Вікіпедыя

Прэзідэнцкі палац (Варшава)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Прэзідэнцкі палац.

Прэзідэнцкі палац — адна з рэзідэнцый прэзідэнта Польшчы, размешчаная на вуліцы Кракаўскае прадмесце 46/48. Іншыя назвы палаца — Палац Канецпольскіх, Радзівілаў, Любамірскіх, палац Намесніка. Падчас нацысцкай акупацыі — «Deutsches Haus».

Палац
Прэзідэнцкі палац
Pałac Prezydencki
52°14′34″ пн. ш. 21°00′57″ у. д.HGЯO
Краіна  Польшча
Варшава Кракаўскае прадмесце, 46/48
Архітэктурны стыль Класіцызм
Архітэктар Канстанціна Тэнкала
Заснавальнік Станіслаў Канецпольскі
Дата заснавання 1643
Асноўныя даты

1643-1646 — Будаўніцтва першага палаца
1818-1820 — Перабудаваны
1852 — Галоўны корпус згарэў у пажары

1856 — Аднаўленне
Статус Помнік культуры:[1] рэгістрацыйны нумар 247 ад 1 ліпеня 1965 года
Стан прэзідэнцкая рэзідэнцыя
Сайт prezydent.pl/wycieczka/i…
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Прэзідэнцкі палац — самы прыкметны будынак вуліцы і адначасова самы вялікі з усіх варшаўскіх палацаў[2]. Размяшчаецца паміж касцёлам кармелітаў  (польск.) (бел. і гатэлем «Брысталь»  (польск.) (бел..

Падчас прэзідэнцтва Браніслава Камароўскага функцыі асноўнай рэзідэнцыі выконвае Бельведэрскі палац, а ў Прэзідэнцкім палацы знаходзяцца канцылярыі і офісы апарата прэзідэнта.

Гісторыя палаца правіць

 
Палац Канецпольскіх на малюнку Дахлберга 1656 год.

Першы палац на гэтым месцы быў пабудаваны для вялікага кароннага гетмана Станіслава Канецпольскага. Палац быў спраектаваны прыдворным архітэктарам Уладзіслава IV Канстанціна Тэнкалам. Гэта быў узор генуэзскай рэзідэнцыі, з першым у Рэчы Паспалітай садам італьянскага тыпу, які спускаўся да самой Віслы, якая тады цякла ля самага падножжа берагавога абрыву. Будаўніцтва пачалося ў 1643 годзе. Станіслаў Канецпольскі прызначаў палац для сваёй варшаўскай рэзідэнцыі (галоўнай яго рэзідэнцыяй былі Броды), аднак у 1646 годзе гетман памёр і працы завяршаліся ўжо яго сынам Аляксандрам[3].

Палац быў двухпавярховым, з вежкамі па баках, з тэрасамі саду, які спускаліся да прыстані на Вісле. Усё было зроблена ў адпаведнасці з прынцыпам entre cour et jardin (паміж дваром і садам)[4].

У 1659 годзе палац набыў гетман польны і маршалак вялікі каронны Ежы Себасцьян Любамірскі, аднак ужо ў 1674 годзе палац перайшоў ва ўласнасць нясвіжскай лініі Радзівілаў, стаўшы месцам частых прыёмаў, баляў і святаў. У 1694 годзе палац быў перабудаваны па праекце Карла Цэроні і Аўгусціна Лосі, а ў 1738-1740 гг. ізноў перабудаваны па праекце Антоніа Салары. Наступная перабудова, па праекце Яна Зыгмунта Дэйбла  (укр.) (бел., адбылася ў 1755-1759 гадах[5].

 
Палац Радзівілаў 1762 год.

У 1762 годзе ўладальнікам палаца стаў Караль Станіслаў Радзівіл «Пане Каханку», вядомы сваім разгульным ладам жыцця і паказнымі, вельмі дарагімі, святкаваннямі. Калі ён пасварыўся з Чартарыйскімі і каралём Станіславам Аўгустам Панятоўскім, то перастаў бываць у Варшаве, з-за чаго ў 1768 годзе палац быў здадзены ў арэнду Францыску Рыксу і адаптаваны для тэатра (у тым ліку для Нацыянальнага тэатра), прычым была створана асобнае каралеўскае ложа. Менавіта ў гэтым палацы была пастаўлена першая польская опера — «Ашчасценая галеча» («Nędza uszczęśliwiona»)[6] Мацея Каменскага з лібрэта Войцеха Багуслаўскага. Тэатр функцыянаваў да 1778 года, і за час свайго існавання зрабіў у палацы капітальны рамонт[7].

Хоць палац па ранейшым належаў Радзівілам, Каралю Станіславу каштавала вялікай працы вярнуць яго назад, пасля яго вяртання ў Варшаву. Палац належаў яму да 1790 года, а ў 1791-1792 гадах у перыяд чатырохгадовага сойма, у палацы праводзіліся пасяджэнні «Аб'яднання сяброў Канстытуцыі»  (польск.) (бел.[8].

У 1818 годзе палац быў выкуплены адміністрацыяй Царства Польскага для рэзідэнцыі намесніка. Для гэтых мэтаў палац быў цалкам перабудаваны ў 1818-1819 гадах, па праекце Крысціяна Пятра Айгнера. Палац быў перабудаваны ў стылі класіцызму, у адпаведнасці з паладыянскай схемай. Бакавыя крылы былі даведзены да лініі вуліцы, не перабудаванай засталася толькі каланада партэра будынка. Фасад таксама здабыў калоны карынфскага ордара і быў упрыгожаны дзесяццю скульптурамі працы Паўла Малінскага. Садовы бок будынка быў перабудаваны ў стылі неарэнесансу. У 1821 годзе перад палацам былі ўсталяваны каменныя львы, працы Каміла Лаўдзіні[9].

 
Помнік Івану Паскевічу каля Палаца Намесніка.

Першым (і адзіным) намеснікам, які жыў у палацы, быў генерал Юзаф Заёнчак і яго жонка Аляксандра. Яны займалі палац да 1826 года. З тых часоў палац атрымаў назву «Намесніцкі». 24 лютага 1818 года ў палацы свой першы публічны канцэрт даў Фрыдэрык Шапен, пра што нагадвае памятная дошка, усталяваная на будынку. У 20-ых гадах XIX стагоддзя перад палацам планавалася ўстанавіць помнік Юзафу Панятоўскаму, але гэта рэалізавана не было, з-за Лістападаўскага паўстання. Падчас паўстання ў палацы размяшчалася рэзідэнцыя дыктатара Юзафа Хлапіцкага і Нацыянальнага Урада. Пасля прыгнечання паўстання палац выкарыстоўваўся ў розных мэтах, а 6 сакавіка 1852 года згарэў. Пашкоджаны палац быў адноўлены ў ранейшым выглядзе да 1856 годзе па праекце Альфонса Крапіўніцкага. У свежаадрамантаваным будынку адбыўся вялікі баль у гонар Аляксандра II[10].

У 1870 годзе перад палацам быў усталяваны помнік Івану Паскевічу, а ў 1879 у Калоннай зале палаца ўпершыню публічна было выстаўлена палатно Яна Матэйкі «Грунвальдская бітва»[11].

5 жніўня 1915, пасля адыходу расійскай арміі з Варшавы, салдаты Варшаўскага батальёна, у першы раз усталявалі ля палаца вахту. Пра гэту падзею нагадвае памятная дошка на будынку. Помнік Паскевічу быў знесены ў 1917 годзе, а ў 1918 палац перайшоў у валоданне польскіх улад. У 1919-1921 палац быў адрамантаваны па праекце Марыяна Лалевіча для рэзідэнцыі прэм'ер-міністра і Савета Міністраў Польскай Рэспублікі. У бакавых крылах былі размешчаны офісы Канцылярыі Савета Міністраў[12]. Палац мала пацярпеў падчас Другой сусветнай вайны, з-за таго што нацысты размясцілі ў ім гатэль-люкс з казіно, пад назвай «Deutsches Haus». З гэтай мэтай таксама быў перабудаваны інтэр'ер будынка і павялічаны цокалі львоў з боку Кракаўскага прадмесця. 4 лютага 1944 года ў Палацы Намеснікаў прайшла паніхіда па Францу Кутчэры, забітаму польскім падполлем  (польск.) (бел. за тры дня да таго. Тады ж была згуляная «юнкерскае вяселле» Кутчэры з яго нарвежскай каханай, якая чакала ад яго дзіцяці. Гэта была адзіная магчымасць забяспечыць дзіцяці прывілеі ад урада Трэцяга Рэйха[13].

Пасля вайны палац адрамантаваны і перапланіраваны для размяшчэння ў ім Савета Міністраў, які да таго функцыянаваў на Уяздоўскіх алеях. Перапланіроўка праводзілася пад кіраўніцтвам Тэадора Бушэ і Антонія Яварніцкага. Палац нёс прадстаўніцкія функцыі, у ім праходзілі цырымоніі ўручэння прафесарскіх званняў, навагоднія балі і сустрэчы з артыстамі. У 1955 года ў палацы прайшла цырымонія падпісання «Дагавора аб дружбе, супрацоўніцтве і ўзаемнай дапамозе» (Варшаўскага дагавора). У 1970 падпісаны «Дагавор аб нармалізацыі адносін паміж ПНР і ФРГ»  (польск.) (бел., а ў 1989 годзе прайшлі пасяджэнні «Круглага стала»  (польск.) (бел.[14].

18 красавіка 1952 года ў палацы прайшла прэзентацыя праекта Палаца культуры і кавукі, у прысутнасці Льва Руднева[15].

У 1965 годзе перад палацам быў усталяваны помнік Юзафу Панятоўскаму. Да вайны помнік стаяў перад Саксонскім палацам і быў знішчаны гітлераўцамі ў 1944 годзе. У музеі Бертэля Торвальдсена ў Капенгагене датчане знайшлі мадэль арыгінала помніка і зрабілі на свае сродкі яго копію, якая першапачаткова была ўсталявана каля Старой Аранжарэі ў Лазенках  (польск.) (бел.[16].

У 1990 годзе пачаўся капітальны рамонт палаца, з мэтай размяшчэння ў ім рэзідэнцыі прэзідэнта Польшчы і яго канцылярыі. Тады ж палац атрымаў сваю сучасную назву. Другі паверх цалкам прызначаны для асабістых апартаментаў прэзідэнта і яго сям'і. Першым з прэзідэнтаў у палацы жыў Лех Валенса, які ў 1994 годзе перанёс рэзідэнцыю ў палац з Бельведэра. Затым палац з'яўляўся рэзідэнцыяй Аляксандра Кваснеўскага і Леха Качынскага. У 2010 годзе на будынку была ўсталявана мемарыяльная дошка загінуламу пад Смаленскам прэзідэнту Качынскаму. Пасля катастрофы плошча перад палацам стала месцам памінання загінулых і тут быў усталяваны драўляны крыж. З-за нязгоды мясцовых і царкоўных улад, крыж быў перанесены ў касцёл Св. Ганны  (польск.) (бел.. Браніслаў Камароўскі перанёс сваю рэзідэнцыю ў Бельведэр[17].

Экскурсіі па Прэзідэнцкім палацы правіць

Наведванне Прэзідэнцкага Палаца магчыма для арганізаваных груп з панядзелку па пятніцу, з 9:00 да 15:00, па папярэднім узгадненні часу. Наведванне бясплатнае, праводзіцца гідам і доўжыцца 60 хвілін. Зацікаўленыя ў наведванні павінны паслаць запоўнены бланк просьбы[18] на e-mail wycieczki@prezydent.pl ці на факс нумар 22 695 11 09. Фірмы, якія займаюцца камерцыйнай турыстычнай дзейнасцю, не могуць заказваць наведванне. Для наведвання спатрэбіцца пасведчанне асобы.

Галерэя правіць

  •  
    Капліца
  •  
    Галоўны Вестыбюль
  •  
    Рыцарская Зала
  •  
    Зала Ракако
  •  
    Банкетная (Карцінная) Зала
  •  
    Сіняя Зала
  •  
    Калонная (Бальная) Зала
  •  
    Гетманская Зала
  •  
    Белая Зала
  •  
    Апартаменты Прэзідэнта - Пакой адпачынку
  •  
    Зімовы сад
  •  
    Пярэдні пакой
  •  
    Бібліятэка
  •  
    Апартаменты Прэзідэнта - Кабінет Прэзідэнта
  •  
    Сталовая
  •  
    Апартаменты Прэзідэнта - Кабінет главы апарата Прэзідэнта
  •  
    Лесвічная клетка

Зноскі

  1. ↑ Рэестр помнікаў культуры Мазавецкага ваяводства(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 21 верасня 2012. Праверана 31 снежня 2014.
  2. ↑ Pałac Prezydencki Архівавана 1 студзеня 2013.
  3. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  4. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  5. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  6. ↑ Nędza uszczęśliwiona Архівавана 12 красавіка 2010.
  7. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  8. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  9. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  10. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  11. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  12. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  13. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  14. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  15. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  16. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  17. ↑ Warszawikia. Wszystko o Warszawie.
  18. ↑ Wniosek o zwiedzanie Архівавана 12 студзеня 2014.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Прэзідэнцкі_палац_(Варшава)&oldid=4446876"