Тарнова

Тарнова
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская
Раён	Лідскі
Сельсавет	Тарноўскі
Каардынаты	53°47′41″ пн. ш. 25°08′50″ у. д.HGЯO
Насельніцтва	▼578 чал. (2009);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1561
Паштовыя індэксы	231328
Аўтамабільны код	4
	Тарнова на Вікісховішчы

Тарно́ва^[1] (трансліт.: Tarnova, руск.: Тарново) — аграгарадок у Лідскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі. Адміністрацыйны цэнтр Тарноўскага сельсавета.

Геаграфія

Знаходзіцца на рацэ Дзітва, за 18 кіламетраў на паўднёвы захад ад горада Ліда, за 100 кіламетраў ад Гродна, за 3 кіламетры ад чыгуначнага прыпыначнага пункта Белагруда^[2].

Гісторыя

У 1690 годзе Ганна Завіша, якая мела ва ўласнасці вёску Белагруда, выйшла замуж за Пятра Станіслава Тарноўскага. У хуткім часе на процілеглым беразе Дзітвы з’явілася вёска Тарноўшчына. У сярэдзіне XVIII стагоддзя Тарноўшчыну з Белагрудай атрымалі Радзівілы — у выніку шлюбу Барбары Кезгайлаўны Завішы з князем Мікалаем Фаўстынам Радзівілам, мечнікам літоўскім і ваяводам новагародскім. Наступнымі спадчыннікамі былі падкаморы літоўскі Станіслаў Радзівіл (1722—1787) і яго сын Мікалай (1751—1811).

У канцы XVIII стагоддзя на поплаве над Дзітвой на землях Радзівілаў меўся стаў, дзейнічаў млын (з-за нізкага ўзроўню вады малолі толькі ўвесну, або калі дажджы).

З 1795 годзе вёска ў Расійскай імперыі. Мікалай Станіславаіч Радзівіл у 1808 годзе аддаў Тарнова ў заклад Тадэвушу Андрэйкавічу за 10 тысяч залатых дукатаў і 130 тысяч злотых. Пасля судовага працэсу ў 1824—1825 гадах бакі падпісалі дамову, згодна з якой Тадэвуш Андрэйкавіч стаў уладальнікам маёнтка. Яго сын Юлій прадаў Тарноўшчыну Канстанціну Кашчыцу (1828—1881), які за ўдзел у лютаўскім паўстанні 1861 года быў сасланы ў Сібір, а ў 1866 годзе вымушаны прадаць маёнтак. З таго часу Тарноўшчына з фальваркамі належала палкоўніку Дзмітрыю Маўрасу (пам. 1896), а пасля яго сыну Мікалаю (пам. 1919).

У 2-ой палове XIX стагоддзя вядома як сядзіба Тарноўскай воласці Лідскага павета. Валасное праўленне знаходзілася за 4 км, але воласць называлася Тарноўскай. У 1864 годзе было адкрыта народнае вучылішча. На пачатку 1880-х гадоў у сядзібе працавалі народнае вучылішча, вінакурны завод, вадзяны млын.

У 1921—1939 гадах вёска ў складзе Польшчы. Паводле перапісу ад 1921 года, фальварак Тарноўскай гміны Лідскага павета Навагрудскага ваяводства, 8 жылых дамоў, 57 жыхароў.

З 1939 года вёска ў БССР. З канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года пад нямецка-фашысцкай акупацыяй. 3 1974 года — адміністрацыйны цэнтр сельсавета^[3].

Насельніцтва

1996—769 чал. (272 двары)
2002—740 чал. (272 двары)^[2]
2004—733 чал. (268 двароў)
2009—578 чал.

Інфраструктура

Сярэдняя школа
Палац культуры
Бібліятэка
Амбулаторыя
Аптэка

Славутасці

Cядзібны дом

Сядзіба (канец XIX — пачатак XX стагоддзя)
Помнік землякам, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну

Страчаная спадчына

8 кастрычніка 1892 года святар Радзівонішкаўскай царквы Дружылоўскі асвяціў мураваную капліцу ў імя Святога Дзмітрыя Салунскага, пабудаваную ў маёнтку Тарнова па праекце і пад асабістым наглядам графа Маўраса ў неагатычным стылі. Шыбы ўпрыгожвалі выявы святых і крыжы з рознакаляровага шкла. Каля капліцы пабудавалі званіцу з конусападобным купалам і крыжам наверсе. Пад капліцай знаходзілася ўсыпальніца, дзе пахавалі парэшткі жонкі графа. У гэтай жа ўсыпальніцы праз чатыры гады быў пахаваны і сам граф Дзмітрый. У 1939 годзе капліца з магільным склепам Маўрасаў была разбурана^[4].

Вядомыя асобы

Аляксандр Генрыхавіч Сонгін (нар. 1969) — беларускі палітык.

Зноскі

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
↑ ^а ^б БелЭн 2002.
↑ Рашэнне выканаўчага камітэта Гродзенскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 14 студзеня 1974 г. // Зборнік законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 10 (1420).
↑ Лідскі летапісец. 2005. № 1—2 (29—30). — С. 83—88.

Літаратура

Тарно́ва // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 442. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Мн., 1986.
Памяць: Ліда. Лідскі раён: Гіст.-дак хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / Рэдкал В. Баранаў і інш. — Мн.: Беларусь, 2004. ISBN 985-01-0522-4
Лаўрэш Л. Кароль Андоры з-пад Ліды // Маладосць. № 10. 2014. С. 114—125.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тарнова

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).

[FOOTNOTEБелЭн2002-2] а ^б БелЭн 2002.

[3] Рашэнне выканаўчага камітэта Гродзенскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 14 студзеня 1974 г. // Зборнік законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 10 (1420).

[4] Лідскі летапісец. 2005. № 1—2 (29—30). — С. 83—88.

[1]

[2]

[3]

[4]