Зацітава Слабада

Зацітава Слабада
Краіна	Беларусь
Вобласць	Мінская
Раён	Пухавіцкі
Сельсавет	Пухавіцкі
Каардынаты	53°30′57″ пн. ш. 28°15′59″ у. д.HGЯO
Водныя аб’екты	Цітаўка і Свіслач
Насельніцтва	▼390 чал. (2019);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1713
Паштовыя індэксы	222832
Аўтамабільны код	5

Заці́тава Слабада́^[1] (трансліт.: Zacitava Slabada, руск.: Затитова Слобода) — вёска ў Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Пухавіцкага сельсавета. Месціцца за 7 км на ўсход ад Мар’інай Горкі, 58 км ад Мінска, каля шашы Мінск — Бабруйск^[2], пры ўпадзенні ракі Цітаўка ў Свіслач.

Гісторыя

Ранняя гісторыя

Першае ўпамінанне ў 1623 годзе. У 1779 годзе ў вёсцы было 28 двароў^[3]. У канцы XVIII стагоддзя вёска Слабада ў Менскім павеце Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага, шляхецкая ўласнасць^[4].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 года тэрыторыя апынулася ў складзе Расійскай імперыі, у Ігуменскім павеце Мінскай губерні. У першай палове XIX стагоддзя адносілася да маёнтка Пухавічы ўласнасці Ваньковічаў^[5].

Пасля 1861 года ў Пухавіцкай воласці Ігуменскага павета. Паводле перапісу 1897 года былі прыпісная царква, хлебазапасны магазін.

Найноўшы час

З канца лютага 1918 года тэрыторыя акупаваная войскамі Германскай імперыі. 25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У снежні 1918 года занята Чырвонай Арміяй, з 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. У час польска-савецкай вайны ў жніўні 1919 — ліпені 1920 гадоў пад акупацыяй Польшчы (Мінская акруга ГУУЗ).

З 31 ліпеня 1920 года ў Беларускай ССР. У 1922 годзе была школа 1-й ступені, працавала 2 настаўнікі, было каля 70 вучняў. У 1924—1925 гадах цэнтр Слабадскога сельсавета. У пачатку 1930-х гадоў праведзена прымусовая калектывізацыя, у 1933 годзе былі калгасы «Пуцілавец» і «Кастрычнік», працавалі 2 кузні і ваўначоска.

У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 года да 2 ліпеня 1944 года пад акупацыяй Германіі.

У канцы 1950-х гадоў у вёсцы здымалі мастацкі фільм «Строгая жанчына»^[6].

Насельніцтва

1870 год — 103 жыхары мужчынскага полу
1897 год — 70 двароў, 369 жыхароў
1908 год — 87 двароў, 529 жыхароў
1917 год — 104 двары, 531 жыхар
1960 год — 549 жыхароў
1971 год — 170 двароў, 511 жыхароў
1997 год — 183 двары, 519 жыхароў^[2]
2002 год — 179 двароў, 517 жыхароў
2009 год — 414 жыхароў
2019 год — 390 жыхароў^[7]

Інфраструктура

Эканоміка і медыцына

Ёсць аддзяленне сувязі, механічныя майстэрні, крамы, ветэрынарны пункт.

Культура і адукацыя

Пачатковая школа, бібліятэка, дом культуры.

Вядомыя асобы

Алесь Карлюкевіч (нар. 1964)— беларускі краязнавец, літаратуразнавец, журналіст.
Мікалай Свірыдаў (нар. 1950) — навуковец, кандыдат сельскагаспадарчых навук.

Памятныя мясціны

Брацкая магіла савецкіх воінаў^[2]
Магіла ахвяр нацызму^[2]

Крыніцы

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
↑ ^а ^б ^в ^г Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 25. — 608 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0130-3.
↑ Алесь Карлюкевіч. За Титовкою — Слобода (нявызн.). Беларусь сегодня (6 чэрвеня 2009).
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.] — 2013 — 1 атлас (347, [4] с.) : каляр., карты, тэкст, іл., паказальнік — ISBN 978-985-508-245-4. С. 100—101.
↑ Дапаможнік (нявызн.). helper.archonline.by. Праверана 5 ліпеня 2024.
↑ Алесь Карлюкевіч. За Титовкою — Слобода (нявызн.). Беларусь сегодня (6 чэрвеня 2009).
↑ Belarus (нявызн.). pop-stat.mashke.org. Праверана 26 красавіка 2024.

Літаратура

Зацітава Слабада // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 8: Мінская вобласць, кн. 4 / рэдкал.: Т. У. Бялова (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2013. — С. 145. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-11-0735-9.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 25. — 608 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0130-3.
Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Минская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2009. — 60 с. — 20 000 экз. — ISBN 978-985-508-174-7. (руск.)
Памяць: Пухавіцкі раён: Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / Укл. А. А. Прановіч; Рэдкал.: А. М. Карлюкевіч і інш.. — Мінск: Беларусь, 2003. — 749 с. — ISBN 985-01-0251-9.
Алесь Карлюкевич. За Титовкою — Слобода // Беларусь сегодня, 2009-06-6
Карлюкевіч А. М. За Цітаўкаю — Слабада: Краязнаўчы нарыс. — Мн., Пейто, 1997. С. 40
Карлюкевіч А. М. Зацітава Слабада: краязнаўчы нарыс. Выд. 2-е, дап. і дапрац.. — Мн., Выдавец Зміцер Колас, 2007. С. 59
Jelski A. Zacitewska Słoboda // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIV: Worowo — Żyżyn (польск.). — Warszawa, 1895. — S. 218.

Спасылкі

На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)

[bel7-2] а ^б ^в ^г Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 25. — 608 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0130-3.

[3] Алесь Карлюкевіч. За Титовкою — Слобода (нявызн.). Беларусь сегодня (6 чэрвеня 2009).

[atlas-4] Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.] — 2013 — 1 атлас (347, [4] с.) : каляр., карты, тэкст, іл., паказальнік — ISBN 978-985-508-245-4. С. 100—101.

[5] Дапаможнік (нявызн.). helper.archonline.by. Праверана 5 ліпеня 2024.

[6] Алесь Карлюкевіч. За Титовкою — Слобода (нявызн.). Беларусь сегодня (6 чэрвеня 2009).

[7] Belarus (нявызн.). pop-stat.mashke.org. Праверана 26 красавіка 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]