Пліса (прыток Бабра)

рака ў Беларусі

Пліса́, Яблынька — рака ў Талачынскім раёне Віцебскай вобласці і Крупскім раёне Мінскай вобласці, левы прыток ракі Бобр (басейн Дняпра).

Пліса
Характарыстыка
Даўжыня 24 км
Басейн 179 км²
Вадацёк
Выток  
 • Месцазнаходжанне каля вёскі Раманаўка
 • Каардынаты 54°22′25″ пн. ш. 29°36′14″ у. д.HGЯO
Вусце Бобр
 • Месцазнаходжанне Пліса
 • Каардынаты 54°22′19″ пн. ш. 29°18′38″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі 1 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма Бобр → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора
Краіна
Рэгіёны Віцебская вобласць, Мінская вобласць
Раёны Талачынскі раён, Крупскі раён
physical
выток
выток
вусце
вусце

Назва Пліса балцкага паходжання.

Найбліжэйшы аналаг — прускі тапонім Plissinges, у якім корань Plis- пашыраны пашыральнікам -ing-[1]. Гэты ж пашыральнік у назве прытоку Пцічы ракі Аражня < Аряжня < Ar-ing-in-[2].

На ўсходзе старабалцкай тэрыторыі назву Пліса маюць рэкі — прытокі Нёмана, Бярэзіны, рака на Падзесенні на ўсходзе ад Чарнігава, азёры паабапал Глыбокага (на правабярэжжы дзвінскай ракі Дзісны).

Сваёй структурай назва Пліса блізкая да балцкай назвы дзвінскай ракі Дрыса, у якім корань Dris- так жа сама дакладна не вытлумачваецца. Іх адносяць да групы гідронімаў з канчаткам -(с)са: Іса, Ліса, Уса, Эса, Дрыса, Пліса, Неса[ru], Труса, Таса, Рэса, Выса, Васа (на Падзвінні, Панёманні, Павісленні, Павоччы)[3].

З іх некаторыя этымалагізуюцца больш-менш надзейна: Уса ад *aus-/*us- «блішчэць», Іса ад *eis-/*is- «імкнуцца»[4]. На балцкае паходжанне таксама паказвае тое, што корань пашыраецца з дапамогай вядомых балцкіх гідранімічных пашыральнікаў: Іса — *Ісла (< Іслач < Is-l-, ak-), Уса — Усія (Us-ij-), Неса — Несла, Нясета (Nes-, -l-, -et-), Дрыса — Дрысела (Dris-, -el-), Рэса — Рэсята́[ru] (Res-, -et-).

Гідраграфія

правіць

Даўжыня ракі 24 км. Плошча вадазбору 179 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 1 м/км. Пачынаецца на паўночнай ускраіне вёскі Раманаўка Талачынскага раёна, вусце ў межах вёскі Пліса Крупскага раёна.

Крыніцы

правіць
  1. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 202.
  2. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 199.
  3. Топоров В. Н. Балтийский элемент в гидронимии Поочья III // Балто-славянские исследования 1988—1996. Москва, 1997. С. 281—282.
  4. H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 55—57.

Літаратура

правіць