднёвая Іспанія, Францыя, Грэцыя, Крыт) альбо ў паўночна-заходніх раёнах Афрыкі, у Егіпце і Ізраілі. Большасць зімуе ў Афрыцы ад Эфіопіі і цэнтральнай часткі Судана да Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі на поўдні, а таксама праз Чад і Нігерыю, Буркіна-Фасо, Малі, Сенегал да Залатога Узбярэжжа на захадзе.

Асаблівасці біялогіі

правіць

Палюе на дробных птушак, яшчарак, змей, грызуноў. Пераважна арнітафаг: ловіць шэрых курапатак, бакасаў, драчоў, галубоў, сарок, драздоў, кнігавак, дзятлаў, курэй. З млекакормячых нападае на хамякоў, андатраў, вадзяных пацукоў, жаўтагорлых мышэй, вавёрак.

Гняздзіцца ў лесе на дрэвах адзін раз у год, у муры звычайна адно ці два яйкі. Гняздо пераважна на лісцевых або хваёвых дрэвах на вышыні 6—16 м над зямлёй, у верхняй частцы кроны, больш рэдка — на скальных выступах. У форме кола, плоскае, з сухіх галін; высцілка з тонкіх галінак (часта з прымессю зялёнага лісця, свежай ігліцы хвоі і травяністых раслін). Займае таксама гнёзды іншых вялікіх птушках; часам гняздзіцца ў калоніях чапляў. Дыяметр гнязда 70—120 см, вышыня 40—60 см.

Яйкі 2 (часам 1—3), уздутыя, белыя са слабымі, невялікімі буравата-жаўтаватымі мазкамі (месцы больш густога размяшчэння плям вельмі зменлівыя) альбо зеленавата-белыя з нешматлікімі чырванаватымі мазкамі. Памеры: 56,5 х 46,0 мм.

Зноскі

Літаратура

правіць
  • Арол-карлік // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — С. 501. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
  • Арол-карлік // Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X
  • Арол-карлік // Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мн.: БелЭн, 1993. ISBN 5-85700-095-5