Алег Антонавіч Лойка

Алег Антонавіч Лойка (1 мая 1931, Слонім — 19 лістапада 2008, Слонім) — беларускі паэт, пісьменнік і літаратуразнавец. Член-карэспандэнт АН БССР (1989), доктар філалагічных навук (1969), прафесар (1971). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1990)[1].

Алег Антонавіч Лойка
Дата нараджэння 1 мая 1931(1931-05-01)
Месца нараджэння
Дата смерці 19 лістапада 2008(2008-11-19) (77 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Дзеці Павел Алегавіч Лойка
Род дзейнасці пісьменнік, перакладчык, паэт, літаратуразнавец, гісторык літаратуры, літаратурны крытык
Навуковая сфера філалогія
Навуковая ступень доктар філалагічных навук (1969)
Навуковае званне
Альма-матар
Вядомы як паэт, пісьменнік, крытык, літаратуразнавец
Член у
Прэміі
Узнагароды
ордэн Дружбы народаў медаль Францыска Скарыны нагрудны знак «За заслугі перад польскай культурай»

Біяграфія правіць

Нарадзіўся ў сям’і фельчара. Скончыў беларускую Слонімскую сярэднюю школу № 1, паступіў на філалагічны факультэт БДУ, які скончыў з адзнакай у 1953 годзе і быў рэкамендаваны ў аспірантуру. Скончыў у 1956 годзе аспірантуру пры кафедры беларускай літаратуры БДУ, абараніўшы кандыдацкую дысертацыю па тэме «Адам Міцкевіч і беларуская літаратура»[1].

З 1956 года — выкладчык новаўтворанай кафедры беларускай літаратуры, якую ўзначаліў M. P. Ларчанка (кафедра вылучылася з кафедры беларускай мовы і літаратуры), з 1962 года — дацэнт. Абараніў доктарскую дысертацыю (1969). 3 1971 года — прафесар кафедры беларускай літаратуры, з 1985 года — загадчык кафедры беларускай літаратуры. З 1993 года, калі з кафедры беларускай літаратуры вылучылася некалькі самастойных кафедр — загадчык кафедры беларускай літаратуры XX стагоддзя. 3 1998 года — прафесар гэтай жа кафедры. У 1991—1996 гадах — дэкан філалагічнага факультэта БДУ.

Узначальваў партыйную арганізацыю факультэта, быў старшынёй савета факультэта, кіраваў універсітэцкім аб’яднаннем «Узлёт» (1964—1989).

Член Саюза пісьменнікаў СССР і БССР з 1960 года[1].

Сям’я правіць

У апошнія гады жыцця жыў у Слоніме. Быў жанаты, меў дачку Антаніну, сына Паўла і ўнукаў Віталя, Алега і Надзею.

Дзейнасць і творчасць правіць

Педагагічная правіць

Пастаянна распрацоўваў новыя лекцыі, тэмы і семінары. Прачытаў курсы лекцый па «Гісторыі старабеларускай літаратуры», «Літаратуры XIX — пачатку XX ст.», «Уводзіны ў літаратуразнаўства», «Краязнаўства», спецкурсы па паэзіі, «Літаратурных славянскіх узаемасувязях» і інш. Стылістычную адметнасць лекцый А. Лойкі адзначалі студэнты БДУ, Варшаўскага, Іенскага універсітэтаў. Распрацаваны ў курсах лекцый матэрыял пакладзены ў аснову дапаможнікаў і падручнікаў для ВНУ.

Сярод іншага, аўтар вучэбнага дапаможніка для студэнтаў ВНУ «Гісторыя беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд» (ч. I — 1977, ч. II — 1980, 2-е дапрац. выд. ч. I і II — 1989), 2-томнага падручніка для філалагічных факультэтаў універсітэтаў «Гісторыя беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд» (у двух выданнях), падручніка «Старабеларуская літаратура». Аўтар праграм па старабеларускай літаратуры і беларускай літаратуры XVIII — пачатку XX ст. Адзін са складальнікаў хрэстаматыі для вышэйшых навучальных устаноў «Беларуская літаратура XIX стагоддзя» (з С. Александровічам і В. Рагойшам, 1971, 2-е дапрацаванае выданне з В. Рагойшам, 1988).

Пад кіраўніцтвам А. Лойкі абаронена 15 дысертацый. Быў старшёй Вучонага савета па абароне дысертацый у БДУ, членам Вучонага савета Інстытута літаратуры імя Я. Купалы, членам рздкалегій часопісаў «Веснік БДУ» (серыя IV), «Беларусь», «Спадчына», «Першацвет».

Навуковая правіць

Выступаў як крытык і літаратуразнавец. Аўтар больш як 450 публікацый, у тым ліку шасці манаграфій — «„Новая зямля“ Якуба Коласа: Вытокі, веліч, хараство» (1961), «Адам Міцкевіч і беларуская літаратура» (1959), «Сустрэчы з днём сённяшнім» (1968), «Максім Багдановіч» (1966), «Беларуская паэзія пачатку XX стагоддзя: Некаторыя заканамернасці і асаблівасці» (1972), «Старабеларуская літаратура» (2001). Сярод іншага «Гісторыя беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд» (1977, 1980, 1989), зборнік літаратурна-крытычных артыкулаў і творчых партрэтаў «Паэзія і час» (1981), даклады на V Міжнародны з’езд славістаў «Беларуска-польскія літаратурныя ўзаемасувязі ў XIX ст.» (з Н. Перкіным, 1963), на IX з’езд — «Традыцыі літаратуры старажытнай Русі ў беларускай літаратуры» (з В. Чамярыцкім, А. Коршунавым, 1982).

Літаратурная правіць

Аўтар 100 кніг, апошняя прыжыццёвая выйшла ў 2003 годзе.

Дэбютаваў вершамі у 1943 годзе ў «Баранавіцкай газеце». Аўтар зборнікаў паэзіі «На юначым шляху» (1959), «Задуменныя пералескі» (1961), «Дарогі і летуценні» (1963), «Блакітнае азерца» (вершы і паэмы, 1965), «Каб не плакалі кані» (1967), «Дзівасіл» (1969), «Калі ў дарозе ты…» (выбранае, 1971), «Шчырасць» (1973), «Пачуцці» (вершы і паэма, 1976), «Лінія жыцця» (1978), «Скрыжалі» (выбранае, 1981), «Няроўныя даты» (1983), «Грайна» (1986), «Пралескі ў акопах» (1987), «Балады вайны і міру» (1989), «Талая вясна» (вершы і паэмы, 1990). Выйшлі кніжкі вершаў для дзяцей «Як Тоня рэха шукала» (1962), «Карагод дзівосных прыгод» (1966), «Каля млына» (1972), «Дзе хто начуе?» (1977), «Пра дзеда Аяяй і бабку Оёёй» (1984). Напісаў раманы-эсэ «Як агонь, як вада» (1984) і «Францыск Скарына, або Сонца маладзіковае» (1990), аповесць «Скарына на Градчанах» (1990), аповесць «Кельты не ўміраюць» (1998). Аўтар сцэнарыя дакументальнага фільма «Максім Багдановіч» (зняты ў 1990).

Пераклаў на беларускую мову кніжку выбраных твораў П. Верлена «У месяцавым ззянні» (1974), І. В. Гётэ «Спатканне і ростань» (1981), Ф. Шылера, асобныя творы рускіх, украінскіх, літоўскіх, латышскіх, польскіх і іншых паэтаў. Перакладчык і ўкладальнік 2-томнай анталогіі польскай паэзіі «Ад Буга да Віслы», куды ўвайшлі вершы 180 паэтаў.

Прызнанне правіць

Узнагароджаны ордэнам Дружбы народаў, медалём Францыска Скарыны, польскім медалём «Заслужаны перад польскай літаратурай», Срэбным Ганаровым знакам (Германія)[1] і інш. медалямі; Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1990)[1] за раман-эсэ «Францыск Скарына, або Сонца маладзіковае», прэміі БДУ імя Уладзіміра Пічэты[1].

Памяць правіць

  • Імем Алега Лойкі названа вуліца ў Слоніме[1].

Заўвагі правіць

Літаратура правіць

Спасылкі правіць