Сінільная кіслата

хімічнае злучэнне

Сіні́льная (цыяніставадародная) кіслата, цыяністы вадарод, нітрыл мурашынай кіслаты, HCN — аднаасноўная кіслата. Адкрыта ў 1782 годзе шведскім хімікам К. В. Шэеле, у 1811 годзе Ж. Л. Гей-Люсак атрымаў бязводную сінільную кіслату і вызначыў яе склад[1].

Сінільная кіслата
Hydrogen-cyanide-2D.svg
Hydrogen-cyanide-3D-balls.svg
Сінільная кіслата
Агульныя
Традыцыйныя назвы цыянавадарод, сінільная кіслата
Хім. формула HCN
Фізічныя ўласцівасці
Стан (ст. ум.) бясколерны газ ці бясколерная легкалятучая вадкасць
Малярная маса 27,0253 г/моль
Шчыльнасць 0,687 г/см³
Дынамічная вязкасць (ст. ум.) 0,201 Па·с
(пры 20 °C)
Тэрмічныя ўласцівасці
Тэмпература плаўлення -13,4 °C
Тэмпература кіпення 26,7 °C
Тэмпература ўспышкі -17,8 °C
Малярная цеплаёмістасць (ст. ум.) (сярэдняя для газу і вадкасці) 1,97 Дж/(моль·К)
Хімічныя ўласцівасці
pKa 9,21
Растваральнасць у вадзе у любых прапорцыях
Аптычныя ўласцівасці
Паказчык пераламлення 1,2675
Структура
Дыпольны момант 2,98 Д
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS 74-90-8
PubChem 768
Рэг. нумар EINECS 200-821-6
SMILES
Рэг. нумар EC 200-821-6
RTECS MW6825000
ChemSpider 748; 19951400
Бяспека
ЛД50 мышы (пэраральна) 3.7 мг/кг
Таксічнасць
NFPA 704.svg

Бескаляровая, вельмі лятучая, лёгкарухомая атрутная вадкасць з характэрным пахам горкага міндалю. Тэмпература кіпення 25,65 °C, шчыльнасць 687,08 кг/м³. Сумесь пары з паветрам (4,9—39,7 % кіслаты) выбуханебяспечная. Змешваецца ва ўсіх адносінах з вадой, этанолам, дыэтылавым эфірам. Узаемадзейнічае з аксідамі і гідраксідамі шчолачных і шчолачназямельных металаў. Не ўзаемадзейнічае з карбанатамі.

Сінільная кіслата ўтрымліваецца ў некаторых раслінах, коксавым газе, тытунёвым дыме, вылучаецца пры тэрмічным раскладанні нейлону, поліурэтанаў.

З металамі ўтварае солі — цыяніды. Арганічныя вытворныя сінільнай кіслаты маюць назву нітрылы.

Асноўны метад атрымання ў прамысловасці — акісляльны аманоліз метану пры тэмпературы 1000 °C на каталізатары (плаціна, сплавы плаціны з родыем і плаціны з ірыдыем)[2].

Сінільная кіслата выкарыстоўваецца у вытворчасці цыянідаў, хлорцыяну, акрылатаў, амінакіслот, у якасці фуміганта і інш.

Зноскі

  1. [Синильная кислота (руск.)] — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
  2. Смирнов С. К. Синильная кислота (руск.)

ЛітаратураПравіць

СпасылкіПравіць