Зеландыя (графства)

Графства Зеландыя
	Дзяржава ў складзе Свяшчэннай Рымскай імперыі
Графства Зеландыя
	нідэрл.: Graafschap Zeeland
	Герб
	; Зеландыя ў 1350 годзе
< > 1012 — 1795 ;
Сталіца	Мідэлбург
Рэлігія	каталіцтва, пратэстанцтва
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Графства Зеландыя (нідэрл.: Graafschap Zeeland) — дзяржава ў складзе Свяшчэннай Рымскай імперыі. Знаходзілася ў дэльце Шэльды і Мааса, прыкладна адпавядаючы па тэрыторыі сучаснай нідэрландскай правінцыі Зеландыя (акрамя Зеландскай Фландрыі, якая была часткай графства Фландрыя).

Гісторыя

Зеландыя ўвесь час захоплівалася мацнейшымі суседзямі: графствамі Галандыя, Эно і Фландрыя. У 1012 годзе імператар Генрых II Святы перадаў гэтыя землі ў лен графу Бадуэну IV, пасля чаго Фландрыя і Зеландыя сталі кіравацца ў рамках асабістай уніі. Спачатку гэты факт аспрэчваўся графамі Галандыі, і ў 1167 годзе паміж Фландрыяй і Галандыяй разгарэлася вайна. Паводле яе вынікаў галандскі граф Флорыс III быў вымушаны прызнаць сюзерэнітэт над Зеландыяй фландрскага графа Філіпа I. Галандскі граф Флорыс IV у пачатку XIII стагоддзя адваяваў Зеландыю, а з 1256 года Флорыс V стаў кіраваць Галандыяй і Зеландыяй у рамках асабістай уніі.

У 1323 годзе фландрскі граф Людовік I падпісаў у Парыжы дагавор, у адпаведнасці з якім ён прызнаваў графа Галандыі графам Зеландыі. Так была скончана доўгая дынастычная звада. Тым не менш, Зеландыя заставалася асобнай адміністрацыйнай адзінкай, а не была аб'яднана з Галандыяй у адзінае цэлае.

У 1432 годзе бургундскі герцаг Філіп III Добры анексаваў Зеландыю і ўключыў яе ў склад Бургундскага герцагства. Пасля смерці Марыі Бургундскай (1482) у адпаведнасці з Санліскім дагаворам Зеландыя стала адной з Сямнаццаці правінцый і перайшла пад кіраванне Габсбургаў. У 1512 годзе яна ўвайшла ў Бургундскую акругу.

Пасля Васьмідзесяцігадовай вайны Зеландыя стала адным са складнікаў Рэспублікі Злучаных правінцый. Яна спыніла сваё фармальнае існаванне, калі ў 1795 годзе была ўтворана Батаўская рэспубліка, і графства Зеландыя было ператворана ў дэпартамент.

Спіс кіраўнікоў Зеландыі

Графы Фландрыі

1012—1035 : Бадуэн (Балдуін) IV Барадаты (каля 980—1035)
1035—1067 : Бадуэн (Балдуін) V Набожны (каля 1012—1067), сын папярэдняга;
1067—1070 : Бадуэн (Балдуін) VI дэ Монс (каля 1030—1070), граф Эно з 1051 г., сын папярэдняга;
1070—1071 : Арнульф III Няўдачлівы (каля 1055—1071), сын папярэдняга;
1071—1093 : Роберт I Фрызскі (каля 1031—1093), рэгент графства Галандыя ў 1063, сын Балдуіна V;
1093—1111 : Роберт II Іерусалімскі (каля 1065—1111), сын папярэдняга;
1111—1119 : Бадуэн (Балдуін) VII Сякера (каля 1093—1119), сын папярэдняга.
1119—1127 : Карл I Добры (каля 1083—1127), унук Роберта I, сын Кнуда IV, караля Даніі.
1127—1128 : Вільгельм Клітан (1101—1128), праўнук Балдуіна V, сын Роберта Куртгёза, герцага Нармандыі.
1128—1168 : Цьеры Эльзаскі (каля 1100—1168), унук Роберта I, сын Цьеры II, герцага Латарынгіі;

Спрэчка графаў Фландрыі і графаў Галандыі

Графы Фландрыі

1168—1191 : Філіп I Эльзаскі (каля 1143—1191), сын папярэдняга;
1191—1194 : Маргарыта I Эльзаская (1145—1194), сястра папярэдняга;

1191—1194 : Бадуэн (Балдуін) VIII (1150—1195), граф Эно (Бадуэн V) з 1171, маркграф Намюра (Бадуэн I) з 1187, муж папярэдняй.

1194—1205 : Бадуэн (Балдуін) IX (1171—1205), граф Эно (Бадуэн VI) c 1195, імператар Лацінскай імперыі (Балдуін I) c 1204, сын папярэдніх;
1205—1244 : Жанна I (1188—1244), графіня Эно, дачка папярэдняга;

1211—1233 : Феран Партугальскі (1188—1233), першы муж Жанны I, сын Саншу I, караля Партугаліі;

Графы Галандыі

1167—1190: Флорыс III (1141—1190)
1190—1203: Дзірк VII (пам. 1203), сын папярэдняга
1203—1207: Ада (пам. 1223), дачка папярэдняга
1203—1207: Людвіг II Лоазскі (пам. 1218), муж папярэдняй, граф Лоаза
1203—1222: Вілем I (каля 1167 — 1222), брат Дзірка VII
1222—1234: Флорыс IV (1210—1234), сын папярэдняга
1234—1256: Вілем II (1228—1256), кароль Германіі з 1247, сын папярэдняга
Вілем (пам. 1238), брат Флорыса IV, рэгент графства ў 1234—1238

Атон (пам. 1249), брат Флорыса IV, рэгент графства ў 1238—1239, епіскап Утрэхта з 1245

Флорыс (пам. 1258), брат Вілема II, рэгент графства ў 1248—1258

Графы Галандыі

1256 — 1296: Флорыс V Сялянскі Бог (1254—1296), сын папярэдняга
Адэлаіда (Алейда) (пам.1284), сястра Вілема II, рэгентка графства ў 1258—1263
1296 — 1299: Іаан (Ян) I (1284—1299), сын папярэдняга
Ян III ван Рэнес (пам. 1304), рэгент графства ў 1296—1297

Вольферт I ван Борселен (пам. 1299), рэгент графства ў 1297—1299

Ян (Іаан) II д'Авен, рэгент графства ў 1299

Авенскі дом

Герб аб'яднаных графстваў Эно, Галандыя і Зеландыя, прыняты Жанам I д'Авен

Пасля смерці бяздзетнага Яна I графства перайшло ў спадчыну да Іаана (Яна) II Авенскага, графа Эно, сына Адэлаіды Галандскай, сястры Вілема II.

1299—1304: Ян (Іаан) II (1247—1304), сын папярэдняга, таксама граф Эно з 1280
1304—1337: Вілем III Добры (1286—1337), сын папярэдняга, таксама граф Эно (Гільём (Вільгельм) I)
1337—1345: Вілем IV (1307—1345), сын папярэдняга, таксама граф Эно (Гільём (Вільгельм) II)
1345—1356: Маргарыта I (1310—1356), графіня Эно (Маргарыта I), графіня Галандыі і Зеландыі, сястра папярэдняга.
муж: з 1324 Людовік IV Баварскі (1282—1347), імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі.

Баварскі дом (Вітэльсбахі), Галандская лінія

Герб графства Эно падчас кіравання Баварскай дынастыі

1356—1358: Вілем V Баварскі (1330—1388), граф Эно з 1356, граф Галандыі і Зеландыі (Вілем V) з 1354, герцаг Баварска-Штраўбінскі (Вільгельм I) з 1347, сын папярэдніх.
1358—1404: Альберт I Баварскі (1336—1404), граф Эно, граф Галандыі і Зеландыі, герцаг Баварска-Штраўбінскі (да 1388 — рэгент), брат папярэдняга.
1404—1417: Вілем VI Баварскі (1365—1417), граф Эно (Гільём (Вільгельм) IV), граф Галандыі і Зеландыі (Вілем VI), герцаг Баварска-Штраўбінскі (Вільгельм II), сын папярэдняга.
1417—1433: Якоба Баварская (1401—1436), графіня Эно, Галандыі і Зеландыі, герцагіня Баварска-Штраўбінская дачка папярэдняга.
1418—1427: Ян II Бургундскі (1403—1427), герцаг Брабанта і Лімбурга (Жан IV) з 1415, граф Эно (Жан II), Галандыі і Зеландыі (Ян III) з 1417, 1-ы муж Якобы.

У 1428 годзе Якоба прызнала сваім спадчыннікам Філіпа III Добрага, герцага Бургундыі, на чыю карысць адраклася ў 1433 годзе.

Дынастыя Валуа, Малодшы Бургундскі дом

Герб Філіпа III Добрага.)

1419—1467: Філіп I Добры (1396—1467), герцаг Бургундыі (Філіп III), граф Бургундыі і Артуа (з 1419), маркграф Намюра (з 1429), герцаг Брабанта і Лімбурга (з 1430), граф Эно, Галандыі і Зеландыі (з 1432), герцаг Люксембурга (з 1443);
1467—1477: Карл Смелы (1433—1477), герцаг Бургундыі, Брабанта, Лімбурга, Люксембурга, граф Бургундыі, Артуа, Генегау, Галандыі, Зеландыі, маркграф Намюра (з 1467), герцаг Гелдэрна (c 1473), сын папярэдняга;
1477—1482: Марыя Бургундская (1457—1482), герцагіня Бургундыі, Брабанта, Лімбурга, Люксембурга, Гелдэрна, графіня Бургундыі, Артуа, Генегау, Галандыі, Зеландыі, маркграфіня Намюра, дачка папярэдняга;
муж імператар Максіміліян I (1459—1519)

Дом Габсбургаў

Пры Габсбургах графствам фактычна кіраваў намеснік імператара — статхаўдар (штатгальтар).

1477—1482: Максіміліян I (1459—1519), імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі з 1486, эрцгерцаг Аўстрыі, герцаг Штырыі, Карынтыі і Крайны (1493—1519), муж Марыі Бургундскай
1482—1506: Філіп II Прыгожы (1478—1506), кароль Кастыліі c 1504 (Філіп I), герцаг Бургундыі і інш. з 1482, сын Максіміліяна I і Марыі Бургундскай
1506—1555: Карл II (1500—1558), імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі (Карл V) 1519—1555, кароль Іспаніі (Карл I) 1516—1556, эрцгерцаг Аўстрыі, герцаг Штырыі, Карынтыі і Крайны, граф Ціроля 1519—1521, герцаг Бургундыі і інш. 1506—1555, сын Філіпа Прыгожага
1555—1581: Філіп III (1527—1598), кароль Іспаніі (Філіп II) з 1556, кароль Партугаліі (Філіп I), герцаг Бургундыі і інш. з 1555, сын імператара Карла V

Рэспубліка Злучаных правінцый

1572—1795: Зеландскія Штаты