Міхаіл Іванавіч Мароз

Міхаіл Іванавіч Мароз
Міхаіл Іванавіч Мароз
Паўнамоцны прадстаўнік БССР пры ўрадзе РСФСР
	з 1922
Нараджэнне	1 кастрычніка 1895; Капыль, Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Смерць	не раней за 26 жніўня 1944
Жонка	Аляксандра Іванаўна Александровіч
Член у	Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР;
Адукацыя	Нясвіжская настаўніцкая семінарыя;
Месца працы	Беларускі нацыянальны камісарыят; Менскі акруговы камітэт КП(б)Б[d]; Цэнтральнае бюро пралетарскага студэнцтва БССР[d]; Камуністычны ўніверсітэт нацыянальных меншасцей Захаду імя Мархлеўскага[d]; Белдзяржвыдавецтва; Савет Народных Камісараў БССР; Інстытут беларускай культуры; Гісторыка-археалагічная секцыя Інбелкульта[d];
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхаіл Іванавіч Мароз (1 кастрычніка 1895^[1], Капыль, Слуцкі павет — 1947^[2]) — беларускі палітык, дзяржаўны дзеяч Беларускай ССР, педагог, выдавец.

Біяграфія правіць

Раннія гады правіць

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Бацька — Іван Міхайлавіч Мароз, маці — Анастасія Раманаўна Мароз (Шкурынская). Быў старэйшым з 8 дзяцей.

Пасля заканчэння Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі працаваў у вясковай школе. З 1916 года ў расійскай арміі. Удзельнік Кастрычніцкага ўзброенага паўстання 1917 года ў Петраградзе. У 1918—1919 гадах супрацоўнік бежанскага аддзела Беларускага нацыянальнага камісарыята, дэлегат Усерасійскага з’езда бежанцаў з Беларусі, які праходзіў у ліпені 1918 года ў Маскве. З красавіка 1919 года выкладчык Камуністычнага ўніверсітэта ў Гомелі, старшыня Менскага акруговага камітэта КП(б)Б^[2].

Дзяржаўная дзейнасць правіць

З 1922 года паўнамоцны прадстаўнік БССР у РСФСР, старшыня Цэнтральнага бюро беларускага пралетарскага студэнцкага зямляцтва, загадчык беларускага сектара Камуністычнага ўніверсітэта нацыянальных меншасцей Захаду імя Ю. Мархлеўскага ў Маскве^[2].

Прэзідыум Гісторыка-археалагічнай секцыі Інбелкульта. 1926. Злева направа: Ісак Сербаў, Міхаіл Мароз, Васіль Дружчыц, Дзмітрый Даўгяла.

У 1924 годзе загадчык Беларускага дзяржаўнага выдавецтва ў Менску. З 1926 года кіраўнік спраў СНК БССР, старшыня камісіі Інбелкульта па ахове помнікаў, член прэзідыума гісторыка-археалагічнай секцыі Інбелкульта. Пазней на іншых савецкіх і гаспадарчых пасадах^[2]. Друкаваўся ў газеце «Савецкая Беларусь»^[1].

Член ЦВК БССР у 1921—1927, у 1927—1929 гадах — кандыдат у члены^[2].

Тройчы выключаўся з камуністычнай партыі. Першы раз выключаны ў 1929 годзе, калі ён быў па справах выдавецтва ў Германіі 10 месяцаў і не змог заплаціць членскія ўнёскі. Пасля яму была вынесена вымова, у 1932 годзе адноўлены. Другі раз выключаны ў 1933 годзе, калі былі знойдзены разыходжанні ў даце нараджэння: паводле адных дакументаў, ён нарадзіўся ў 1893 годзе, паводле іншых — у 1895. Гэта расцанілі як прыпіску ўзросту для павелічэння партыйнага стажу. Трэці раз аднавіцца не здолеў^[3].

Рэпрэсіі правіць

У час палітычных рэпрэсій у 1934 годзе, каб не падстаўляць пад іх сям’ю, з’ехаў у Магадан на прыіск «Разведчык» (пасёлак Разведчык Ягаднінскага раёна), працаваў загадчыкам планава-эканамічнай часткай. Як пазней ён напісаў у аўтабіяграфіі, прычынамі ад’езду сталі вострае ўспрыняцце выключэння з партыі, а таксама «шчырае захапленне пафасам асваення Крайняй Поўначы»^[3]. Адпрацаваўшы тры гады на Калыме, у 1937 годзе едзе ў адпачынак у Менск. Пабыўшы з сям’ёй, праз месяц вяртаецца назад^[3].

3 лістапада 1937 года арыштаваны органамі НКУС БССР^[2] у Магадане^[3]. Два з паловай гады, пакуль ішло следства, Мароз сядзеў у магаданскай турме. У першыя ж суткі пасля арышту з яго выбілі прызнанне, што ён удзельнічаў у контррэвалюцыйнай беларускай нацыянальнай арганізацыі, вёў актыўную барацьбу з Савецкім Саюзам. Праўнук Клім Батароеў, распавядае, што Міхаіла Мароза білі, ставілі на «стойку» (некалькі дзён прымушалі стаяць, не даючы заснуць)^[3].

Асуджаны 3 снежня 1940 года пастаяннай выязной сесіяй Хабараўскага краявога суда ў горадзе Магадане на 5 гадоў да зняволення ў папраўча-працоўны лагер^[2] і 2 гады паражэння ў правах паводле артыкула 58-4-11-10 Крымінальнага кодэкса РСФСР.

Вызвалены 3 лістапада 1942 года, але, паводле прысуду, у яго заставалася яшчэ два гады паразы ў правах. Працаваў у лясным аддзеле Магаданскай чыгункі, унутранай дарозе лагера, якой цяпер не існуе. Праз лагерныя ўмовы яго разбіў паралюш, аднялася левая палова цела. Праз два гады пасля вызвалення Міхаіл Мароз трапіў у дом інвалідаў у Магадане^[3].

У жніўні 1944 года Мароза адправілі ў горад Тутаеў Яраслаўскай вобласці, дзе ён павінен быў стаць на ўлік. Але, відаць, туды не прыехаў. Далейшыя сляды Міхаіла Мароза губляюцца^[3].

Сям’я правіць

У шлюбе з літаратуразнаўцам Алесяй (Аляксандрай Іванаўнай) Александровіч, сястрой беларускага паэта Андрэя Александровіча. Дзеці:

Міхаіл (1924—1991), ваенны;
Андрэй (1930—1995), радыёфізік.

Крыніцы правіць

↑ ^а ^б Маракоў 2003
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё БелЭн 2000
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Серадзюк, Дзіяна. «Спісалі на мацярык»: куды знік рэпрэсаваны пастпрад БССР? (бел.). Новы Час (14 сакавіка 2020). Праверана 9 кастрычніка 2023.

Літаратура правіць

Мароз Міхаіл Іванавіч // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.
Карніловіч Э. А. Мароз Міхаіл Іванавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Міхаіл Іванавіч Мароз
Серадзюк, Дзіяна. «Спісалі на мацярык»: куды знік рэпрэсаваны пастпрад БССР? (бел.). Новы Час (14 сакавіка 2020). Праверана 9 кастрычніка 2023.

[Рэпрэсаваныя-1] а ^б Маракоў 2003

[БЭ-2] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё БелЭн 2000

[:0-3] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Серадзюк, Дзіяна. «Спісалі на мацярык»: куды знік рэпрэсаваны пастпрад БССР? (бел.). Новы Час (14 сакавіка 2020). Праверана 9 кастрычніка 2023.

[1]

[2]

[3]