Вікіпедыя

Прадастаўленне аўтакефаліі праваслаўнай царкве ва Украіне

Прадстаўленне аўтакефаліі праваслаўнай царкве ва Украіне — дзеянні дзяржаўнай і царкоўнай улад ва Украіне і мацярынскай Канстанцінопальскай царквы, накіраваныя на стварэнне адзінай Памеснай праваслаўнай царквы ва Украіне і ўступлення аўтакефаліі. Адным з магчымых спосабаў прадстаўлення аўтакефаліі будзе папярэдняе аб’яднанне праваслаўных цэркваў Украіны, а менавіта УАПЦ, УПЦ КП і часткі УПЦ МП і абранне прадстаяцеля адзінай памеснай праваслаўнай царквы Украіны[1].

Перадача заявы аб прадстаўленні аўтакефаліі правіць

 
Уручэнне подпісаў патрыярхам Філарэтам прэзідэнту Украіны — Пятру Парашэнку

18 красавіка 2018 года Прэзідэнт Украіны П. Парашэнка сустрэўся з мітрапалітам Макарыем, мітрапалітам Ануфрыем і патрыярхам Філарэтам і афіцыйна перадаў подпісы 40 архірэяў Кіеўскага патрыярхата, 12 архірэяў аўтакефальнай царквы і каля 10 архірэяў Маскоўскага патрыярхата да Усяленскага Патрыярха аб прадастаўленні Томаса аб аўтакефаліі Украінскай царкве[2][3].

19 красавіка 2018 года Вярхоўная Рада Украіны прыняла пастанову № 2410-VIII аб падтрымцы заявы Прэзідэнта Украіны да Усяленскага Патрыярха Варфаламея аб прадастаўленні Томаса аб аўтакефаліі Праваслаўнай Царкве ва Украіне. У той жа дзень гэтую пастанову падпісаў Старшыня Вярхоўнай Рады Украіны[4][5][6].

20 красавіка 2018 года намеснік кіраўніка прэзідэнцкай адміністрацыі Расціслаў Паўленка вылецеў у Стамбул для перадачы Усяленскаму Патрыярху Варфаламею звароту аб прадастаўленні Томаса аб аўтакефаліі Праваслаўнай Царкве ва Украіне[7].

Архірэйскі сабор у Канстанцінопалі правіць

На адкрыцці Архірэйскага сабора Канстанцінопальскай Царквы 1 верасня ў Стамбуле Патрыярх Канстанцінопальскі Варфаламей прачытаў даклад, у якім адзначыў, што: «Масква на працягу многіх стагоддзяў распараджалася Кіеўскай мітраполіяй, праваслаўнай царквой у Украіне, без ведама Канстанцінопаля»[8]. На Архірэйскім саборы Канстанцінопальскай царквы ў Стамбуле 2 верасня епіскапы вырашылі, што «Канстанцінопальскі патрыярхат можа аказваць аўтакефалію без якіх-небудзь узгадненняў»[9].

Сусветная Патрыярхія апублікавала дакументы правіць

У канцы верасня 2018 года Сусветная Патрыярхія апублікавала даследаванне гістарычных царкоўных дакументаў, якім хацела даказаць, што Канстанцінопаль ніколі не аддаваў Кіеўскую мітраполію ў кананічную тэрыторыю Рускай Праваслаўнай Царквы[10].

Сінод Канстанцінопальскай праваслаўнай царквы правіць

9-11 кастрычніка адбыўся сінод Канстанцінопальскай праваслаўнай царквы, на якім было вырашана:

  1. Пацвердзіць ужо прынятае рашэнне аб тым, каб Сусветны Патрыярхат прыступіў да прадастаўлення аўтакефаліі УПЦ КП[11][12].
  2. Аднавіць на сённяшні дзень Стаўрапігію Сусветнага Патрыярха ў Кіеве, адну з яго шматлікіх стаўрапігій ва Украіне, якія заўсёды там існавалі[11][12].
  3. Прыняць і разгледзець просьбу пра апеляцыю ад Філарэта Дзенісенкі, Макарыя Малеціча і іх паслядоўнікаў, якія апынуліся ў схізме не з дагматычных прычын, у адпаведнасці з кананічнымі прэрагатывамі Канстанцінопальскага патрыярха атрымліваць такія звароты ад іерархаў і іншых святароў з усіх аўтакефальных цэркваў. Такім чынам, згаданыя вышэй асобы былі кананічна адноўлены ў сваім епіскапскім або святарскім сане, таксама былі адноўленыя зносіны іх вернікаў з царквой[11][12].
  4. Адмяніць абавязанні Сінадальнага ліста 1686 года, выдадзенага пры абставінах таго часу, якое аказваў ў парадку іканоміі права Патрыярху Маскоўскаму высвечваць Кіеўскага мітрапаліта, абранага саборам духавенства і вернікаў яго епархіі, які павінен успамінаць Сусветнага Патрыярха як свайго першаіерарха па любым набажэнствам, абвяшчаючы і пацвярджаючы сваю кананічную залежнасць ад Маці-Царквы Канстанцінопаля[11][12].
  5. Звярнуцца да ўсіх уцягнутых бакоў з заклікам устрымлівацца ад захопу цэркваў, манастыроў і іншай маёмасці, а таксама ад любых іншых гвалтоўных дзеянняў і помсты, каб перамагалі мір і любоў Хрыста[11][12].

Наступствы для Беларускай Царквы правіць

На думку Андрэя Іларыёнава[ru], пасля адклікання Сінадальнага ліста 1686 года, якім права хіратоніі Кіеўскага мітрапаліта перадавалася Маскоўскай Патрыярхіі (часова), разам з усёй былой Кіеўскай мітраполіяй пад юрысдыкцыю Канстанцінопаля таксама дэ-юрэ вернута і Беларуская праваслаўная царква, якая была часткай Кіеўскай мітраполіі. Фактычна былі вернутыя пад кіраванне Кіеўскага Патрыярха усе епархіі, якія ўваходзілі ў склад Кіеўскай мітраполіі ў той час, а менавіта, Холмская, Пярэмышльская, Львоўская (Галіцкая), Луцкая, Уладзімір-Валынская, Кіеўская, Белгародская, Чарнігаўская, Брэсцкая, Тураўская (Турава-Пінская), Полацкая, Аршанская і Мсціслаўская-Магілёўская (Беларуская), Смаленская, Бранская[13][14].

Сінод РПЦ у Беларусі правіць

Гэта першы ў гісторыі надзвычайны сінод Маскоўскага патрыярхата за межамі Расіі[15]. Пасяджэнне сінода адбылося 15 кастрычніка 2018 года ў памяшканні Мінскай епархіі[16]. Прэс-сакратар патрыярха Кірыла святар Аляксандр Волкаў[ru] заявіў, што сінод РПЦ МП рыхтуе «адэкватны і жорсткі» адказ на рашэнне Канстанцінопальскага Патрыярхата даць Томас аб аўтакефаліі[17][18]. УПЦ МП на саборы Рускай праваслаўнай царквы ў Мінску прадстаўляе яе старшыня мітрапаліт Ануфрый (Беразоўскі), а таксама мітрапаліт Запарожскі і Мелітопальскі Лука (Каваленка)[19]. На пасяджэнні сінод Рускай праваслаўнай царквы вырашыў разарваць еўхарыстычныя зносіны са Сусветным патрыярхатам[20][21].

У рашэнні гэтага сінода сказана: «З гэтага часу і аж да адмовы Канстанцінопальскага Патрыярхата ад прынятых ім антыкананічных рашэнняў для ўсіх святароў Рускай Праваслаўнай Царквы немагчыма канцэлебрацыі з духоўнымі Канстанцінопальскай Царквы, а для вернікаў — удзел у сакраментах, якія ажыццяўляюцца ў яе храмах»[22]. Такім чынам, РПЦ і УПЦ МП (як частка РПЦ) пайшлі на схізму[23]. Але так як РПЦ мае зносіны з Антыахійскай ПЦ, Грузінскай ПЦ і іншымі Праваслаўнымі Цэрквамі якія ў сваю чаргу маюць зносіны з так званай РПЦ з «раскольніцкай і ерэтычнай Канстанцінопальскай ПЦ», то і сама РПЦ становіцца раскольніцкай і ерэтычнай[24].

Юрысдыкцыя правіць

Пасля рашэння сінода Сусветнага патрыярхату аб адмене юрысдыкцыі Рускай Праваслаўнай Царквы над украінскім епіскапатам ўсе праваслаўныя архірэі Украіны (зарэгістраваныя рэлігійныя арганізацыі ў Міністэрстве юстыцыі Украіны[uk]) кананічна лічацца слугамі Сусветнага прастола, незалежна ад таго, да якой Праваслаўнай Царквы яны належалі да таго часу, у сувязі з чым абавязаны ўзгадняць дзеянні з Сусветным патрыярхатам[25].

Заканадаўства правіць

 
Пётр Парашэнка і патрыярх Варфаламей падпісваюць пагадненне «Аб супрацоўніцтве і ўзаемадзеянні паміж Украінай і Сусветным Канстанцінопальскім Патрыярхатам». 3 лістапада 2018 г.

18 кастрычніка 2018 года ў Вярхоўнай Радзе 237 галасамі «за» быў прыняты законапраект № 9208, пададзены Прэзідэнтам Парашэнка 17 кастрычніка пра тое, што Андрэеўская царква Нацыянальнага запаведніка «Сафія Кіеўская» перадаецца ў бязвыплатнае пастаяннае карыстанне Сусветнага патрыярхату для здзяйснення набажэнстваў і абрадаў (пры гэтым Андрэеўская царква застаецца ў дзяржаўнай уласнасці). У ёй запланавана размяшчэнне стаўрапігіі Сусветнага патрыярхату, што фактычна будзе выконваць ролю пасольства Сусветнага Патрыярха[26].

У Вярхоўнай Радзе зарэгістраваныя законапраекты № 5309 («адносна назвы рэлігійных арганізацый»)[27] і № 4128 («па змяненні рэлігійнымі суполкамі падпарадкаванасці»)[28], закліканыя ўпарадкаваць некаторыя арганізацыйныя пытанні.

3 лістапада 2018 года Прэзідэнт Украіны і Сусветны Патрыярх падпісалі пагадненне аб супрацоўніцтве[29][30].

Каноны правіць

У працэсе вырашэння надання томаса ўкраінскаму праваслаўю выявілася, што Рускай праваслаўнай царкве сусветны патрыярх ніколі не надаваў томаса на права абвяшчэння аўтакефаліі і стварэння Маскоўскай патрыярхіі[31][32].

У канцы верасня 2018 года Сусветная Патрыярхія абнародавала даклад «Сусветны прастол і Украінская Царква. Кажуць дакументы», прысвечаны абгрунтаванню тэзіса, што Канстанцінопальскі Патрыярхат ніколі не аддаваў Кіеўскую мітраполію ў кананічную тэрыторыю Рускай Праваслаўнай Царквы, а толькі дазваляў Маскоўскаму патрыярху хіратонію кіеўскага мітрапаліта[33].

Сусветны Патрыярх абвясціў аднаўленне сваёй кананічнай тэрыторыі без права ўмешвацца РПЦ МП у справы Украіны[34][35][36], абвясціў незаконным і палітызаваным акт Рускай Праваслаўнай Царквы анафемы супраць украінскага хрысціяніна і гетмана Івана Мазепы[37].

Цікавыя факты правіць

На Усеправаслаўным саборы на в. Крыт 21 чэрвеня 2016 года Руская праваслаўная царква была абвінавачаная ў ерасі этнафілетызма (гл. «Сусветны сабор»). Абвінавачванні абвясціў кіпрскі архіепіскап Хрызастом II[38][39][40][41].

У працэсе вырашэння прадстаўлення Томаса ўкраінскаму праваслаўю аказалася, што Рускай праваслаўнай царкве Сусветны Патрыярх ніколі не надаваў Томаса на права абвяшчэння аўтакефаліі і стварэння Маскоўскай Патрыярхіі[42].

Гл. таксама правіць

Зноскі правіць

  1. ↑ (укр.)Автокефалія для України: Росія погрожує Константинополю розколом. BBC News Україна (8 верасня 2018). Праверана 11 верасня 2018.
  2. ↑ Процедура отримання Томосу про автокефалію ще триває — Філарет (укр.). Праверана 20 верасня 2018.
  3. ↑ Ближче до об’єднання: Предстоятелі українських церков передали звернення до Вселенського патріарха — Укрaїнa (укр.). TCH.ua (18 красавіка 2018).
  4. ↑ Проект Постанови про підтримку звернення Президента України до Вселенського Патріарха Варфоломія про надання Томосу про автокефалію Православної Церкви в Україні (укр.). Офіційний портал Верховної Ради України (18 красавіка 2018).
  5. ↑ Сергій Лавринюк. Верховна Рада підтримала звернення до Вселенського Патріарха (укр.). Голос України (20 красавіка 2018).
  6. ↑ Про підтримку звернення Президента України до до Вселенського Патріарха Варфоломія про надання Томосу про автокефалію Православної Церкви в Україні від 19.04.2018 № 2410-VIII (укр.). Верховна Рада України. Праверана 20 красавіка 2018.
  7. ↑ Заступник глави АП повіз до Вселенського Патріарха звернення про створення ЄПЦ в Україні (укр.). https://religions.unian.ua/. УНІАН (20 красавіка 2018). Праверана 21 квітня 2018.
  8. ↑ (укр.)Собор у Стамбулі: Вселенський патріарх нагадав про московське самоуправство щодо Київської митрополії. Праверана 3 верасня 2018.
  9. ↑ (укр.)Собор у Стамбулі: Константинопольська церква може надавати автокефалію без згоди інших церков. Праверана 3 верасня 2018.
  10. ↑ (укр.)Документи говорять(недаступная спасылка). suvd.com.ua. Архівавана з першакрыніцы 18 снежня 2018. Праверана 5 кастрычніка 2018.
  11. ↑ а б в г д (укр.)Томос для України: повний текст історичного рішення Константинополя. Радіо Свобода (11 жовтня 2018).
  12. ↑ а б в г д (англ.)The Ecumenical Patriarchate of Constantinople: Announcement (11/10/2018). The Ecumenical Patriarchate of Constantinople - Official Website (11 жовтня 2018). Архівавана з першакрыніцы 11 кастрычніка 2018. Праверана 11 жовтня 2018.
  13. ↑ (руск.)Великая схизма – 2018. Крах планов создания тысячелетнего православного рейха. https://republic.com.ua/. Republic.com.ua (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
  14. ↑ (руск.)Великая схизма — 2018? Или «только» битва за Беларусь? Архівавана 18 кастрычніка 2018. // Белорусский партизан.
  15. ↑ (руск.)  Как в Беларуси потроллили патриарха Кирилла
  16. ↑ (руск.)Лукашенко "приостоновил" заседание РПЦ в Минске. https://telegraf.com.ua/. Телеграф (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
  17. ↑ (укр.)Синод РПЦ готує "жорстку" відповідь на рішення Константинополя щодо України. ТСН.ua (13 кастрычніка 2018). Праверана 13 кастрычніка 2018.
  18. ↑ (руск.)В РПЦ пообещали жесткий ответ Константинопольскому патриархату‍. ТАСС. Праверана 13 кастрычніка 2018.
  19. ↑ (укр.)Україну на заході РПЦ в Мінську представляють митрополити УПЦ (МП) Онуфрій та Лука. https://www.radiosvoboda.org/. Радіо «Свобода» (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
  20. ↑ (укр.)Заява Священного Синоду Руської Православної Церкви у зв'язку з посяганням Константинопольського Патріархату на канонічну територію Руської Церкви. Patriarchia.ru. Офіційний сайт Руської Православної Церкви. (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
  21. ↑ (укр.)РПЦ розірвала відносини з Константинополем. http://tyzhden.ua/. Український тиждень (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
  22. ↑ (укр.)Синод РПЦ розірвав євхаристійне спілкування зі Вселенським Патріархатом. risu.org.ua. Праверана 17 кастрычніка 2018.
  23. ↑ (укр.)Віряни УПЦ МП перед вибором: схизма разом з РПЦ або єдність зі вселенським православ'ям, - Євстратій Зоря. https://ukr.lb.ua/. Лівий берег (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
  24. ↑ (руск.)Синод поистине чернобыльский. diak-kuraev.livejournal.com (16 кастрычніка 2018). Праверана 16 кастрычніка 2018.
  25. ↑ (укр.)Святослав Хоменко, Михайло Денисов, Константинополь: Московського патріархату в Україні більше немає, 02.11.2018, BBC.
  26. ↑ Проект Закону про особливості користування Андріївською церквою Національного заповідника «Софія Київська» (укр.) // Верховна Рада України
  27. ↑ Проект Закону про внесення змін до Закону України «Про свободу совісті та релігійні організації» щодо назви релігійних організацій (об'єднань), які входять до структури (є частиною) релігійної організації (об'єднання), керівний центр (управління) якої знаходиться за межами України в державі, яка законом визнана такою, що здійснила військову агресію проти України та/або тимчасово окупувала частину території України (укр.) // Верховна Рада України.
  28. ↑ Проект Закону про внесення змін до Закону України «Про свободу совісті та релігійні організації» (щодо зміни релігійними громадами підлеглості) (укр.) // Верховна Рада України.
  29. ↑ Порошенко і Варфоломій підписали угоду про співпрацю: про що в ній йдеться? (укр.) 03.11.2018 // BBC.
  30. ↑ Порошенко і Варфоломій підписали угоду про співпрацю між Україною та Вселенським патріархатом (укр.), 3 листопада 2018 // Радіо «Свобода»
  31. ↑ cerkvarium. Архієпископ Тельміський Іов (Геча): Автокефалія – це засіб забезпечити єдність і Церкви всередині держави, і між Помісними Церквами (укр.)(недаступная спасылка). cerkvarium.org. Архівавана з першакрыніцы 14 верасня 2018. Праверана 14 верасня 2018.
  32. ↑   Невзоров. Томос, РПЦI , Аляксандр Няўзораў (руск.)
  33. ↑ Документи говорять (укр.)(недаступная спасылка). suvd.com.ua. Архівавана з першакрыніцы 18 снежня 2018. Праверана 5 кастрычніка 2018.
  34. ↑ Константинопольський патріархат оголосив Україну своєю канонічною територією (укр.) // АНТИКОР
  35. ↑ Константинопольський патріархат оголосив Україну своєю канонічною територією (укр.) // Агенція інформації та аналітики
  36. ↑ Каноністи Константинополя обґрунтували канонічну приналежність України до Вселенського Патріархату (укр.) // РІСУ
  37. ↑ Філарет пояснив, чому Вселенський патріархат згадав про анафему Мазепи (укр.) // Укрінформ.
  38. ↑ (грэч.)«ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ». "Official Site - The Holy and Great Council of the Orthodox Church" (20 чэрвеня 2016). — «εθνοφυλετισμού»  Архівавана з першакрыніцы 24 чэрвеня 2016. Праверана 24.06.2016.
  39. ↑ (укр.)«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри». "Патріоти України". Архівавана з першакрыніцы 23 чэрвеня 2016. Праверана 18 кастрычніка 2018.
  40. ↑ (укр.)«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри». "Life Invest". Архівавана з першакрыніцы 23 чэрвеня 2016. Праверана 18 кастрычніка 2018.
  41. ↑ (руск.)«Кипрский архиепископ Хризостом II обвинил руководство РПЦ в ереси этнофилетизма». газета "Вгору" (висока журналістика) (23 чэрвеня 2016). Архівавана з першакрыніцы 24 чэрвеня 2016. Праверана 18 кастрычніка 2018.
  42. ↑ (укр.)cerkvarium. Архієпископ Тельміський Іов (Геча): Автокефалія – це засіб забезпечити єдність і Церкви всередині держави, і між Помісними Церквами(недаступная спасылка). cerkvarium.org. Архівавана з першакрыніцы 14 верасня 2018. Праверана 14 верасня 2018.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Прадастаўленне_аўтакефаліі_праваслаўнай_царкве_ва_Украіне&oldid=4662549"