Ян Павел II

264-ы Папа Рымскі (1978—2005), святы
(Пасля перасылкі з Караль Вайтыла)

Ян Па́вел II (лац.: Ioannes Paulus PP. II, польск.: Jan Paweł II, італ.: Giovanni Paolo II; да інтранізацыі — Ка́раль Ю́заф Вайты́ла, польск.: Karol Józef Wojtyła польскае вымаўленне ; 18 мая 1920, Вадовіцы, Кракаўскае ваяводства, Польшча — 2 красавіка 2005, Ватыкан) — Папа Рымскі з 16 кастрычніка 1978 па 2 красавіка 2005 года. У 2014 годзе Рымска-каталіцкай царквой абвешчаны святым.

Ян Павел II
лац.: Ioannes Paulus PP. II

Герб
тытулярны біскуп
31 жніўня 1958 — 13 студзеня 1964
Дыяцэзія Ombi[d]
Папярэднік James Johnston Navagh[d]
Пераемнік António de Castro Xavier Monteiro[d]
264-ы Папа Рымскі
16 кастрычніка 1978 — 2 красавіка 2005
Папярэднік Ян Павел I
Пераемнік Бенедыкт XVI
Кардынал-святар (San Cesareo in Palatio[d])
28 чэрвеня 1967 — 2 красавіка 2005
каталіцкі біскуп
з 28 верасня 1958
архібіскуп кракаўскі[d]
13 студзеня 1964 — 16 кастрычніка 1978
Дыяцэзія Кракаўская архідыяцэзія[d]
Папярэднік Адам Стафан Сапега
Пераемнік Franciszek Macharski[d]
дапаможны біскуп
4 ліпеня 1958 — 13 студзеня 1964
Дыяцэзія Кракаўская архідыяцэзія[d]
тытулярны біскуп
4 ліпеня 1958 — 31 жніўня 1958
Дыяцэзія Diocese of Antigonia[d]
кардынал
з 26 чэрвеня 1967
Адукацыя
Навуковая ступень доктар багаслоўя[d]
Дзейнасць ксёндз, паэт, палітык, пісьменнік, праваабаронец, прафесар, філосаф, пераходны дыякан, latin catholic deacon, Папа Рымскі, архіепіскап, каталіцкі біскуп
Месца працы
Нараджэнне 18 мая 1920(1920-05-18)[1][2][…]
Смерць 2 красавіка 2005(2005-04-02)[2][4][…] (84 гады)
Пахаванне
Бацька Караль Вайтыла[d]
Маці Эмілія Вайтыла[d][7]

Аўтограф Выява аўтографа

Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія правіць

Дзяцінства і юнацтва правіць

Караль Юзэф Вайтыла нарадзіўся ў горадзе Вадовіцы, у паўднёвай Польшчы, у сям’і былога афіцэра аўстрыйскай арміі. Ён быў малодшым з двух дзяцей Караля Вайтылы-старэйшага і Эміліі Качароўскай, якая памерла, калі будучаму Папу было ўсяго дзевяць гадоў. Не дасягнуўшы 20-гадовага ўзросту, Караль Вайтыла-малодшы застаўся круглым сіратой.

Караль паспяхова вучыўся. Скончыўшы ліцэй у 1938 годзе, напярэдадні Другой сусветнай вайны, ён паступіў на філасофскі факультэт Ягелонскага універсітэта у Кракаве. Тады ж стаў членам «Студыі 38» — тэатральнага гуртка. У час нямецкай акупацыі, каб пазбегнуць вывазу ў Германію, пакінуў вучобу і працаваў у каменяломні каля Кракава, а потым перайшоў на хімічны завод кампаніі Solvay.[8]

У 1942 годзе Караль Вайтыла запісаўся на агульнаадукацыйныя курсы падпольнай Кракаўскай духоўнай семінарыі. Тады ж ён стаў адным з ініцыятараў «Рапсадзічнага тэатра», які дзейнічаў падпольна. У 1944 годзе архібіскуп Кракаўскі кардынал Стафан Сапега па меркаваннях бяспекі перавёў Вайтылу разам з іншымі «нелегальнымі» семінарыстамі на працу ў епархіяльнае кіраванне ў архібіскупскім палацы, дзе Караль застаўся да канца вайны.

Яшчэ ў юнацтве ён стаў паліглотам і досыць бегла размаўляў на дзесяці мовах — на роднай польскай, і акрамя таго на славацкай, рускай, італьянскай, французскай, іспанскай, партугальскай, ўкраінскай, нямецкай і англійскай. А таксама, зразумела, ведаў латынь.

Служэнне царкве правіць

 
Святар Караль Вайтыла ў Няговічы, 1948
 
Візіт ў кармеліцкую царкву Адведзін Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Кракаве — пачатак чэрвеня 1967 года, незадоўга да свайго прызначэння кардыналам

У 1946 прыняў сан свяшчэнніка. У 1946—48 вучыўся ў Рыме, Бельгіі і Францыі. 3 1958 біскуп, з 1963 арцыбіскуп-мітрапаліт кракаўскі; удзельнічаў у рабоце 2-га Ватыканскага сабора. 3 1967 кардынал.

Папа Рымскі з 1978 года. Выжыў пасля замаху на яго жыццё 13 мая 1981 года.

Пантыфікат Яна Паўла ІІ вядомы адкрытым дыялогам: ён пасрэднічае ў міжнародных канфліктах, выступае са зваротамі аб міры, праводзіць супольныя малітвы з прадстаўнікамі іншых канфесій. Пры ім праведзена рэформа кананічнага права (1984), выдадзены новы «Катэхізіс каталіцкай царквы» (1992), рэарганізавана Рымская курыя, ажыццёўлены шматлікія кананізацыі і беатыфікацыі.

Папа правёў 104 замежныя падарожжы, наведаў 129 краін. Беатыфікаваў 1343, кананізаваў 482 асобы. Прызначыў на пасады 321 епіскапа і 232 кардыналы. Выдаў 14 Энцыклік, 15 Апостальскіх адартацый, 11 Апостальскіх канстытуцый, 45 Апостальскіх пасланняў, 30 дакументаў у форме «motu proprio», тысячы папскіх лістоў.

Па працягласці свайго пантыфікату ён саступае толькі Апосталу Пятру і Папу Пію IX (18461878). Яго пераемнікам стаў нямецкі кардынал Ёзэф Ратцынгер, які прыняў імя Бенедыкт XVI.

Аўтар прац па праблемах хрысціянскай філасофіі чалавека («Любоў і адказнасць», 1960; «Асоба і ўчынак», 1969; «Пытанні суб’екта маральнасці», 1991), шматлікіх энцыклік, а таксама вершаў, паэм, п’ес.

Яго верш «Юдэйская пустыня» пераклала на беларускую мову Хрысціна Лялько[9].

Ян Павал ІІ стаў першым пантыфікам у гісторыі, які пачаў звяртацца да беларускіх вернікаў па-беларуску ў сваіх святочных віншаваннях з нагоды Вялікадня і Нараджэння Хрыстовага, а таксама падчас сустрэч з дэлегацыямі беларусаў[10].

Ацэнкі правіць

У 2000 годзе ўзнагароджаны вышэйшай узнагародай ЗША — Залатым медалём Кангрэса.

Глядзець таксама правіць

Зноскі

  1. Иоанн Павел II // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  2. а б Johannes Paul II. // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. а б http://www.nytimes.com/2013/02/14/world/europe/popes-birthplace-marktl-am-inn-laments-resignation.html
  4. Johannes Paul II. // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. а б http://www.loc.gov/resource/lcwa00085477.rUaOsjI0RaizrARXM1lLGA/
  6. а б http://www.catholicculture.org/culture/liturgicalyear/calendar/day.cfm?date=2014-10-22
  7. а б в Catalog of the German National Library Праверана 11 жніўня 2023.
  8. His Holiness John Paul II. Short Biography // vatican.va
  9. Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.
  10. svaboda.org

Літаратура правіць

Спасылкі правіць