Сон лугавы
Сон лугавы, Дрымотнік[3] (Anemone pratensis) — шматгадовая травяністая расліна, від роду Кураслеп, сямейства Казяльцовыя (Ranunculaceae).
| Сон лугавы | |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||
| Сінонімы | |||||||||||||||||||
|
Pulsatilla pratensis
| |||||||||||||||||||
| Падвіды | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Паводле The Plant List на 2013 год, від адносіцца да роду кураслеп, адпаведна мае назву: Anemone patens L.[4].
Батанічнае апісанне
правіць | ||||||||||
Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796
2 — Pulsatilla pratensis | ||||||||||
Шматгадовая густаапушаная травяністая расліна вышынёй 7-40 см. Карэнішча магутнае, большай часткай вертыкальнае, цёмна-карычневае, адна- або шматгаловае.
Сцябло прамое, густа мякка-валасістае.
Каранёвае лісце на хвосціках, касматых ад густых белых валасінак, у абрысе шырока-яйкападобнае, двойчы-, тройчыперыстапёрыста-рассечанае з двойчы пёрыста-паасобнымі сегментамі, з вузка-лінейнымі завостранымі дзелькамі 1-3 мм шырынёй, касмата-валасістае (галоўным чынам знізу), з’яўляецца адначасова з кветкамі або пасля цвіцення, не зімуе.
Лісточкі пакрывала падзеленыя на лінейныя, валасістыя долі. Кветканосы вышынёй 10—50 см, у час цвіцення на верхавінцы паніклыя, з пладамі моцна падоўжаныя і прамастойныя. Кветкі адзінкавыя, буйныя (дыяметр 2-4 см), звычайна паніклыя, з шасцю званочкавымі збежнымі лісцікамі калякветніка, адагнутымі на верхавінцы, звонку апушанымі, 1,5-2,5 см даўжынёй і 0,6-1 см шырынёй, большай часткай бледна-ліловымі, радзей чырванаватымі, зелянява-жоўтымі або чорна-фіялетавымі. Тычынкі шматлікія, жоўтыя, толькі на 1⁄3 карацей лісточкаў калякветніка. Песцік аднолькавай даўжыні з калякветнікам. Цвіце ў красавіку — чэрвені.
Плод — шматарэшак. Плодзікі даўгаватыя, густа адтапырана-валасістыя, з падоўжаным ў выглядзе асцюка да даўжыні 6 см слупком, на верхавіне якога валасінкі звычайна становяцца кароткімі і прылеглымі. Плоданасіць ў чэрвені. Размнажаецца насеннем.
Від апісаны з Швецыі і Германіі.
 |
 |
 | ||||||||
Злева направа: кветка ў пачатку цвіцення, у канцы цвіцення, плод
| ||||||||||
Арэал і экалогія
правіць | ||||||||||
Паўночная Еўропа: Данія, Нарвегія (поўдзень), Швецыя (поўдзень); Цэнтральная Еўропа: Чэхаславакія, Германія (усход), Венгрыя, Польшча; Паўднёвая Еўропа: Балгарыя (захад), Югаславія (поўнач), Румынія (захад); тэрыторыя былога СССР: Беларусь, Эстонія, Латвія, Літва, Украіна, Еўрапейская частка Расіі[5].
Месцы росту: сасновыя лішайнікавыя, верасковыя, імшыстыя лясы і сасновае драбналессе з разрэджаным наглебавым покрывам, радзей трапляецца на дзюнах. Расце паасобнымі экземплярамі або невялікімі, часам даволі шматлікімі групамі.
Выкарыстанне
правіцьДэкаратыўная і лекавая расліна. Адрозніваецца моцнай унутрывідавой зменлівасцю.
У медыцыне
правіцьВыкарыстоўваецца ў народнай медыцыне і ў гамеапатыі. У лячэбных мэтах нарыхтоўваюць траву падчас цвіцення. Расліна валодае мачагонным, адхарквальным, бактэрыцыдным, седатыўным і болесуцішальным дзеяннем. Стымулюе функцыі печані. Гомеапатычны сродак Pulsatilla ужываюць для лячэння дэпрэсій, мігрэні, парушэнняў менструальнага цыклу, страўнікава-кішачных і прастудных захворванняў, хвароб нырак і мачавога пузыра, экзэм, спазмаў сасудаў, рэўматызму, падагры і іншых. Сон лугавы ўваходзіць у склад гомеапатычнага прэпарату «Биолайн колд», які выкарыстоўваецца пры прастудных захворваннях верхніх дыхальных шляхоў.
Расліна надзвычай атрутная. Прымаць яго прэпараты можна толькі пад кантролем медыка.
Ахоўныя мерапрыемствы
правіцьКолькасць памяншаецца з прычыны чалавечай дзейнасці (узворванне стэпаў, тэрасаванне схілаў, выпас жывёлы, зрыванне на букеты і г.д.). Ва Украіне ахоўваецца ў прыродных запаведніках — Украінскім стэпавым (аддзяленне Каменныя Магілы), Канеўскім і Луганскім (аддзяленні Стральцоўскі стэп і Луганскі стэп), у заказніках агульнадзяржаўнага значэння — Караставецкім, Самчынецкім Урочышчы, Грабаркаўскім, Бэлька Паўночная Чырвоная.
Зноскі
правіць- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 106. — 160 с. — 2 350 экз. — у крыніцы пад назвай Pulsatilla pratensis
- ↑ Anemone patens L.. The Plant List. Праверана 17 мая 2014.
- ↑ Згодна дадзеных GRIN. Гл. картку расліны
Літаратура
правіць- Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. Мн.: БелЭн, 1993. ISBN 5-85700-095-5
- Юзепчук С. В. Род 528. Прострел — Pulsatilla // Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор акад. В. Л. Комаров; Редактор тома Б. К. Шишкин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1937. — Т. VII. — С. 301—302. — 792 + XXVI с. — 5 200 экз.
- Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 599. Pulsatilla pratensis (L.) Mill. — Прострел луговой // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 214. — ISBN 9-87317-128-9.
- Всё о лекарственных растениях на ваших грядках / Под ред. Раделова С. Ю.. — СПб.: СЗКЭО, 2010. — С. 214. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0124-4.
- Pulsatilla Mill. — Прострел // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 45, 50. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.
Спасылкі
правіць
|
Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам. IV катэгорыя (NT) |
- Прострел луговой: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
- Сон лугавы ў Чырвонай кнізе Беларусі(недаступная спасылка)
- Anemone pratensis L. // ИАС «ООПТ России» (руск.)