Мікола Байкоў

беларускі мовазнаўца
(Пасля перасылкі з М. Байкоў)

Мікола (Мікалай Якаўлевіч) Байкоў (10 (22) лютага 1889, Бежацк, Цвярская губерня — 23 чэрвеня 1945, Мінск[2]; псеўданім: Мікола Крывіч) — беларускі літаратуразнавец, мовазнавец, педагог. Дацэнт філалогіі[3].

Мікола Байкоў
Мікалай Якаўлевіч Байкоў
Дата нараджэння 10 (22) лютага 1889
Месца нараджэння
Дата смерці не раней за 1945 ці 23 чэрвеня 1945(1945-06-23) (56 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Род дзейнасці літаратуразнавец, мовазнавец, педагог, лексікограф, беларусазнавец, літаратар
Навуковая сфера літаратуразнаўства, мовазнаўства, педагогіка
Месца працы
Навуковая ступень кандыдат багаслоўя[d]
Навуковае званне дацэнт філалогіі
Альма-матар
Член у
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

правіць

Нарадзіўся ў сям'і святара бежацкай Пакроўскай турэмнай царквы. Браты — святары, свтмч. Іван Байкоў i свтмч. Якаў Байкоў.

Скончыў Бежацкае духоўнае вучылішча (1903), Цвярскую духоўную семінарыю (1909), Маскоўскую духоўную акадэмію (1913). Савет Акадэміі прысудзіў яму вучоную ступень кандыдата багаслоўя з прылічэннем да першага разраду (1913). Выкладаў філасофскія і педагагічныя дысцыпліны (логіку, псіхалогію, гісторыю філасофіі і дыдактыку) ў Мінскай духоўнай семінарыі, у гімназіі ды прыватных навучальных установах. Да рэвалюцыі жыў на Аляксандраўскай вуліцы, ў доме Кантаровіча, і на Георгіеўскай вуліцы, ў доме Хаецкага.

З 1918 чытаў лекцыі ў Мінскім настаўніцкім інстытуце і на Мінскіх беларускіх настаўніцкіх курсах. З 1921 года выкладчык МБПТ, вучоны сакратар Навукова-тэрміналагічнай камісіі Наркамасветы БССР, у 1922—1928 гадах Слоўнікавай камісіі Інбелкульту, потым Інстытуту мовазнаўства АН БССР.

 
Мікола Байкоў. 1922

Рэдактар часопісаў «Школа и культура Советской Белоруссии» (1919, 1921), з 1924 супрацоўнік часопісу «Асвета»[4].

Арыштаваны ДПУ БССР 19 ліпеня 1930 года па абвінавачанні ў прыналежнасці да «Саюзу вызвалення Беларусі». Вызвалены 2 верасня 1930 года. На акадэмічную працу вярнуцца яму не дазволілі.

Па некаторых звестках, падчас нямецкай акупацыі працаваў у Інспектараце беларускіх школ і ў Выдавецтве школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі ў Мінску. Улетку 1944 года выехаў у Германію, працаваў у рэдакцыі часопіса «Малады змагар». Працаваў у прапагандысцкім бюро «Вінета». Арыштаваны савецкай ваеннай контрразведкай «Смерш» у Берліне і перавезены ў Мінск, знаходзіўся ў мінскай турме. Далейшы лёс невядомы.[5]

Памёр, паводле адной з версій, 23 чэрвеня 1945 года ў мінскай турме. Месца пахавання невядомае[6].

Навуковая дзейнасць

правіць

Аўтар прац па літаратуразнаўстве, крытыцы і педагогіцы, укладальнік слоўнікаў: «Практычны расійска-беларускі слоўнік» (1924, разам з М. Гарэцкім), «Беларуска-рускі слоўнік» (1925), «Расійска-беларускі слоўнік» (1928, абодва разам са С. Некрашэвічам), «Практычны беларускі вайсковы слоўнік» (1927, разам з А. Бараноўскім).

Аўтар артыкулаў па педагогіцы, беларускай мове і літаратуры, у тым ліку «Паэма „Новая зямля“, як манументальны твор беларускай паэзіі» (1923), «Месца Я. Купалы ў беларускай літаратуры» (1928), «На лiтаратурныя тэмы» (1929).

Зноскі

  1. https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/22lut-5.indd_.pdf
  2. БелЭн 1996.
  3. Ігар Кузняцоў. Носьбіты ідэі беларускай дзяржаўнасці — ахвяры таталітарнага рэжыму // Беларускі Гістарычны Зборнік — Białoruskie Zeszyty Historyczne nr 16
  4. 120 гадоў з дня нараджэння Міколы Байкова
  5. Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). Менск, 2002
  6. Байкоў Мікола – Белліт  (7 ліпеня 2023). Праверана 20 ліпеня 2024.

Літаратура

правіць

Спасылкі

правіць