Краслава

(Пасля перасылкі з Краслаўка)

Краслава (лат.: Krāslava, традыцыйная беларуская назва — Краслаўка, Краслаў) — горад на паўднёвым усходзе Латвіі, на рацэ Заходняя Дзвіна. Адміністрацыйны цэнтр Краслаўскага края. Насельніцтва на 2010 год — 10 194 чалавекі. Знаходзіцца за 274 км на паўднёвы ўсход ад Рыгі, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Краслава на лініі Даўгаўпілс — Полацк. Прыстань.

Горад
Краслава
лат.: Krāslava,
ням.: Kreslau,
польск.: Krasław
Герб
Герб
Краіна
Статус
краявы горад
Рэгіён
Край
Каардынаты
Заснаваны
1923
Горад з
Плошча
8.5 км²
Водныя аб’екты
Насельніцтва
9114[1] чалавек (2016)
Шчыльнасць
1072.2 чал./км²
Часавы пояс
Тэлефонны код
(+371) 656
Паштовы індэкс
LV-5601[2]
Код ATVK
0600201[3]
Афіцыйны сайт
Краслава на карце Латвіі
Краслава (Латвія)
Краслава

Этымалогія назвы правіць

Назва горада паходзіць ад другога імя полацкай князёўны Рагнеды-Гарыславы. Паводле падання князёўна неаднойчы наведвала Гарыслаўку, і ў гэтым няма падставаў сумнявацца, бо да памежнага заходняга полацкага Герцыке адсюль цэлых 70 кіламетраў, а яшчэ далей на захад, паблізу сучаснага Ашэрадэна (лат.: Aizkraukle), знаходзіцца найбольш заходні з усіх Барысавых камянёў.[4]

Гісторыя правіць

Ранняе Сярэднявечча правіць

Паводле падання, Краслаўку (Гарыслаўку) заснавала ў X ст. князёўна Рагнеда (Гарыслава). У гэты час паселішча ўваходзіла ў складзе Полацкага княства. Прыкладна да 1239 года мясцовасць уваходзіла ў склад Герсіцкага княства. Тым часам у пісьмовых крыніцах Краслаў упершыню ўпамінаецца ў XIV ст., калі ён знаходзіўся пад уладай Лівонскага ордэна.

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім правіць

30 жніўня 1559 года Лівонскі ордэн перайшоў пад пратэктарат Вялікага Княства Літоўскага. У 1566 годзе Краслаў увайшоў ва ўтворанае Задзвінскае княства. У 1580-я гады тут збудавалі першы драўляны касцёл. У 1677 годзе мястэчка ўвайшло ў склад Інфлянцкага ваяводства.

У 1725 годзе Краслаў перайшоў у валоданне графаў Чапскіх, а ў 1729 годзе — Плятэраў. Апошнія збудавалі ў мястэчку мураваныя ратушу, касцёл і палац. У 1757 годзе пры кляштары езуітаў адкрылася Краслаўская каталіцкая семінарыя — першая навучальная ўстанова на тэрыторыі сучаснай Латвіі.

Пад уладай Расійскай імперыі правіць

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе Краслаў апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Дынабургскай (з 1893 года Дзвінскай) правінцыі Пскоўскай губерні (1772—1776), потым у складзе Полацкай губерні (1776—1778) і намесніцтва (1778—1796), Беларускай губерні (1796—1802), з 1802 года — Віцебскай губерні. У 1809—1822 гадах тут знаходзілася адміністрацыяй Дынабургскай правінцыі[5]. На 1852 год у Краслаўцы было 389 вялікіх будынкаў (з іх 32 мураваныя), працавалі гарбарня і кафляная майстэрня.

Найноўшы час правіць

 
Драматычны гурток пры таварыстве «Бацькаўшчына», які працаваў у 1922 і 1923 гадах у Краслаўцы.

У 1918 годзе Краслаўку занялі войскі Германскай імперыі, якія пакінулі гэтую мясцовасць пад канец года. У студзені 1919 года абвешчана Латвійская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка. У 1920 годзе бальшавікі страцілі падкантрольныя тэрыторыі, мястэчка ў складзе міжваеннай Латвійскай Рэспублікі. У 1923 годзе Краслава атрымала статус горада. Мясцовых беларусаў гуртавала дзвінская арганізацыя «Бацькаўшчына».

У 1940 годзе Краслава апынулася ў складзе Латвійскай ССР. У Другую сусветную вайну з 4 ліпеня 1941 да 22 ліпеня 1944 года яна знаходзіліся пад акупацыяй Трэцяга Рэйха. У 2009 годзе Краслава стала цэнтрам края.

Насельніцтва правіць

  • XIX стагоддзе: 1852 год — 3030 чал.; 1882 год — 4267 чал.[6]; 1897 год — 7834 чал., з іх 1874 каталікі, 1513 праваслаўныя і 4051 іўдзей
  • XX стагоддзе: 1999 год — 12 028 чал., з іх 37,5 % латышоў, 27,2 % рускіх, 21,7 % беларусаў і 10,2 % палякаў
  • XXI стагоддзе: 2010 год — 10 194 чал.

Эканоміка правіць

Прадпрыемствы лёгкай і харчовай прамысловасці, апрацоўка драўніны і лёну.

Культура правіць

У горадзе працуе Краслаўскі гістарычна-мастацкі музей.

Славутасці правіць

  • Палацава-паркавы комплекс Плятэраў (1765—1791)
  • Касцёл Святога Людвіка і кляштар піяраў (1755—1767)
  • Малельня стараверская (1864)
  • Ратуша (XVIII ст.)
  • Царква лютэранская (1935—1938)

Страчаная спадчына правіць

Галерэя правіць

Гарады-пабрацімы правіць

Вядомыя асобы правіць

Зноскі

  1. Колькасць жыхароў у самакіраваннях. 01.01.2016 Архівавана 17 жніўня 2016. (лат.)
  2. Кніга паштовых індэксаў Латвіі - красавік 2011 (лат.)
  3. Класіфікатар адміністрацыйных тэрыторый і тэрытарыяльных адзінак Латвіі Архівавана 15 лістапада 2010. - 16 лютага 2011 (лат.)
  4. Вікінгі ў беларускім фальклёры // Андрэй Катлярчук. Швэды ў гісторыі й культуры беларусаў. — Менск: Энцыклапедыкс, 2002
  5. Краслава // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  6. Manteuffel G. Krasław // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno (польск.). — Warszawa, 1883. S. 619.
  7. Замок Краслава (Креславка - Kreslawka) (руск.). Средневековые замки Латвии. Праверана 19 студзеня 2013.
  8. https://uniejow.pl/twoja-gmina-twoj-urzad/miasta-partnerskie/

Літаратура правіць

Спасылкі правіць