Рэйнскі саюз
Рэйнскі саюз, таксама Рэйнскі саюз (ням.: Rheinbund, фр.: Confederation du Rhin) — складзены пад ціскам Напалеона I у 1806 годзе ў Парыжы саюз нямецкіх манархій, якія выйшлі са складу Свяшчэннай Рымскай імперыі.
Гістарычная дзяржава | |||
Рэйнскі саюз | |||
---|---|---|---|
Rheinbund Etats confederes du Rhin | |||
|
|||
|
|||
12 ліпеня 1806 — 4 лістапада 1813
|
|||
Сталіца | Франкфурт | ||
Мова(ы) | ніжненямецкая мова | ||
Афіцыйная мова | нямецкая | ||
Форма кіравання | канфедэрацыя | ||
Кіраўнікі дзяржавы | |||
Пратэктар | |||
• {{{год_кіраўніка1}}} | Напалеон I | ||
Прымас | |||
• 1806—1813 | Карл Тэадор фон Дальберг | ||
• 1813 | Прынц Яўген Багарнэ | ||
Гісторыя | |||
• 12 ліпеня 1806 | Утварэнне | ||
• 6 жніўня 1806 | Свяшчэнная Рымская імперыя распалася | ||
• 4 лістапада 1813 | Распад | ||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Узнікненне і развіццё
правіцьНапачатку XIX стагоддзя Германія ўсё яшчэ заставалася Свяшчэннай Рымскай імперыяй германскай нацыі. У яе ўваходзіла больш 350 дзяржаў рознай ступені незалежнасці.
Аднак сярод германскіх княстваў вылучаліся Прусія, Саксонія, Баварыя, Вюртэмберг і асабліва Аўстрыя, якая з'яўлялася найбуйнейшым дзяржаўным утварэннем у Свяшчэннай Рымскай імперыі.
Гэтыя дзяржавы фармальна знаходзіліся ў падначаленні імператара і імперскага сойма, але фактычна валодалі поўнай незалежнасцю. Дваранства было неаднароднае па складзе і знаходзілася ў залежнасці ад князёў ці ад імператара; гарадское насельніцтва складалася з патрыцыянскіх сем'яў, гарадскіх бюргераў, чаляднікаў і вучняў, залежных ад майстроў. Сяляне былі галоўным чынам прыгоннымі. У параўнанні з іншымі краінамі, такімі як Англія і Францыя, Германію можна было назваць эканамічна, сацыяльна і палітычна адсталай.
Французская рэвалюцыя быццам грымотная страла стукнула ў гэты хаос, званы Германіяй[1]. |
Напалеонаўскія войны перакроілі карту Германіі: з 51 вольнага горада Напалеон пакінуў усяго пяць, астатнія ж былі перададзены дзясятку найбуйнейшых дзяржаў. Той жа лёс спасціг сотні дробных княстваў, царкоўныя валадарствы і землі імперскіх рыцараў.
Пры падпісанні дамовы аб стварэнні Рэйнскага саюза 12 ліпеня 1806 года 16 паўднёва- і заходнегерманскіх княстваў афіцыйна абвясцілі пра свой выхад з рэйху і аб'яднанне ў канфедэрацыі пад патранажам Напалеона. Перад падпісаннем Напалеон паставіў перад удзельнікамі 24-гадзінны ультыматум, пры якім у выпадку адмовы ад падпісання французскія войскі мусілі быць уведзены ў паўднёва- і заходнегерманскія землі. Праз некалькі дзён пасля складання дамовы аб Рэйнскім звязе Франц II, які стаў у 1804 годзе імператарам Аўстрыйскай імперыі, зрокся ад пасаду Свяшчэннай Рымскай імперыі германскай нацыі і абвясціў пра яе скасаванне. Гэта было таксама выкананнем ультыматуму Напалеона.
Да 1808 года да Рэйнскага саюза далучыліся яшчэ 23 нямецкіх дзяржавы. Ужо з прычыны паразы Прусіі супраць Францыі ў бітве пры Ене ў яго склад увайшлі шматлікія цэнтральна- і паўночнагерманскія дробныя дзяржавы.
У 1808 годзе Рэйнскі саюз дасягнуў сваіх найвялікшых памераў. Ён ахопліваў чатыры каралеўствы, пяць вялікіх герцагстваў, трынаццаць герцагстваў, сямнаццаць княстваў, а таксама незалежныя ганзейскія гарады Гамбург, Любек і Брэмен. Апошнім да Рэйнскага саюза далучыўся князь Ангальт-Дэсау і атрымаў у адказ тытул герцага. Убаку засталіся толькі Прусія, Аўстрыя, залежнае ад Даніі герцагства Гольштэйн і Швецкая Памеранія. У 1810 годзе вялікія часткі паўночнай Германіі, якія ўключаюць вусці Эмса, Везера і Эльбы, былі анексаваныя непасрэдна напалеонаўскай Францыяй, каб лепш кантраляваць кантынентальную блакаду Англіі.
Рэйнскі саюз быў у значнай меры ваенным альянсам, а яго члены былі абавязаны даваць Францыі шматлікія ваенныя кантынгенты. У адказ шматлікія з іх былі падняты ў статуце (Бадэн, Гесэн-Дармштат, герцагствы Клевэ і Берг сталі вялікімі герцагствамі, а Вюртэмберг і Баварыя — каралеўствамі), а таксама дасягнулі парой буйнага пашырэння сваіх валадарстваў. Прыязным сабе Рэйнскім саюзам Напалеон стварыў значную буферную прастору на паўночным усходзе Францыі. Ад рашэнняў Напалеона Рэйнскі саюз залежаў не толькі ў ваеннай сферы, але, у рамках кантынентальнай блакады Англіі, і ў гандлёвай палітыцы.
Паводле дамовы Рэйнскі саюз мусіў мець агульныя канстытуцыйныя органы, што аднак неўзабаве было адкінута з прычыны імкнення буйнейшых членаў саюза да самастойнасці. Бундэстаг, арганізаваны галоўным князем Карлам Тэадорам фон Дальбергом, так і не сабраўся, паколькі ў ім адмаўляліся ўдзельнічаць першым чынам Вюртэмберг і Баварыя.
У 1813 годзе, пасля паразы Напалеона ў Бітве народаў пад Лейпцыгам, Рэйнскі саюз распаўся. На сённяшні момант адзіным яго членам, які захаваў незалежнасць, з'яўляецца княства Ліхтэнштэйн.
Аўстрыя і Прусія ў складзе Шостай кааліцыі прынялі ўдзел у перамозе над Напалеонам, якая давала Германіі новы шанец да аб'яднання.
Члены саюза
правіцьУ наступных табліцах пералічаныя члены Рэйнскага саюза з датамі ўступа і выстаўлянымі ваеннымі кантынгентамі (у дужках): [2]
Каралеўствы і вялікія герцагствы
правіцьСцяг | Манархія | Год далучэння | Нататка |
---|---|---|---|
Вялікае герцагства Бадэн | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; раней маркграфства (8000) | |
Каралеўства Баварыя | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; раней герцагства (30,000) | |
Вялікае герцагства Берг | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; былое Герцагства Берг, да якога было далучана Герцагства Клеўскае (5000) | |
Вялікае герцагства Гесэн | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; былое ландграфства (4000) | |
Землі эрцканцлера (архібіскупства Рэгенсбург, княства Ашафенбург) | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; з 1810 — Вялікае герцагства Франкфурт | |
Каралеўства Саксонія | 11 снежня 1806 | Былое герцагства (20,000) | |
Каралеўства Вестфалія | 15 лістапада 1807 | Створана Напалеонам (25,000) | |
Каралеўства Вюртэмберг | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; былое герцагства (12,000) | |
Вялікае герцагства Вюрцбург | 23 верасня 1806 | Створана Напалеонам (2000) |
Княствы і герцагствы
правіцьСцяг | Манархія | Год далучэння | Нататка |
---|---|---|---|
Герцагства Анхальт-Бернбург | 11 красавіка 1807 | (700) | |
Герцагства Анхальт-Дэсау | 11 красавіка 1807 | (700) | |
Герцагства Анхальт-Кетэн | 11 красавіка 1807 | (700) | |
Герцагства Арэнберг-Мепен | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; медыятызаванае 13 снежня 1810 (4000) | |
Княства Гогенцоллерн-Хехінген | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік (4000) | |
Княства Гогенцоллерн-Зігмарынген | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік (4000) | |
Княства Ізенбург-Бірштайн | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік (4000) | |
Княства Лейен | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; былое графства (4000) | |
Княства Ліхтэнштэйн | 12 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік (4000) | |
Княства Ліпэ-Дэтмольд | 11 красавіка 1807 | (650) | |
Герцагства Мекленбург-Шверын | 22 сакавіка 1808 | (1900) | |
Герцагства Мекленбург-Стрэліц | 18 лютага 1808 | (400) | |
Герцагства Насау (Узінген і Вайльбург) | 12 ліпеня 1806 | Аб'яднанне княстваў Насау-Узінген і Насау-Вайльбург, якія з'яўляліся сузаснавальнікамі Рэйнскага саюза (4000 кожнае) | |
Герцагства Альдэнбург | 14 кастрычніка 1808 | 13 снежня 1810 анексавана Францыяй (800) | |
Княства Рэйс-Эберсдорф | 11 красавіка 1807 | (400) | |
Княства Рэйс-Грэйц | 11 красавіка 1807 | (400) | |
Княства Рэйс-Лобенштайн | 11 красавіка 1807 | (400) | |
Княства Рэйс-Шлейц | 11 красавіка 1807 | (400) | |
Княства Зальм | 25 ліпеня 1806 | Сузаснавальнік; 13 снежня 1810 года анексавана Францыяй (4000) | |
Герцагства Саксен-Кобург-Заальфельд | 15 снежня 1806 | (частка ад 2000 для саксонскіх герцагстваў) | |
Герцагства Саксен-Гота-Альтэнбург | 15 снежня 1806 | (частка ад 2000 для саксонскіх герцагстваў) | |
Герцагства Саксен-Гільдбурггаўзен | 15 снежня 1806 | (частка ад 2000 для саксонскіх герцагстваў) | |
Герцагства Саксен-Мейнінген | 15 снежня 1806 | (частка ад 2000 для саксонскіх герцагстваў) | |
Герцагства Саксен-Веймар | 15 снежня 1806 | (частка ад 2000 для саксонскіх герцагстваў) | |
Княства Шаўмбург-Ліпэ | 11 красавіка 1807 | (650) | |
Княства Шварцбург-Рудальштат | 11 красавіка 1807 | (650) | |
Княства Шварцбург-Зондэрсхаўзен | 11 красавіка 1807 | (650) | |
Княства Вальдэк | 11 красавіка 1807 | (400) |
Карты
правіць-
Рэйнскі саюз у 1806 годзе
-
Рэйнскі саюз у 1808 годзе
-
Рэйнскі саюз у 1812 годзе
Артыкулу нестае спасылак на крыніцы. |
Зноскі
- ↑ Ф. Энгельс. Маркс К. і Энгельс Ф., Соч., т. 5, з. 7
- ↑ Creation of the Confederation of the Rhine, 12 July, 1806 Архівавана 29 мая, 2011.