Сенегал

дзяржава на паўн.-зах. беразе Афрыкі

Сенегал (фр.: le Sénégal) — дзяржава ў заходняй Афрыцы на ўзбярэжжы Атлантычнага акіяна, на поўдзень ад ракі Сенегал.

Рэспубліка Сенегал
République du Sénégal
Герб Сенегала
Сцяг Сенегала Герб Сенегала
Дэвіз: «Un Peuple, Un But, Une Foi»
Гімн: «Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons»
Дата незалежнасці 20 жніўня 1960 (ад Федэрацыі Малі)
Афіцыйная мова Французская
Сталіца Дакар
Найбуйнейшыя гарады Дакар, Туба, Ціес, Каалак, М'Бур
Форма кіравання Паўпрэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт
Прэм'ер-міністр
Макі Сал
Амінату Турэ
Плошча
• Усяго
• % воднай паверхні
87-я ў свеце
196.712 км²
2,1
ВУП (ППЗ)
  • Разам (2012)
  • На душу насельніцтва

$26,574 млрд
$2.026
ВУП (намінал)
  • Разам (2012)
  • На душу насельніцтва

$13,864 млрд
$1.057
ІРЧП (2012) 0,470 (нізкі) (154-ы)
Этнахаронім Сенегальцы
Валюта Франк КФА (XOF)
Інтэрнэт-дамен .sn
Код ISO (Alpha-2) SN
Код ISO (Alpha-3) SEN
Код МАК SEN
Тэлефонны код +221
Часавыя паясы +0

Мяжуе з Маўрытаніяй на поўначы, з Малі на ўсходзе, з Гвінеяй і Гвінеяй-Бісау на поўдні. Унутры Сенегала размяшчаецца паўанклаў дзяржава Гамбія, якая прасціраецца ад Атлантычнага акіяна ўглыб Сенегала на 300 км.

Сталіца і буйнейшы горад — Дакар.

Дзяржаўная мова — французская, але яе ўжывае толькі адукаваная меншасць. Арабская мова мае статус нацыянальнай мовы.

Нацыянальнае свята — Дзень незалежнасці — 4 красавіка.

Дзяржаўны лад правіць

Сенегал — рэспубліка. Дзейнічае Канстытуцыя 2001 года.

Кіраўнік дзяржавы — прэзідэнт.

Заканадаўчая ўлада належыць Нацыянальнаму сходу (120 дэпутатаў) з тэрмінам паўнамоцтваў 5 гадоў. Палова складу парламента выбіраецца паводле прапарцыянальнай сістэмы, палова — паводле мажарытарнай.

Выканаўчую ўладу ажыццяўляе ўрад на чале з прэм’ер-міністрам, якога прызначае прэзідэнт.

Гісторыя правіць

 
Ваяр народа валоф

Паселішчы чалавека на тэрыторыі Сенегала вядомы з часоў ніжняга палеаліту.

З IX ст. тут жылі народы тукулёр, валоф, фульбэ; тэрыторыя Сенегала ўваходзіла ў склад дзяржаў Гана, Малі, Сангай.

У XV ст. з’явіліся еўрапейцы (з 1446 партугальцы, у XVI ст. іх выцеснілі галандцы), якія гандлявалі рабамі.

У XVII ст. Сенегал каланізаваны французамі (у 1659 заснаваны горад Сен-Луі). Да 1854 года абвешчаны французскай калоніяй, але цалкам заваяваны французамі ў 1879—1890 гадах. Эканамічным цэнтрам калоніі быў горад Дакар (заснаваны ў 1857). У 1848—1851 і з 1871 года краіна мела сваіх дэпутатаў у Нацыянальным сходзе Францыі (уласна афрыканцаў з 1914). У французскіх каланіяльных войсках у Афрыцы служылі сенегальскія стралкі. З 1895 года Сенегал — частка Французскай Заходняй Афрыкі.

У 2-ю сусветную вайну да 1943 года пад уладай французскага прагерманскага ўрада Вішы, потым адна з апорных баз антыгітлераўскай Змагарнай Францыі. У 1946 годзе Сенегал атрымаў статус заморскай тэрыторыі Францыі, у 1957 — унутраную аўтаномію. Вядучай палітычнай сілай краіны з 1958 года быў Прагрэсіўны саюз Сенегала (ПСС). З 1958 года Сенегал аўтаномная рэспубліка ў складзе французскай Супольнасці. У 1959 годзе аб’яднаўся з Французскім Суданам у Федэрацыю Малі (з 20 чэрвеня 1960 года незалежная, 20 жніўня 1960 года распалася).

5 верасня 1960 года Сенегал стаў незалежнай рэспублікай на чале з прэзідэнтам Л. С. Сенгорам (генеральны сакратар ПСС). Пасля адхілення ад улады апазіцыйна настроенага кіраўніка ўрада М. Дыя (у 1962—1974 зняволены) Сенгор адначасова быў і прэм’ер-міністрам краіны (1962—1970). У дзяржаве будаваўся «дэмакратычны афрыканскі сацыялізм» (спробы сумясціць афрыканскія традыцыі і каштоўнасці індустрыяльнага грамадства). З 1966 года існаваў аднапартыйна рэжым ПСС (з 1976 называецца Сацыялістычная партыя), які ў знешняй палітыцы арыентаваўся на Францыю.

У 1974 годзе дазволена дзейнасць іншых партый, у тым ліку Дэмакратычная партыя Сенегала (генеральны сакратар А. Вад). Пры пераемніку Сенгора А. Дыуфу (з 1983 прэзідэнт, у 1983—1991 адначасова і прэм’ер-міністр Сенегала) у краіне паглыбіліся палітычныя і сацыяльна-эканамічныя пераўтварэнні, палепшаны адносіны з Анголай і Эфіопіяй. У 1982—1989 гадах Сенегал разам з Гамбіяй утвараў канфедэрацыю Сенегамбія. У 1988 годзе адбыліся міжэтнічныя хваляванні на памежжы Сенегала і Маўрытаніі, з 1990 года ўнутры краіны ўзнік канфлікт вакол пытання незалежнасці паўднёвай правінцыі Казаманс.

У сакавіку 2000 года прэзідэнтам Сенегала выбраны А. Вад.

Геаграфія правіць

 
Нацыянальны парк Джудж

Дзяржава Сенегал знаходзіцца ў Заходняй Афрыцы. Абмываецца водамі Атлантычнага акіяна.

Плошча: агульная — 196 190 кв. км. Даўжыня берагавой лініі — 531 км. Найвышэйшая вяршыня Сенегала — 581 м.

Ландшафт у асноўным раўнінны-саванны з невялікім уздымам на поўдні.

Клімат субэкватарыяльны. Сярэднія тэмпературы: каля 23 °C у студзені і 28 °C у ліпені.

Найбольшыя рэкі Сенегал, Гамбія (вярхоўі), Салум і Казаманс.

Тут знаходзіцца самы заходні пункт Афрыкі — паўвостраў Зялёны мыс.

Нацыянальны парк Ніякола-Коба, Джудж (уключаны ЮНЕСКА ў спіс Сусветнай спадчыны).

З карысных выкапняў найбольшае значэнне маюць фасфарыты. Ёсць жалезная руда, пяскі з ільменітам, рутылам і цырконам.

Эканоміка правіць

Эканоміка краіны не развітая. Каля 70 % працаздольнага насельніцтва занята ў сельскай гаспадарцы. Асноўнымі сельскагаспадарчымі культурамі зяўляюцца: цукровы трыснёг, бавоўна, рыс.

Насельніцтва правіць

У Сенегале пражывае крыху больш за 17 млн чалавек.

99 % насельніцтва негроіднай расы (з іх валоф — 43 %, фульбэ — 23 %, сэрэра — 15 %), 1 % — французы і ліванцы.

Валоф насяляюць цэнтральную частку краіны, на поўнач і ўсход ад Дакара і тэрыторыі ўздоўж узбярэжжа.

96,5 % насельніцтва вызнае іслам і 3,5 % — паслядоўнікі хрысціянскіх рэлігій.

Больш за 70 % жывуць у сельскіх раёнах[2][3].

Гл. таксама правіць

Літаратура правіць

  1. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2020f/africa
  2. Насельніцтва Сенегала
  3. Сенегал — ідэальнае месца для афрыканскіх канікулаў.