Дзмітрый Юр’евіч Шамяка
Дзмітрый Юр’евіч Шамяка (не раней за 1400 і не пазней за 1422 — 17 ліпеня 1453, Ноўгарад) — князь галіцкі, сын князя Юрыя Дзмітрыевіча, вялікі князь маскоўскі ў 1446—1447 гадах.
| Дзмітрый Юр’евіч Шамяка | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Васіль II | ||||||
| Пераемнік | Васіль II | ||||||
|
|||||||
| Пераемнік | Васіль II | ||||||
| Нараджэнне | не раней за 1400 і не пазней за 1422 | ||||||
| Смерць |
17 ліпеня 1453 |
||||||
| Месца пахавання | |||||||
| Род | Рурыкавічы | ||||||
| Бацька | Юрый Дзмітрыевіч Звенігародскі | ||||||
| Маці | Анастасія Юр’еўна | ||||||
| Жонка | Соф’я Дзмітрыеўна[d][1][2] | ||||||
| Дзеці | Марыя Дзмітрыеўна[d][2] і Іван Дзмітрыевіч Шамякін[d][2] | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Біяграфія
правіцьУдзельнічаў у 1430-я гады разам з бацькам і сваім старэйшым братам Васілём Касым у барацьбе за княжанне ў Маскве (1425—1453) супраць Васіля Цёмнага. З 1436 узначальваў апазіцыю супраць маскоўскага вялікага князя. Пасля таго, як у 1445 годзе ў бітве пад Суздалем сыны Улу-Мухамеда разбілі маскоўскае войска і ўзялі ў палон Васіля Цёмнага, улада ў Маскве перайшла да Шамякі. Але Васіль, паабяцаўшы хану Залатой Арды выкуп, атрымаў ад яго ардынскага войска і вярнуўся ў Маскву, а Шамяка збег ва Угліч.
Але на бок Шамякі перайшлі шматлікія баяры, купцы і прадстаўнікі духавенства, абураныя «ардынскім палкаводствам» Васіля Цёмнага, і ў 1446 годзе пры іх падтрымцы Дзмітрый Шамяка стаў маскоўскім князем. Затым ён злавіў у Траецкім манастыры Васіля Цёмнага і ў адплату за асляпленне свайго брата — Васіля Касога, асляпіў яго і адправіў ва Угліч. Але ў 1447 годзе Шамяка вымушаны быў збегчы з Масквы, асцерагаючыся войска баярына Пляшчэева, якое падступала да горада. Прычынай гэтага стала тое, што Шамяка не карыстаўся падтрымкай маскоўскіх баяраў, у якіх былі адабраныя вотчыны Суздальска-Ніжагародскага княства, якому Шамяка надаў незалежнасць.
У 1448 годзе Сабор архірэеў, незалежна ад Канстанцінопальскага Патрыярхата, узвёў на кафедру мітрапаліта Маскоўскага епіскапа Разанскага Іону, і наклаў анафему на Дзмітрыя Шамяку. Пазней ён беспаспяхова працягваў спрабаваць змагацца з Васілём Цёмным, пацярпеўшы паразы пад Галічам, а затым пад Усцюгам. У 1452 годзе быў акружаны войскам Маскоўскага княства, але збег у Ноўгарад, дзе памёр (па летапісных дадзеных, атручаны) у 1453 годзе. Пахаваны быў у Юр’евым манастыры.