Казімір Адамавіч Равяка

Казімі́р Ада́мавіч Равя́ка (або Рэвя́ка; 9 жніўня 1937, Смалянікі, цяпер Ляхавіцкі раён, Брэсцкая вобласць — 9 ліпеня 2013) — беларускі гісторык, доктар гістарычных навук, прафесар (БДУ). Антыкавед, даследаваў гісторыю Пунічных войнаў і культуру старажытнага Рыма.

Казімір Адамавіч Равяка
Дата нараджэння	9 жніўня 1937(1937-08-09)
Месца нараджэння	Смалянікі, Баранавіцкі павет, Навагрудскае ваяводства, Польская Рэспубліка
Дата смерці	9 ліпеня 2013(2013-07-09) (75 гадоў)
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	гісторык
Навуковая сфера	антычнасць
Месца працы	БДУ
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	Мінскі бібліятэчны тэхнікум (1957) гістарычны факультэт БДУ (1962)
Навуковы кіраўнік	Фёдар Макаравіч Нячай
Узнагароды	Ганаровая грамата БДУ[d] (1980) Ганаровая грамата БДУ[d] (2001) Ганаровая грамата МінВНУ БССР[d] (1978) Ганаровая грамата МінВНУ БССР[d] (1987)

Біяграфія

Дзяцінства, вучоба

Нарадзіўся ў 1937 годзе ў вёсцы Смалянікі Баранавіцкага павета Польскай Рэспублікі. Рос у сялянскай сям’і, перажыў Другую сусветную вайну і першыя пасляваенныя гады. У 1955 годзе скончыў школу ў в. Мядзведзічы Ляхавіцкага раёна. У тым жа годзе паступіў у Мінскі бібліятэчны тэхнікум імя А. С. Пушкіна, які скончыў з адзнакай.

У 1962 годзе скончыў гістарычны факультэт БДУ. У тым жа годзе пачаў працаваць настаўнікам у школе ў вёсцы Сінкевічы Лунінецкага раёна. З 1967 года працаваў выкладчыкам у Краснабярэжскім сельскагаспадарчым тэхнікуме (Жлобінскі раён).

Праца ў БДУ

Па запрашэнні загадчыка кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў БДУ Фёдара Нячая паступіў, а пазней скончыў аспірантуру таго ж універсітэта. З 1972 года працаваў на кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў.

У 1974 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю «Роля рымскага і італійскія плебсу ў 2-й Пунічнай вайне» (навуковы кіраўнік — Ф. М. Нячай). І. А. Еўтухоў адзначыў: Казімір Адамовіч «пераканаўча паказаў, што пасля бітвы пры Канах Рым панізіў цэнз рымскіх грамадзян для службы ў войску, у выніку чаго прызваныя ў войска пралетарыі (плебеі шостага разраду) амаладзілі яе, павысілі баяздольнасць і спрыялі перамозе Рыма». У сваю чаргу, у 1982 годзе Равяка дэпаніраваў манаграфію «Нямецкая гістарыяграфія пра Пунічныя войны», а ў 1988 годзе апублікаваў абагульняючую манаграфію «Пунічныя войны».

У 1990-х гадах К. А. Равяка ўдзельнічаў у напісанні навукова-папулярных работ. У 1993 годзе разам з чэшскім антыказнаўцам І. А. Лісавым. У 1996 годзе выйшла кніга тых жа аўтараў «Антычны свет у тэрмінах, імёнах і назвах» (у 1997 годзе выйшла 2-е выданне, у 2001 годзе — трэцяе; агульны тыраж — 30 тысяч асобнікаў).

У 1990-х гадах у складзе розных аўтарскіх калектывах Казімір Равяка ўдзельнічаў у падрыхтоўцы першых пасля доўгага забыцця перавыданняў кніг Э. Рэнана «жыццё Ісуса» і «Апосталы», а таксама твораў Іосіфа Флавія «Іўдзейская вайна» і «Іўдзейскія старажытнасці».

Яшчэ адзін напрамак дзейнасці Казіміра Адамовіча ў 1990-х і 2000-х — вучэбная літаратура. Разам з Г. І. Даўгяла і М. С. Корзунам падрыхтаваў вучэбны дапаможнік для 5-х класаў «Гісторыя старажытнага свету» на рускай і беларускай мовах (выданняў 1996, 1998, 2001 гадоў) і «Гісторыя цывілізацый Старажытнага свету» на беларускай і рускай мовах (выданняў 1993 года), 8 карт і 5 контурных карт. Таксама ў 1993 годзе К. А. Рэвяка апублікаваў вучэбны дапаможнік для студэнтаў / для вну «Уводзіны ў гісторыю Старажытнага Рыма» (А. І. Малюгін пісаў, што К. А. Равяка не змог завяршыць працу над падручнікам па гісторыі Старажытнага Рыма па прычыне цяжкай хваробы), у 1999 годзе — «Антычнасць на Беларусі» (абедзве кнігі — на беларускай мове), у 2001 годзе — «Заходнееўрапейская культура: антычнасць і Сярэднявечча» (у сааўтарстве).

Доўгія гады К. А. Равяка кіраваў працай студэнцкага навуковага гуртка «Антычнасць і сучаснасць». Многія былыя чальцы гуртка ўжо маюць вучоныя ступені і займаюцца працай з будучымі гісторыкамі. Гурток працягнуў працу з назвай «Scriptorium», з’яўляецца самым старым на факультэце і ў 2014 годзе адзначыў паўвекавы юбілей.

У апошнія гады жыцця Казімір Равяка апублікаваў дзве манаграфіі: 1) «Войны Рыма з Карфагенам: асноўныя тэндэнцыі і напрамкі гістарыяграфіі» (2000) і «Антычная спадчына на Беларусі» (1998).

У цэлым жа Казімір Равяка напісаў 3 манаграфіі і каля 100 артыкулаў і тэзісаў выступленняў на навуковых канферэнцыях. І да, і пасля распаду Савецкага Саюза К. А. Равяка прынімаў актыўны ўдзел у працы навуковых канферэнцый у Мінску, Маскве, Вільні, Львове, Ерэване і многіх іншых гарадах, быў у навуковых камандзіроўках і ў краінах сацыялістычнага блока (Чэхаславакіі, Польшчы, ГДР).

У 1997 годзе К. А. Рэвяку было прысуджана вучонае званне прафесара. 25 лютага 2001 года Казімір Адамавіч выступіў з абаронай доктарскай дысертацыі на тэму «Барацьба Рыма і Карфагена за сусветнае панаванне». Быў адзначаны Ганаровымі граматамі Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі БССР (1978, 1987), Ганаровымі граматамі БДУ (1980, 2001), Ганаровай граматай БДУ да 50-годдзя гістарычнага факультэта (1984) і іншымі ўзнагародамі.

Працы

Дысертацыі

1. Ревяко, К. А. Роль римского и италийского плебса во 2-ой Пунической войне: Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук: специальность 07.00.03 Всеобщая история / Белорусский государственный университет имени В. И. Ленина (руск.). — Мн., 1973.
2. Ревяко, К. А. Борьба Рима и Карфагена за мировое господство: Диссертация на соискание учёной степени доктора исторических наук: 07.00.03: 25.01.2001: 26.09.2001 / Белорусский государственный университет (руск.). — Мн., 2000.

Манаграфіі, навуковыя зборнікі і артыкулы

1. Ревяко, К. А. Пунические войны (руск.). — Мн.: Университетское, 1988. — 270, [1] с. — ISBN 5-7855-0087-6.
2. Равяка, К. А. Антычная спадчына на Беларусі / Навук. рэд. Корзун М. С. (бел.). — Мн.: ЗАТ «Веды», 1998. — 100 с. — ISBN 985-6390-76-1.
3. Ревяко, К. А. Войны Рима с Карфагеном: основные тенденции и направления историографии / Научный редактор В. С. Кошелев (руск.). — Мн.: Бел. гос. ун-т, 2000. — 139, [2] с. — ISBN 985-445-294-8.
4. [Рэдкалегія: С. М. Ходзін (адказны рэдактар), У. Н. Сідарцоў, К. А. Равяка, К. І. Казак, В. А. Цяплова, В. М. Шутава]. Гістарычныя крыніцы: праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання: матэрыялы да Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі, прысвечанай 120-годдзю з дня нараджэння У. І. Пічэты, Мінск, 23―24 красавіка 1998 г. (бел.). — Мн.: Белдзяржуніверсітэт, 1998. — ISBN 985-445-036-8.
5. Равяка, К. А. Пунические войны в русской дореволюционной историографии(руск.) // Праблемы гісторыі старажытнага свету i сярэдніх вякоў: Матэрыялы навуковай рэспубліканскай канферэнцыi памяцi акадэмікаў М. М. Нікольскага i У. М. Перцава, 15-16 лістапада 1999 г., Мінск. — Мн.: БДУ, 2000. — С. 80-86. — ISBN {{{isbn}}}.

Публікацыі крыніц і даследваній

1. Иосиф Флавий. Иудейская война / подгот. текста, предисл. и примеч. К. А. Ревяко, В. А. Федосика (руск.). — Мн.: Беларусь, 1991. — 512 с. — ISBN 5-338-00653-7.
2. Иосиф Флавий. Иудейские древности: [в 2 т.] / Иосиф Флавий; Г. Г. Генкель, В. А. Федосик, Г. И. Довгяло, К. А. Ревяко (руск.). — Мн.: Беларусь, 1994. — ISBN 985-01-0001-X.
3. Ренан, Э. Ж. Жизнь Иисуса; Апостолы: пер. с фр. / Э. Ж. Ренан; [вступ. ст. К. А. Ревяко, В. А. Федосик; авт. послесл. В. А. Федосик] (руск.). — Мн.: Беларусь, 1991. — 494 с. — ISBN 5-338-00867-X.

Вучэбныя дапаможнікі, навукова-папулярная і даведкавая літаратура

1. Западноевропейская культура: Античность и средневековье: Пособие для студентов специальности Г.05.01.00 «История» (руск.) / И. О. Евтухов, М. С. Корзун, К. А. Ревяко, В. А. Федосик. — Мн. : БГУ, 2001. — 170, [2] с. — ISBN 985-445-574-2.
2. Равяка, К. А. Антычнасць на Беларусі: Вучэб. дапам. (бел.) / К. А. Равяка. — Мн. : БДУ, 1999. — 80, [2] с. — ISBN 985-445-212-3.
3. Уводзіны ў гісторыю Старажытнага Рыма: Дапам. для ВНУ (бел.) / І. А. Лісавы, К. А. Равяка. — Мн. : Універсітэцкае, 1993. — 62 с. — ISBN 5-7855-0729-3.
4. История древнего мира: Учеб. пособие для 5-го кл. (руск.) / Г. И. Довгяло, М. С. Корзун, К. А. Ревяко. — [4 издания на русском языке и 2 издания на белорусском языке].
5. История цивилизаций древнего мира: учебное пособие для 5-го класса (руск.) / Г. И. Довгяло, М. С. Корзун, К. А. Ревяко. — [По одному изданию на русском и белорусском языках].
6. Женщины-легенды (руск.) / Г. И. Довгяло, Н. А. Гусакова, М. М. Казаков, А. А. Прохоров, К. А. Ревяко, Е. Д. Смирнова, Л. П. Сушкевич, Н. С. Талашова, Ю. Н. Тимохович, В. А. Федосик, О. И. Ханкевич, В. Ф. Шалькевич, Г. И. Шевченко, А. С. Шофман. — Минск : Беларусь, 1993. — 333, [3] с. — ISBN 5-338-00937-4.
7. Сладость мудрых речей: Сборник афоризмов и поучительных историй (руск.) / Составители: И. А. Лисовый, К. А. Ревяко, Г. И. Шевченко. — Минск : Беларусь, 1993. — 286, [1] с. — ISBN 5-338-00906-4.
8. Античный мир в терминах, именах и названиях: Словарь-справочник по истории и культуре Древних Греции и Рима (руск.):
   • 1-е изд. — / И. А. Лисовый, К. А. Ревяко; предисл. Г. И. Шевченко. — Мн. : Беларусь, 1996. — 253 с. — ISBN 985-01-0017-6.
   • 2-е изд. — / И. А. Лисовый, К. А. Ревяко; предисл. Г. И. Шевченко. — Мн. : Беларусь, 1997. — 253 с. — ISBN 985-01-0200-4.
   • 3-е изд. — / И. А. Лисовый, К. А. Ревяко. — Мн. : Беларусь, 2001. — 253 с. — ISBN 985-01-0366-3.

Артыкулы

1. Аляксандр Македонскі (бел.) // Гісторыя: праблемы выкладання. — 04/2006.
2. Пра ўдачу і доблесць Аляксандра Македонскага ў працах антычных аўтараў (бел.) // Беларускі гістарычны часопіс. — 01/2004.

Літаратура

• Гістарычныя навукі (бел.) // Беларуская энцыклапедыя: У 18 тамах. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — Т. 18. Кніга 2: Рэспубліка Беларусь. — С. 468-475. — ISBN 985-11-0295-4.
• Евтухов, И. О. К. А. Ревяко (1937—2013)(руск.) // Кафедра истории древнего мира и средних веков БГУ. К 80-летию создания. — Мн.: БГУ, 2015. — С. 108-110. — ISBN 978-985-566-128-4.
• Корзенко, Г. В. Ревяко Казимир Адамович(руск.) // Историки Беларуси в начале XXI столетия: биобиблиографический справочник / Г. В. Корзенко; НАН Беларуси, Институт истории. — Мн.: Белорусская наука, 2007. — С. 316-317. — ISBN 978-985-08-0855-4.
• Фядосік В. А., Корзун М. С. Казімір Адамавіч Рэвяка (бел.) // Веснік БДУ. Серыя 3. — 2013. — № 3. — С. 95-96.
• Равяка Казімір Адамавіч (бел.) // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 тамах. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2001. — Т. 6. Кніга 1: Пузыны — Усая. — С. 38. — ISBN 985-11-0214-8.
• Рэвяка Казімір Адамавіч (бел.) // Гістарычны факультэт. Да 70-годдзя заснавання. — Мн.: БДУ, 2004. — С. 93. — ISBN 985-485-332-2.
• Рэвяка Казімір Адамавіч (бел.) // Прафесары і дактары навук Беларускага Дзяржаўнага Універсітэта / Склад. А. А. Яноўскі. — Мн.: БДУ, 2001. — С. 244. — ISBN 985-485-332-2.
• Малюгин, О. И. Казимир Адамович Ревяко (1937–2013)(руск.) // Крыніцазнаўства і спецыяльныя гістарычныя дысцыпліны: навук. зб. / рэдкал.: С. М. Ходзін (адк. рэд.) [і інш.] - Вып. 9. — Мн.: БДУ, 2014. — С. 254—257. — ISBN 1995-5650.
• Ревяко Казимир Адамович(руск.) // Республика Беларусь: Энциклопедия. — Том 6. Пейзаж — Снегирёв. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2008. — С. 414. — ISBN 978-985-11-0407-5.
• Стрелец, М. В. Казимир Адамович Ревяко: портрет ученого и педагога(руск.) // Гісторыя і грамадазнаўства : навукова-метадычны часопіс / заснавальнік РУП "Выдавецтва «Адукацыя і выхаванне» Рэспублікі Беларусь". — Мн.: Адукацыя і выхаванне, 2012. — № 8. — С. 71-72.
• Стрелец, М. В., Стариков, В. И. Научно-педагогическая деятельность Казимира Адамовича Ревяко в интерьере советских и постсоветских реалий: Статья(руск.).

Спасылкі

• Работы К. А. Равякі у электроным каталоге Нацыянальнай бібліатэкі Беларусі (нявызн.). Праверана 22 жніўня 2018.