Удра
Удра́, Удранка — рака ў Лагойскім, Мінскім і Маладзечанскім раёнах Мінскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Рыбчанка (басейн Віліі).
| Удра | |
|---|---|
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 26 км |
| Басейн | 188 км² |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Месцазнаходжанне | за 1 км на паўночны ўсход ад вёскі Малыя Бясяды |
| • Каардынаты | 54°14′33″ пн. ш. 27°30′58,60″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Рыбчанка |
| • Месцазнаходжанне | за 2,5 км на поўнач ад Радашковічаў |
| • Каардынаты | 54°11′24,20″ пн. ш. 27°14′20,60″ у. д.HGЯO |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Рыбчанка → Ілія → Вілія → Нёман → Балтыйскае мора |
| Краіна | |
| Рэгіён | Мінская вобласць |
| Раёны | Лагойскі раён, Мінскі раён, Маладзечанскі раён |
  выток  вусце |
|
 выток вусце |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Назва
правіцьНазва Удра балцкага паходжання.
Корань *Ud- адносіцца да старабалцкай гідранімічнай асновы Ud- : Vad- : Ved-.
Да балцкага *vad- / ud- «вада». Ад яго з устаўным -n- літоўскае vanduo, прускае (w)undan, unds.
Без устаўнога -n- у гідронімах (у аднаасноўных тыпу літоўскага гідроніма Vadagà / Vedegà, сожскага Удуга, у двухасноўных тыпу прускага Asege-wad «Яршовае возера», яцвяжскага Ясельда), таксама на моўнай перыферыі: латышскае vada «поплаў», літоўскае vadė, vadaksnis «месца, якое залівае вада» (адсунулася, каб саступіць вытворным ад vesti «весці»: vadas «правадыр», vada «нагода; кіраванне»).
Далей да індаеўрапейскага «воднага» кораня *aṷed- : aud- : ūd-, якое ад *aṷ(e)- «апырскваць, увільгатняць, цячы»[1][2].
З тым жа гідранімічным пашыральнікам -r-, што і ў назве Удра, корань *Ud- у назвах літоўскай ракі Ūdara[3], ракі і возера Удрай (у басейне Ловаці). Пазнейшы варыянт кораня Выд- у рачных назвах Выдзега (< Udega, у басейне ракі Удрай), Выдраж / Выдрыжа / Выдра (прыток Сажа)[4].
Літоўскія гідронімы тыпу Ūdr-upis, Ūdroklis, Ūdrelis мяркуюцца ад літоўскага ūdra «выдра», але могуць сягаць і адпачатнага *udras «вадзяны, водны», ад якога стараіндыйскае udráḥ «усякая вадзяная жывёла».
Пашыральнік -r- вядомы ў літоўскім назва- і словаўтварэнні: tikti «адпавядаць, прыдавацца» — tikras «сапраўдны, прыдатны»[5].
Назва Удра значыць «Плыткая (рака)».
Водаапісанне
правіцьДаўжыня ракі складае 26 км. Плошча — вадазбору 188 км².
Пачынаецца за 1 км у напрамку на паўночны ўсход ад вёскі Малыя Бясяды Лагойскага раёна, упадае ў Рыбчанку за 2,5 км у напрамку на поўнач ад Радашковічаў. Вадазбор у межах Мінскага ўзвышша. Рэчышча звілістае.
Сярод прытокаў — рэчка Лукавая, ручай Цёплы Стан. Прыкладна за 500 м у напрамку на паўднёвы ўсход ад вёскі Удранка і каля адселенай у 2018 г. вёскі Пральня на рацэ пабудаваны сажалкі.
Крыніцы
правіць- ↑ K. Karulis. Latviešu etimolog̓ijas vārdnīca. Rīga, 2001. C. 1083—1084.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 78—81.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 351.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 181.
- ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 298—301.
Літаратура
правіць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — С. 167. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Минская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2009. — С. 11,17—18. — 60 с. — 20 000 экз. — ISBN 978-985-508-174-7. (руск.)
Спасылкі
правіць- Ліст карты N-35-67. Выданне 1981 г. Архівавана 4 мая 2013.
