Наўгародская дзяржава

Наўгародская рэспубліка
	Гістарычная дзяржава
Наўгародская рэспубліка
	Новгородская земьля
	Герб
	; Наўгародская рэспубліка ў 1400 годзе
< >; > 1136 — 1478 ;
Сталіца	Ноўгарад
Найбуйнейшыя гарады	Ноўгарад, Ладага, Руса, Вятка,Таржок, Валак на Ламе, Волагда, Бежацк, Пскоў
Мова(ы)	Старажытнанаўгародскі дыялект
Афіцыйная мова	старажытнаруская мова і Старажытнанаўгародскі дыялект
Рэлігія	праваслаўе, політэізм (язычніцтва)
Грашовая адзінка	наўгародская грыўна
Плошча	3 000 000 км²;
Насельніцтва	Усходнія славяне, Карэлы, Водзь, Іжора, Самочдзь
Форма кіравання	Дэмакратычная рэспубліка з элементамі алігархіi
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Наўгародская рэспубліка, Наўгародская феадальная арыстакратычная рэспубліка^[1] — феадальная дзяржава з арыстакратычна-рэспубліканскай формай кіравання. Існавала на поўначы Усходняй Еўропы ў 1136—1478 гг. Сталіца («старэйшы горад») — Вялікі Ноўгарад.

Узнікла на аснове Наўгародскай воласці Кіеўскай дзяржавы. У перыяд найбольшай магутнасці Наўгародская зямля складалася з 5 правінцый (пяцін) і «зямель наўгародскіх», на чале якіх стаяў Ноўгарад, як «старэйшы горад». Займаная тэрыторыя ўключала землі вакол Анежскага возера, дасягаючы Белага мора на паўночным усходзе ад Ноўгарада (Абанежская пяціна), землі вакол Ладажскага возера, дасягаючы Фінскага заліва на паўночным захадзе (Водзьская пяціна), землі на паўднёвым захадзе ад Ноўгарада, дасягаючы возера Ільмень на паўднёвым захадзе (Шалонская пяціна); землі на паўднёвым усходзе ад Ноўгарада (Дзярэўская пяціна). Далей на ўсход ад Ноўгарада, на водападзелах паміж р. Мстой і прытокамі Волгі, размяшчалася пятая пяціна. «Землі наўгародскія» месціліся ў басейнах рэк Паўночная Дзвіна, Пячора, Вятка.

Наўгародская арыстакратычная рэспубліка ўзнікла ў выніку аслаблення ўлады Кіева пасля смерці Уладзіміра Манамаха (1125). Наўгародскае веча перастала прыймаць князёў-намеснікаў з Кіева, а пачало запрашаць князёў самастойна, на сваіх умовах; княжацкая адміністрацыя фарміравалася ў Ноўгарадзе. Трохі пазней склалася і традыцыя запрашэння архіепіскапаў замест прыняцця тых, каго прызначыў кіеўскі мітрапаліт.

У 1348 са складу Наўгародскай дзяржавы выдзеліўся ў самастойную дзяржаву ўзмацнелы Пскоў са сваімі землямі (гл. Пскоўская рэспубліка).

Дзяржава спыніла сваё самастойнае існаванне ў выніку заваявання яе маскоўскім вялікім князем Іванам III у 1478 і наступнага далучэння ўсіх да маскоўскай дзяржавы наўгародскіх зямель. Некаторыя структурныя адзінкі існавалі прыблізна да 3-й чвэрці XVI ст.

Гл. таксама

Зноскі

↑ Гісторыя дзяржавы і права Расіі.

Літаратура

Наўгародская феадальная рэспубліка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. С. 211—212.
История Государства и права России: Учебник для вузов / Под ред. С. А. Чибиряева. — М. : Былина, 1998. — 528 с.

[fnГЧыб-вызн-1] Гісторыя дзяржавы і права Расіі.

[1]