Мікалай Радзівіл (1470—1521)

Мікалай Радзівіл (мянушка «amor Poloniae»; каля 1470—1521) — дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. Крайчы (1488—1493), падчашы (1493—1505) і маршалак вялікі літоўскі (1505), ваявода троцкі (1505—1510) і віленскі (з 1510), канцлер вялікі літоўскі (з 1510). Заснавальнік гонядзка-мядзельскай лініі роду Радзівілаў.

Мікалай Радзівіл
Герб «Трубы»
маршалак вялікі літоўскі 1505 — 1510
Папярэднік	Ян Юр’евіч Забярэзінскі
Пераемнік	Мікалай Янавіч Кезгайла
ваявода віленскі 1510 — 1521
Папярэднік	Мікалай Радзівіл Стары
Пераемнік	Альбрэхт Гаштольд
ваявода троцкі 1505 — 1510
Папярэднік	Ян Юр’евіч Забярэзінскі
Пераемнік	Рыгор Станіслававіч Осцік
канцлер вялікі літоўскі 1510 — 1521
Папярэднік	Мікалай Радзівіл Стары
Пераемнік	Альбрэхт Гаштольд
крайчы вялікі літоўскі 1488 — 1493
Папярэднік	Аляксандр Юр’евіч Гальшанскі
Пераемнік	Януш Аляксандравіч Гальшанскі[d]
падчашы вялікі літоўскі 1493 — 1505
Папярэднік	Аляксандр Юр’евіч Гальшанскі
Пераемнік	Альбрэхт Гаштольд
Нараджэнне	1470
Смерць	1521
Род	Радзівілы
Бацька	Мікалай Радзівіл Стары
Маці	Соф’я з Манівідаў[d]
Жонка	Альжбета з Саковічаў
Дзеці	Мікалай Радзівіл, Ян Радзівіл, Алена Мікалаеўна Радзівіл, Альжбета з Радзівілаў і Соф’я з Радзівілаў[d]
Дзейнасць	афіцэр
Мікалай Радзівіл на Вікісховішчы

Меў шматлікія маёнткі на тэрыторыі сучаснай Літвы (Шырвінты, Кейданы, Упнікі, Солы і іншыя), на Падляшшы (Гонядзь, Райгорад, Кнышын), Хоўхлу і Хаценчыцы каля Маладзечна, трымаў Бабруйскую воласць. Быў старостам бельскім. Князь Свяшчэннай Рымскай імперыі на Гонядзі і Мядзелі (1518).

Біяграфія

Мікалай III Радзівіл і яго жонка Альжбета з Саковічаў. Г. Ляйбовіч, 1758 г.

Прадстаўнік шляхецкага роду Радзівілаў герба «Трубы», сын Мікалая «Старога», ваяводы віленскага і канцлера вялікага літоўскага, і Соф’і з Манівідаў. Меў братоў Яна, кашталяна троцкага, Войцеха, біскупа віленскага, Юрыя, гетмана вялікага літоўскага, і сястру Ганну, жонку Конрада III Рудога, апошнюю ўдзельную мазавецкую княгіню.

Удзельнічаў у маскоўска-літоўскіх войнах 1500—1503, 1507—1508 і 1512—1522 гадоў, у бітве пры Ведрашы 1500 года, Клецкай бітве 1506 года з татарамі.

Невядомы мастак, XVII ст.

У 1488 годзе атрымаў урад крайчага, у 1493 годзе — падчашага, у 1505 годзе — маршалка вялікага літоўскага. Таго ж года стаў ваяводам троцкім, з 1510 года — ваяводам віленскім і адначасна канцлерам вялікім літоўскім. У 1515 годзе ўзначальваў пасольства Вялікага Княства Літоўскага на з’ездзе Ягелонаў і Габсбургаў у Пожані (Браціславе) і Вене. Змагаўся за ўладу з Альбертам Гаштольдам, быў адным з выдаўцоў першага Статута Вялікага Княства Літоўскага (1529).

У 1518 годзе атрымаў ад імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі Максімільяна I тытул князя «на Гонядзі і Мядзелі».

Ажаніўся з Альжбетай, дачкой ваяводы троцкага Багдана Саковіча. У шлюбе нарадзіліся дзеці:

• Ян (1492—1542), падчашы вялікі літоўскі і староста генеральны жамойцкі
• Мікалай (каля 1492—1529/1530), біскуп жамойцкі
• Станіслаў (пам. 1531)
• Соф’я, жонка Яна Забярэзінскага, намесніка гарадзенскага і ваўкавыскага
• Алена, жонка князя Юрыя Алелькавіча
• Альжбета, жонка князя Януша Гальшанскага-Дубровіцкага, ваяводы троцкага

Памёр у канцы кастрычніка або ў пачатку лістапада 1521 года. Спачыў у Віленскай кафедры.

Галерэя

• Іканаграфія Мікалая Радзівіла
• 

  Невядомы мастак, 1646—53 гг.

• 

  З Нясвіжскай партрэтнай галерэі, 1733—37 гг.

• 

  З фрэскі касцёла Святога Юрыя ў Вільні, XVIII ст.

• 

  М. Старкман, 1857 г.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 493. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мікалай Радзівіл (1470—1521)