Павел Пятровіч Валошын

беларускі палітык і грамадскі дзеяч (1891—1937)

Павел Пятровіч Валошын (28 чэрвеня (10 ліпеня) 1891, в. Гаркавічы, цяпер Падляскае ваяводства, Польшча — 3 лістапада 1937, Сандармох, цяпер, Карэлія, Расія[1]) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч, публіцыст[2]. Вёў актыўную палітычную дзейнасць у Заходняй Беларусі, сябра БСРГ і КПЗБ.

Павел Пятровіч Валошын
Род дзейнасці публіцыст, грамадскі дзеяч, палітык
Дата нараджэння 28 чэрвеня (10 ліпеня) 1891
Месца нараджэння
Дата смерці 3 лістапада 1937(1937-11-03) (46 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Месца працы
Партыя
Член у
Бітвы/войны
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

правіць

У 1908—1912 гадах працаваў паштовым служачым у Крынках (Беласточчына). У 1912 годзе прызваны ў расійскае войска. Удзельнічаў у Першай сусветнай вайне, быў паранены, трапіў у нямецкі палон[2]. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі служыў міліцыянерам у Екацярынаславе. У жніўні 1919 года ў дзянікінскай арміі. Потым ваяваў на баку Чырвонай арміі (у атрадзе Рыгора Катоўскага і іншых часцях). У 1920 годзе трапіў у палон войска УНР. Па вызваленні працаваў служачым на чыгунцы ў Екацярынаславе.

 
Беларускі пасольскі клуб. Сядзяць (злева направа): у 1-м радзе — А. Аўсянік, Ф. Ярэміч, П. Валошын; у 2-м радзе — В. Багдановіч, М. Кахановіч, Б. Тарашкевіч, А. Назарэўскі, А. Уласаў; стаяць: В. Рагуля, С. Якавюк, А. Станкевіч, С. Рак-Міхайлоўскі, П. Мятла. Варшава. 1923 г.

У 1922 годзе вярнуўся на радзіму, якая па выніках Рыжскага міру апынулася ў складзе Польшчы (Заходняя Беларусь). Уваходзіў у Беларускую сацыял-дэмакратычную партыю, потым у Беларускую партыю незалежных сацыялістаў[2]. 31 ліпеня 1923 года абраны дэпутатам польскага сейма[2] (замест знятага і высланага з краіны Уладзіміра Каліноўскага), увайшоў у Беларускі пасольскі клуб.

Стаў адным з заснавальнікаў Беларускай сялянскай работніцкай грамады (БСРГ)[2], у 1926—1927 гадах член яе ЦК. У 1926 годзе увайшоў у Камуністычную партыю Заходняй Беларусі (КПЗБ). У сейме ўдзельнічаў у абмеркаванні праектаў законаў пра парцэляцыю і асадніцтва, адбудову знішчаных вайной будынкаў і інш. Арганізатар і ўдзельнік мітынгаў у Беластоку, Гродне, Алекшыцах, Індуры, Крынках, Лунне, павятовых з’ездаў БСРГ у Гродне (верасень 1926), Саколцы (лістапад 1926), в. Стараберазова Бельскага павета (снежань 1926) і інш. Прымаў удзел у рабоце Цэнтральнага міжпартыйнага сакратарыята па барацьбе за амністыю палітвязням[3].

Пасля забароны БСРГ арыштаваны польскімі ўладамі ў лютым 1927 года. На працэсе над грамадоўцамі («працэс 56-ці») асуджаны на 12 гадоў турмы[2]. Адбываў арышт на Лукішках, у Вронках, Равічах. У выніку абмену палітычнымі зняволенымі з 1932 года ў СССР[2].

Выступаў з лекцыямі і публікацыямі ў Маскве, Ленінградзе, Пяцігорску, Днепрапятроўску. З сакавіка 1933 года жыў у Менску. Працаваў адказным сакратаром у ЦК МАДР БССР, памочнік дырэктара ў Беларускай дзяржаўнай бібліятэцы і ў Бібліяграфічным інстытуце пры гэтай бібліятэцы, займаўся грамадскай дзейнасцю[3].

Арыштаваны 1 верасня 1933 года ў Менску па адрасе: Падгорны завулак, д. 4, кв. 1 паводле справы «Беларускага нацыянальнага цэнтра». 9 студзеня 1934 года Калегіяй ДПУ БССР прыгавораны да расстрэлу, замененага 10 гадамі лагераў. Этапаваны ў Беламорска-Балтыйскі лагер НКУС. Пакаранне адбываў на Салаўках, 9 кастрычніка 1937 года Асобай «тройкай» УНКУС па Ленінградскай вобласці зноў прыгавораны да расстрэлу. Расстраляны на станцыі Мядзведжая Гара (Сандармох) Карэла-Фінскай АССР (цяпер Мядзвеж’ягорскі раён, Карэлія, Расія)[4]. Пасмяротна рэабілітаваны паводле абодвух прыгавораў 16 жніўня 1956 года. Асабовая справа Пятра Валошына захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Зноскі

  1. Возвращенные имена. Книги памяти России (руск.)
  2. а б в г д е ё Волошин Павел Петрович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 123. — 737 с.
  3. а б ЭГБ 1994, с. 214.
  4. Остання адреса: Розстріли соловецьких в’язнів з України у 1937—1938 роках: В 2 т. — 2-е вид., доопрац. і доп. — Київ: Сфера, 2003. (укр.)

Літаратура

правіць