Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі (Чэрыкаў)
Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі — мураваны каталіцкі храм у горадзе Чэрыкаве Магілёўскай вобласці, помнік архітэктуры неараманскага стылю. Узведзены на месцы былога кармеліцкага драўлянага касцёла, за савецкім часам перароблены ў дом культуры. У цяперашні час вернуты каталіцкай царкве, аднаўляецца.
| Каталіцкі храм | |
| Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі | |
|---|---|
 | |
| 53°34′00″ пн. ш. 31°22′58″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Беларусь |
| Горад | Чэрыкаў |
| Канфесія | Каталіцтва |
| Епархія |
Мінска-Магілёўская архідыяцэзія Магілёўскі дэканат |
| Архітэктурны стыль | неараманскі, позні класіцызм, неаготыка |
| Першае згадванне | 1669 г. |
| Будаўніцтва | 1862—1869 гады |
| Стан | дзейнічае |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Гісторыя правіць
Упершыню парафія згадваецца ў 1669 годзе ў сінодзе Казіміра Сапегі, на той час адносілася да Аршанскага дэканата Віленскага біскупства. У 1790—1832 гадах у горадзе існаваў кармеліцкі кляштар. На ахвяраванні ксяндза Маладковіча і парафіян у 1792 годзе быў збудаваны новы драўляны касцёл. З 1840 года над парафіяй узялі апеку дыяцэзіяльныя святары. Па звестках 1849 года, каталіцкі прыход адносіўся да Чавускага дэканата Магілёўскай архідыяцэзіі, дзейнічалі капліцы ў Горах і Гарадцы[1].
У 1862—1869 гадах на ахвяраванні ксяндза Паўла Падгурскага, Агаты Міхайлаўны і Сымона Андрэевіча Цюлюпаў быў узведзены новы мураваны касцёл у Чэрыкаве. Галоўны алтар быў кансэкраваны магілёўскім біскупам-вікарыем Альбінам Сымонам 23 ліпеня 1864 года[1].
Храм стаў цэнтрам парафіі (налічвала ў 1880 годзе 500 вернікаў) і Чэрыка-Чавускага дэканата Магілёўскай архідыяцэзіі. Дэканат размяшчаўся на тэрыторыях Чавускага і Чэрыкаўскага павета і аб’ядноўваў 4943 прыхаджан, 5 капліц і 6 парафій: Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Чэрыкаве, Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі ў Вародзькаве, Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Крычаве, Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі ў Івандары, Святога Казіміра ў Расне і Нараджэння Найсвяцейшай Панны Марыі ў Радамлі[2].
У 1881—1882 гадах касцёл рамантаваўся. На пачатку XX стагоддзя парафіян было няшмат, і ў асноўным яны складаліся з мясцовай шляхты[3]
За савецкім часам будынак быў адабраны ў католікаў і ў 1950 годзе перабудаваны ў дом культуры, пазней выкарыстоўваўся як кінатэатр[4]. У 2019 годзе будынак быў вернуты адноўленай каталіцкай грамадзе і 11 жніўня таго ж года ў ім адбылася першая за доўгі час імша, якую ўзначаліў дапаможны біскуп Аляксандр Яшэўскі. Душпастырам прызначаны ксёндз Павел Адамовіч[5].
Архітэктура правіць
Размешчаны ў цэнтры горада, на вуліцы Ленінскай, 192. Помнік архітэктуры неараманскага стылю, неаготыкі, таксама позняга класіцызму. Вырашаны працяглым прамавугольным у плане аб’ёмам пад двухсхільным дахам, з тыльнага боку далучана пяцігранная апсіда. Бакавыя фасады расчлянёны лапаткамі, крапаваны рустам, апяразаны гарадковым фрызам[6].
Арыгінальны выгляд будынка ўключаў дзве вежы з двума дубовымі крыжамі, абабітымі белай бляхай, пад імі — латунныя шары, памаляваныя алейнай фарбай. На сярэдзіне франтона знаходзіўся чыгунны крыж вагой 12 пудоў. Бабінец быў аддзелены ад асноўнага аб’ёма каменнай сцяною з 4 дзвярыма. Прэзбітэрый аддзяляўся кратамі. Даўжыня пабудовы складала 12, шырыня — 7, вышыня — 10 сажаней[1].
У касцёле мелася тры алтары. Галоўны алтар, камень з мошчамі святых, змяшчаў уверсе трон з выявай Святой Тройцы і Збаўцы ў цярновым вянку. Па баках трона змяшчаліся 8 калонак. Над тронам і галоўным алтаром была ўладкавана драўляная капліца з копіяй абраза Бялыніцкай Божай Маці. Над алтаром — абраз Найсвяцейшай Дзевы Марыі, напісаны на палатне ў драўлянай пазалочанай раме.
.jpg)
Другі алтар — драўляны з левага боку, разны, з упрыгожаннямі і пазалотай, меў камень са святымі мошчамі, абраз Святога Іосіфа, над ім абраз Святога Казіміра на палатне. З правага боку знаходзіўся трэці алтар, такі ж, як і правы, з абразом Святога Антонія на палатне[1].
Усяго быў 21 абраз у храме. На вежы віселі 3 званы, вагой адпаведна 8 пудоў 9 фунтаў, 4 пуды 36 фунтаў і 2 пуды.
Пробашчы правіць
- Раймунд Комбар, Афанасій Амбражэвіч, Іпаліт Кантэйка, Дам’ян Баневіч, Філіп Вітарт (у перыяд 1812—1840).
- Людвіг Багдановіч (1848—1849).
- Францішак Вечаркоўскі, Марцін Голка (1851—1852).
- Казімір Пятроўскі (душпастыр, 1870—1880).
- Матусевіч[7]
- Адольф Сянкевіч[7]
- Павел Падгурскі[7]
- 1896—1899 — Хрызагон Цярэнцевіч Пржамоцкі (Пржэмоцкі)[7]
- 1896—1909 — Антоні Казлоўскі[7]
- 1910—1911 — Яўген Святаполк-Мірскі[7]
- 1910-я — Антоні Калянкевіч[7]
- 1922—1928 — Станіслаў Антонавіч Ярашэвіч[7]
- 1928—1929 — Юзаф Станіслававіч Лук’янін[7]
- душпастыр, з 2019 — Павел Адамовіч
Зноскі
- ↑ а б в г Касцёл Найсвяцейшага Імя Божай Маці ў Чэрыкаве . Магілёўскі і Бабруйскі дэканаты Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі (7 мая 2014). Праверана 17.11.2019.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880., С.580
- ↑ Żyskar F. J.. Nasze kościoły: opis ilustrowany wszystkich kościołów i parafji znajdujących się na obszarach dawnej Polski i ziemiach przyległych. T. 1: Archidjecezja mohylowska. Z. 6: Dekanat klimowicko-mścisławski. Dekanat czerykowo-czausowski. С.93—94
- ↑ Славутасці Чэрыкаўскага раёна (руск.)(недаступная спасылка). Магілёўскі абласны выканаўчы камітэт (30 сакавіка 2018). Архівавана з першакрыніцы 22 лістапада 2019. Праверана 17.11.2019.
- ↑ У вернутым католікам касцёле ў Чэрыкаве ў нядзелю адбудзецца першая святая Імша . Catholic.by (9 жніўня 2019). Праверана 17.11.2019.
- ↑ к // Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; фатограф А. Л. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2008. — 488 с. — ISBN 978-985-11-0395-5., С.369
- ↑ а б в г д е ё ж з Маракоў, Л. Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі (1917—1964) / Леанід Маракоў. — Мінск: Смэлтак, 2009. — С. 608-609. — 776 с. — ISBN 978-985-6917-12-0.
Літаратура правіць
- Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; фатограф А. Л. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2008. — 488 с. — ISBN 978-985-11-0395-5.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880.
- Żyskar F. J. Nasze kościoły: opis ilustrowany wszystkich kościołów i parafji znajdujących się na obszarach dawnej Polski i ziemiach przyległych. T. 1: Archidjecezja mohylowska. Z. 6: Dekanat klimowicko-mścisławski. Dekanat czerykowo-czausowski.. — Warszawa — Petersburg, 1913.