Сінільная кіслата

хімічнае злучэнне

Сіні́льная (цыяніставадародная) кіслата, цыяністы вадарод, нітрыл мурашынай кіслаты, HCN — аднаасноўная кіслата. Адкрыта ў 1782 годзе шведскім хімікам К. В. Шэеле, у 1811 годзе Ж. Л. Гей-Люсак атрымаў бязводную сінільную кіслату і вызначыў яе склад[1].

Сінільная кіслата
Выява хімічнай структуры
Выява малекулярнай мадэлі
Сінільная кіслата
Агульныя
Традыцыйныя назвы цыянавадарод, сінільная кіслата
Хім. формула HCN
Фізічныя ўласцівасці
Стан (ст. ум.) бясколерны газ ці бясколерная легкалятучая вадкасць
Малярная маса 27,0253 г/моль
Шчыльнасць 0,687 г/см³
Дынамічная вязкасць (ст. ум.) 0,201 Па·с
(пры 20 °C)
Тэрмічныя ўласцівасці
Тэмпература плаўлення -13,4 °C
Тэмпература кіпення 26,7 °C
Тэмпература ўспышкі -17,8 °C
Малярная цеплаёмістасць (ст. ум.) (сярэдняя для газу і вадкасці) 1,97 Дж/(моль·К)
Хімічныя ўласцівасці
pKa 9,21
Растваральнасць у вадзе у любых прапорцыях
Аптычныя ўласцівасці
Паказчык пераламлення 1,2675
Структура
Дыпольны момант 2,98 Д
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS 74-90-8
PubChem 768
Рэг. нумар EINECS 200-821-6
SMILES
Рэг. нумар EC 200-821-6
RTECS MW6825000
ChemSpider 748; 19951400
Бяспека
ЛД50 мышы (пэраральна) 3.7 мг/кг
Таксічнасць

Бескаляровая, вельмі лятучая, лёгкарухомая атрутная вадкасць з характэрным пахам горкага міндалю. Тэмпература кіпення 25,65 °C, шчыльнасць 687,08 кг/м³. Сумесь пары з паветрам (4,9—39,7 % кіслаты) выбуханебяспечная. Змешваецца ва ўсіх адносінах з вадой, этанолам, дыэтылавым эфірам. Узаемадзейнічае з аксідамі і гідраксідамі шчолачных і шчолачназямельных металаў. Не ўзаемадзейнічае з карбанатамі.

Сінільная кіслата ўтрымліваецца ў некаторых раслінах (гл. цыянідная бомба), коксавым газе, тытунёвым дыме, вылучаецца пры тэрмічным раскладанні нейлону, поліурэтанаў.

З металамі ўтварае солі — цыяніды. Арганічныя вытворныя сінільнай кіслаты маюць назву нітрылы.

Асноўны метад атрымання ў прамысловасці — акісляльны аманоліз метану пры тэмпературы 1000 °C на каталізатары (плаціна, сплавы плаціны з родыем і плаціны з ірыдыем)[2].

Сінільная кіслата выкарыстоўваецца у вытворчасці цыянідаў, хлорцыяну, акрылатаў, амінакіслот, у якасці фуміганта і інш.

Зноскі

  1. [Синильная кислота (руск.)] — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
  2. Смирнов С. К. Синильная кислота (руск.)

Літаратура правіць

Спасылкі правіць